بررسی ساختارهای فکری و مفاهیم کلیدی در آینده‌پژوهی و ارائه چارچوب اجرای مطالعات آینده‌پژوهی
الموضوعات :اردشیر سیاح مفضلی 1 , علیرضا اسدی 2
1 - کارشناس گروه پژوهشی آینده پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی و دانشجوی دکتری آینده پژوهی
2 - کارشناس گروه پژوهشی آینده پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی و دانشجوی دکتری آینده پژوهی
الکلمات المفتاحية: آینده پژوهی پیش بینی آینده های,
ملخص المقالة :
شناخت و آگاهی نسبت به آینده، رویایی است که از دیرباز تلاش افراد بسیاری را در طول تاریخ به خود معطوف داشته است که با کوشش متفکران دوره جدید برای پیوند میان شناخت علمی با رویای شناخت آینده، حوزه دانشی جدیدی با عنوان آینده پژوهی شکل گرفت. امروزه نگاه به آینده روز به روز در حال تکامل است و آینده‌پژوهی به عنوان یک علم درجه دوم با نظریه‌ها، مکاتب و پارادایم‌های جدید نوعی رویکرد تکاملی را به مولفه‌ها و ابعاد مختلف آینده فراهم کرده است. سال‌ها است که تلاش‌‌های مختلفی در دنیا در این حوزه انجام شده است و ابزارهای گوناگونی برای شناخت و شکل‌دهی به آینده تدوین و بکارگرفته شده‌اند و بارها در مطالعات مختلف جهانی مورد آزمون واقع شده‌اند. این حوزه اگرچه به عنوان یک رشته دانشگاهی نسبت به برخی دیگر از حوزه‌ها دیرتر ظهور کرده است اما بسیار فراگیر شده است. در این مقاله نگارندگان تلاش دارند تا با مرور ساختارهای فکری این حوزه، مفاهیم کلیدی آن را مورد بحث و بررسی قرار دهند. از آن‌جمله می‌توان به مفاهیمی همچون آرمان‌شهرها و نحوه تحول و توسعه تفکر درباره آن‌ها از قرن 16 میلادی تا کنون، رابطه آینده‌پژوهی با پیش‌بینی، مفهوم آینده‌های بدیل در آینده‌پژوهی، مولفه‌ها و اجزای تشکیل دهنده آینده، وابستگی به مسیر و حال بسیط، ابزارها و روش‌های آینده‌پژوهی، اشاره کرد. در انتها تلاش شده است تا چارچوبی مفهومی از موضوعات کلیدی مطرح در آینده‌پژوهی ارائه شود تا مسیری برای انتخاب مناسب استراتژی‌های آینده‌پژوهی فراهم شود و ارتباط علمی اجزای مختلف علم آینده‌پژوهی نشان داده شود. نگاهی علمی به موضوع آینده‌پژوهی، اقدامات و مطالعات این حوزه را اثربخش و خروجی‌های آن برای کشور را کارآمدتر خواهد کرد. نیاز امروز شناخت و استفاده علمی و سیستماتیک از مفاهیم و روش‌های آینده‌پژوهی در مقابل پرداختن سطحی و عوامانه به آینده است
