تأثیر اجرای طرح ملی قبض سبز بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق
الموضوعات :رسول رنجبریان 1 , بابک محمدی 2
1 - استادیار گروه مدیریت دولتی، واحد شاهین‌دژ، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهین‌دژ، ایران
2 - گروه مدیریت دولتی، واحد شاهین‌دژ، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهین‌دژ، ایران
الکلمات المفتاحية: قبوض کاغذی, دولت الکترونیک, طرح ملی, آینده نگری, قبض سبز,
ملخص المقالة :
حذف قبوض کاغذی برق، گامی مهم در راستای کاهش هزینه ها و آلاینده های زیست محیطی، خدمات رسانی دقیق، سریع، بهینه، تکریم مشترکان و تحکیم و گسترش اهداف دولت الکترونیک است. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی انجام گرفت. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر شیوه جمع‌آوری دادهها توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کارکنان ادارات برق استان آذربایجان غربی در سال 1399 را تشکیل داده‌اند که تعداد آن‌ها 720 نفر بود که از طریق نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند؛ که تعداد 251 نفر بود. جهت بررسی روایی برای پرسشنامه محقق ساخته طرح ملی قبض سبز از روش اعتبار سنجی محتوی که 6 نفر از اساتید دانشگاهی در رشته مدیریت حضور داشتند استفاده شد و برای پرسشنامه استاندارد دولت الکترونیک، به روایی صوری استناد شد. برای بررسی پایایی نیز به آلفای کرونباخ استناد شد به‌صورتی که ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای طرح ملی قبض سبز و تحقق اهداف دولت الکترونیک به ترتیب برابر با 0.866 و 0.892 بود. نتایج بررسی پایایی برای همه ابعاد بیشتر از 7/0 گزارش شد. برای تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج آزمون فرضیات نشان داد اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارند.
ابراهیمی، لیلا، میرابی، وحید رضا، رنجبر، محمدحسین و حسن‌پور، اسماعیل. (1398). مدل وفاداری مشتری برای سیستم‌های توصیه گر در تجارت الکترونیک، نشریه علمی مطالعات مدیریت کسب‌وکار هوشمند، 8(29)، 170-143.
حقیقی نسب، منیژه و تقوی، زهرا. (1399). پذیرش فناوری اطلاعات سبز با استفاده از چارچوب فناوری- سازمان- محیط در صنعت بانکداری، نشریه علمی مطالعات مدیریت کسب‌وکار هوشمند، 9(34)، 94-63.
حمیدی، سید محمدحسین و خادمیان، مهدی و جزایری، سهیل(1388)، سامانه تلفن گویای 1818 سرویسی برای خدمت به مردم در راستای دستیابی به شهر الکترونیک، مجموعه مقالات کنفرانس شهر الکترونیک.
رضایی، مهدی و یعقوبی، اسماعیل (1394)، دولت الکترونیک: الگوی جدید در اصلاح نظام اداری و ارائه خدمات عمومی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 41، 266-247.
روابط عمومی شرکت توانیر استان آذربایجان غربی(1398)، طرح ملی قبض سبز.
زینالی صومعه، پروانه و پورعزت، علی اصغر و دودانگه، پروین(1392) کارکردهای استقرار دولت الکترونیک در ایران(مورد مطالعه: بانکداری الکترونیک)، مجله آینده‌پژوهشی مدیریت، دوره24، شماره99، 70-55.
زرشکی، محمد(1399)، تاملی بر مفهوم و جایگاه دولت الکترونیک و ارتباط سنجی آن با وضعیت محیط‌زیست تهران، مجله راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 34، 169-143.
سلاجقه، سنجر و بهادری، یونس و مهدی زاده، سمانه و نیک پور، امین(1399)، بررسی نقش دولت الکترونیک در اجرای خط مشی های کیفی صادرات نفت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با ارائه یک مدل مطلوب، مجله علوم سیاسی، شماره52، 96-73.
سلوکی، امیرحسین و فیضی، محمدفربد و مدرسی، سیدمحمود(1398)، مزایا و چالش‌های پیش رو در حذف قبوض کاغذی برق، مجموعه مقالات همایش ملی علوم و فن‌آوری‌های نوین در آب، انرژی و محیط‌زیست.
سلیمی، حسین(1393)، نقش عوامل انسانی بر پیاده‌سازی دولت الکترونیک در صنعت برق استان هرمزگان، مجموعه مقالات هفتمین کنفرانس نیروگاه‌های برق.
شامی زنجانی، هانیه، نیکنامی، مصطفی، قورچیان، نادر و محمد دواودی، امیرحسین (1399)، بررسی تداوم استفاده از یادگیری الکترونیکی و ارائه راهکار برای آینده ای بهتر در ستاد سازمان امور مالیاتی کشور، فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، سال سی و یکم، شماره 122، 104-89.
شرافت، ابوالفضل و مهدوی، سیده مرجان(1386)، بررسی فناوریهای پرداخت قبوض و امکان‌سنجی بهترین شیوه پرداخت الکترونیکی برای واحدهای تجاری، مجموعه مقالات همایش ملی تجارت الکترونیکی.
مهدوی، سیده مرجان و شرافت، ابوالفضل و امینی لاری، منصور(1386)، روش‌های پرداخت الکترونیکی قبض شرکت نمونه و امکان‌سنجی بهترین شیوه پرداخت الکترونیکی برای مشترکین خانگی، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی شهر الکترونیک تهران.
Berlilana Berlilana, Taqwa Hariguna, Nurfaizah Nurfaizah, (2017) , Understanding of Public Behavioral Intent to Use e-Government Service: An Extended of Unified Theory of Acceptance Use of Technology and Information System Quality, Journal: Procedia Computer Science - Volume 124, 2017, Pages 585-592.
Manuel Rey-Moreno, José Augusto FelÃcio, Cayetano Medina-Molina, Ramón RufÃn,(2021), Facilitator and inhibitor factors: Adopting e-government in a dual model, Journal: Journal of Business Research - Volume 88, July 2021, Pages 542-549.
Manik Hapsara, Ahmed Imran, Timothy Turner و(2017), Beyond Organizational Motives of e-Government Adoption: The Case of e-Voting Initiative in Indonesian Villages, Journal: Procedia Computer Science - Volume 124, Pages 362-369.
Melisa Helingo, Betty Purwandari, Riri Satria, Iis Solichah, (2017), The Use of Analytic Hierarchy Process for Software Development Method Selection: A Perspective of e-Government in Indonesia, Journal: Procedia Computer Science - Volume 124, 2017, Pages 405-414. https://pdf.sciencedirectassets.com/280203/1-s2.0-S
Montagna, J.M. (2020), A framework for the assessment and analysis of electronic government proposals, Electronic Commerce Research and Applications, Vol. 4, pp. 204-219.
Silas Formunyuy Verkijika, Lizette De Wet, (2020), A usability assessment of e-government websites in Sub-Saharan Africa, Journal: International Journal of Information Management - Volume 39, April 2020, Pages 20-29.
Taewoo Nam(2020), , Examining the anti-corruption effect of e-government and the moderating effect of national culture: A cross-country study Journal: Government Information Quarterly - Volume 35, Issue 2, April 2020, Pages 273-282.
Soledad Janita, F & Javier Miranda, (2020), E-Government as a Quality Improvement Tool for Citizens' Services, Journal: Procedia Engineering - Volume 192, 2020, Pages 225-230.
Rajiv Kumar, Amit Sachan, Arindam Mukherjee. (217) , Qualitative approach to determine user experience of e-government services, Journal: Computers in Human Behavior - Volume 71, June 2017, Pages 299-306.
_||_تأثیر اجرای طرح ملی قبض سبز بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق
چکیده
حذف قبوض کاغذی برق، گامی مهم در راستای کاهش هزینه ها و آلاینده های زیست محیطی، خدمات رسانی دقیق، سریع، بهینه، تکریم مشترکان و تحکیم و گسترش اهداف دولت الکترونیک است. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی انجام گرفت. مطالعه حاضر از نظر هدف كاربردي، از نظر شيوه جمع‌آوري دادهها توصيفي از نوع همبستگي است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کارکنان ادارات برق استان آذربایجان غربی در سال 1399 را تشکیل داده‌اند که تعداد آن‌ها 720 نفر بود که از طریق نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند؛ که تعداد 251 نفر بود. جهت بررسی روایی برای پرسشنامه محقق ساخته طرح ملی قبض سبز از روش اعتبار سنجی محتوی که 6 نفر از اساتید دانشگاهی در رشته مدیریت حضور داشتند استفاده شد و برای پرسشنامه استاندارد دولت الکترونیک، به روایی صوری استناد شد. برای بررسی پایایی نیز به آلفای کرونباخ استناد شد به‌صورتی که ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای طرح ملی قبض سبز و تحقق اهداف دولت الکترونیک به ترتیب برابر با 0.866 و 0.892 بود. نتایج بررسی پایایی برای همه ابعاد بیشتر از 7/0 گزارش شد. برای تحليل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج آزمون فرضیات نشان داد اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارند.
کلیدواژه‌ها: قبوض کاغذی، طرح ملی، قبض سبز، دولت الکترونیک، آینده نگری.
1- مقدمه
سالانه در کشور برای تأمین کاغذ مورد نیاز قبوض برق حدود هزاران اصله درخت قطع می‌شد که با تغییر روش ارائه صورتحساب برق به مشترکان از کاغذی به دیجیتال، حرکت مؤثری با هدف حفظ محیط‌زیست انجام شده است. همین امر باعث تشویق بخش‌های مختلف شده، به‌طوری‌که از مجموعه شرکت‌هایی که در ارائه صورتحساب دیجیتال به مشترکان با شرکتهای توزیع برق همکاری می‌کنند، گام ارزشمندی در جهت استفاده از فناوریهای الکترونیکی برای پرداخت قبوض برق برداشته شده است. با اجرای طرح قبض بدون کاغذ سالانه از قطع ۱۲ هزار درخت جلوگیری می‌شود و این طرح علاوه بر تحقق اهداف دیگر مانند تحول دیجیتال در ارائه خدمات به مشترکان برق، کمک حال محیط‌زیست و طبیعت می‌باشد که توجه به محیط‌زیست هم نیاز امروز است و هم منفعت آیندگان و بدون شک نتایج اجرای طرح ملی قبض سبز به‌عنوان میراثی برای آیندگان خواهد بود(روابط عمومی شرکت توانیر استان آذربایجان غربی، 1398). یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که انسان در حال حاضر با آن مواجه است، وضعیت زیست‌محیطی است. فاجعه زیست‌محیطی آرامش و امنیت را از زندگی انسان می‌رباید و موجودیت بشر را تهدید می‌کند، به همین دلیل مسئله حفظ محیط‌زیست، یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح در جهان امروز است (حقیقی نسب و تقوی، 1399، 64).
با عنایت به وجود زیرساخت‌هاي گسترده مخابراتی در سطح کشور و ضریب نفوذ بالاي تلفن و اینترنت در کلیه استان‌ها و شهرها و غالب روستاهاي کشور، استفاده از روش‌هاي نوین ارائه خدمت به مشترکین محترم صنعت برق، به دلیل افزایش سرعت و کیفیت ارائه خدمت، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و. .. از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا نظر به تأکید ریاست محترم جمهور و وزیر محترم نیرو مبنی بر لزوم ارائه قبوض الکترونیکی به مشترکین صنعت برق و همچنین با عنایت به بند (ج) ماده 67 قانون برنامه ششم توسعه، امکان ارائه صورتحساب برق مصرفی به کلیه مشترکین، به‌صورت الکترونیکی، توسط کلیه شرکت‌هاي توزیع با اهداف ذیل فراهم می‌گردد: ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین، صرفه‌جویی اقتصادی، ارتباط دوسویه با مشترکین، نظارت مؤثر، مدیریت کارآمد، بهره‌مندی از فناوریهای نو، توسعه دولت الکترونیکی، ارائه خدمات غیرحضوری و حفظ محیط‌زیست.
از سویی دیگر به‌منظور استقرار دولت الكترونيک، شرکت‌ها لازم است سیستم‌های اینترنتی، گروه‌افزارها و سیستم‌های جمعی را به‌مثابه گام ابتدایی فراهم آورده و از آن حمایت نمایند(زینالی صومعه و همکاران، 1392). در همین راستا، دولت الكترونيک به معنای مجموعه‌ای پيچيده از به‌کارگیری فناوری در اعمال اقتصادی، اجتماعی، سياسی و اداری دولتی است. اما دولت الكترونيک بيش از بارگذاری اطلاعات و خدمات روی وب است و بر تغييرات نهادی و سازمانی چشمگير دلالت دارد(مونتاگنا1، 2020). باید به این نکته نیز توجه کرد که دولت الکترونیک فراتر از فناوری اطلاعات است و به کمک آن می توان به شهروندان جامعه امکان داد که با حذف بوروکراسی و با صرف هزینه و زمان کمتر به خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند(رضایی و یعقوبی، 1394، 258). از دیدگاه مينزز و اشزنایدر2، دولت الكترونيک دارای اصولی اساسی نظير دسترسی آسان و ارزان بزه اطلاعات دولتی، حق افراد برای دانستن، شفافیت و پاسخگویی می‌باشد؛ همكاری گسترده و به اشتراک نهادن اطلاعات ميان ادارات دولتی ممكن است برخی از اصول نهادی همچون تفكيک قوا، توزیع و تعادل قدرت ميان دولت‌های فدرال، دولتی و محلی را به مخاطره اندازد(سلاجقه و همکاران، 1399). ایجاد اعتماد در ذهن مشتریان، کلید موفقیت درازمدت بسیاری از شرکتهای تجارت الکترونیکی بوده است که پلتفروم های آنلاینی را برای افزایش فروش محصولات خود ارائه کرده‌اند(ابراهیمی و همکاران، 1398، 144). همچنین آکمن و همکاران3 (2005) دولت الکترونیک را انقلابی می‌دانند که در دهه اخیر در فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی رخ داده و زندگی روزانه افراد را متحول نموده و ویژگی‌های تعاملات میان دولت و شهروندان را نیز تغییر داده است(زرشکی، 1399). تاثیر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرعت در تمام فعالیت ها و فرآیندهای سازمان ها به چشم می خورد(شامی زنجانی و همکاران، 1399، 90).
با توجه به مبانی و ضرورت نظری این پژوهش می توان چنین اشاره کرد شرکتهای خدمات رسان برق، سالانه برای چاپ قبض در این شرکت‌ها، صدها تن کاغذ مصرف کرده و تعداد زیادی از نیروی انسانی را نیز برای توزیع آن به کار می‌گمارند که با تدابیر لازم و به منظور جلوگیری از تحمیل هزینه‌های اضافی و تحقق دولت الکترونیک، با ایجاد تعامل مستمر و دو سویه شرکت‌ها با مشترکان این قبض‌ها حذف و به جای آن از سیستم‌های پیامکی استفاده می‌شود. بنابراین با برنامه ریزی دقیق برای آینده ی شرکتهای برق سراسر کشور، حذف قبوض کاغذی برق، گامی مهم در راستای کاهش هزینه ها و آلاینده های زیست محیطی، خدمات رسانی دقیق، سریع، بهینه و تکریم مشترکان، تحکیم و گسترش اهداف دولت الکترونیک در اجرای این طرح بزرگ ملی صورت می پذیرد.
این پژوهش درصدد انعکاس نتایج اجرای طرح حذف قبوض کاغذی با توجه به اهداف دولت الکترونیک می باشد، لذا می تواند در آینده بهره وری شرکتهای برق را بالا ببرد. بدلیل اجرای این طرح بعد از یک سال، نتایج این پژوهش که اولین بار در شرکت های برق انجام شده است، از نوآوری این تحقیق محسوب می شود و تاکید دولت و شرکتهای خدمات رسان برق به دنبال دیجیتالی کردن قبوض و حذف کاغذ از فرآیند صدور قبض، ضمن صرفه‌جویی در وقت و هزینه، موجب کاهش قطع درختان به منظور تولید کاغذ در آینده منجر خواهد شد.
طرح ملی قبض سبز از جمله طرح های جدیدی است که وزارت نیرو در استان های مختلف آن را انجام داده است. این پژوهش در راستای بهبود و افزایش خدمات دولت الکترونیک صورت گرفته است و مطالعات پیشین در زمینه پرداخت حضوری در قبوض برق صورت گرفته بود و در این زمینه مطالعه جامع صورت نگرفته است و این پژوهش می تواند موضوعی جدید و نو در پژوهش های مرتبط با طرح ملی قبض سبر باشد.
با توجه به مبانی بیان شده سؤال اصلی این پژوهش به این صورت خواهد بود که آیا اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است؟
2- پیشینه پژوهش
مانوئل4 و همکاران(2021) در پژوهشی به بررسی موضوع «عوامل تسهیل‌کننده و مهار کننده: تصویب دولت الکترونیکی در یک مدل دوگانه» پرداخته‌اند؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که عادت اصلی مهار پذیرش کانال‌های دولت الکترونیک است، درحالی‌که این نیز یکی از عوامل تأثیرگذار در نظر به اهداف پیوسته کاربران موجود است. امید به زندگی تأثیر مثبتی بر روی قصد پیگیری در کاربران و قصد استفاده از آن در غیر کاربران دارد. با این حال، امید به تلاش و مقاومت نیز برای کاربران موجود مهم است. بنابراین، اگر دولت بخواهد از شهروندان استفاده از دولت الکترونیک را افزایش دهد، نیاز به ایجاد استراتژیهای مختلف برای کاربران و غیر کاربران است. سالاس و لیزته5 (2020) در پژوهشی به بررسی موضوع «ارزیابی قابلیت استفاده از وب‌سایت‌های دولت الکترونیک در کشورهای جنوب صحرای آفریقا» پرداخته‌اند؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که اکثر وب‌سایت‌های دولت الکترونیکی در SSA دارای قابلیت استفاده ضعیف هستند. میانگین امتیاز استفاده برای وب‌سایت‌ها 36.2% بود، با بیشترین استفاده از وب‌سایت‌ها نمره فقط 64.8% این مطالعه همچنین نشان داد که قابلیت استفاده از وب‌سایت‌های دولت الکترونیکی با شاخص توسعه دولت الکترونیکی(EGDI) و شاخص مشارکت الکترونیکی (EPI) ارتباط مثبت دارد. تائوو6 (2020) در پژوهشی به بررسی موضوع «بررسی اثر ضد فساد دولت الکترونیک و اثر تعدیل‌کننده فرهنگ ملی: یک مطالعه متقابل کشور» پرداخته است؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که آیا دولت الکترونیکی بر سطح کنترل فساد در سطح بین‌المللی تأثیر می‌گذارد. برای این منظور، تأثیر بلوغ خدمات دولت الکترونیک بر کنترل فساد با توجه به تفاوت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌گیرد. تجزیه‌وتحلیل مسیر بر روابط بین شاخصهای مختلف جهانی نشان می‌دهد که بلوغ خدمات دولت الکترونیک به کنترل فساد کمک می‌کند و فرهنگ ملی موجب کاهش اثر ضد فساد دولت الکترونیک می‌شود. تنوع در کشورهای مختلف در شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بر تغییرات تأثیر دولت الکترونیک بر کنترل فساد تأثیر می‌گذارد. درحالی‌که شواهد قانع‌کننده‌ای مبنی بر اینکه دموکراسی‌های ثروتمند می‌توانند فساد را به‌طور مؤثرتر از سایر کشورها کنترل کنند، بررسی معانی فرهنگی نشان می‌دهد که فرهنگ‌های ملی به‌عنوان داشتن توزیع قدرت نابرابر و جلوگیری از عدم اطمینان، موجب کاهش اثر ضد فساد دولت الکترونیک شده است. سولداد و جاویر7 (2020) در پژوهشی به بررسی موضوع «کیفیت خدمات دولت الکترونیک: پیشنهاد ابعاد از دیدگاه کارکنان بخش دولتی» پرداخته‌اند؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که برای اندازه‌گیری کیفیت خدمات الکترونیکی باید چهار بعد را در نظر گرفت. این ابعاد عبارت‌اند از: کیفیت اطلاعات، کارایی فنی، حریم خصوصی و ارتباط با کارمند. راجیو8 و همکاران(2017)، در پژوهشی به بررسی موضوع «رویکرد کیفی برای تعیین تجربه کاربر خدمات دولت الکترونیک» پرداخته‌اند؛ نتایج این بررسی میزان حرکت شهروندان از روش‌های سنتی استفاده از خدمات دولتی به سمت استفاده الکترونیکی از آن را مشخص می‌کند. این مطالعه همچنین تأثیر این نوآوری‌های فناوری را در تنظیمات دولت از دیدگاه یک شرکت کننده در نظر می‌گیرد. وانگ پیپاتونگ9 و همکاران (2008) به بررسی مساله قصد تداوم استفاده از وبسایت های دولت الکترونیک بر محوریت مدل پذیرش فناوری پرداختند. این پژوهشگران در مطالعه یاد شده مولفه خودکارآمدی را به عنوان مولفه موثر بر شکل گیری قصد تداوم و همچنین عملکرد مورد انتظار (سهولت درک شده) را مورد استفاده قرار داده اند. مدل پیشنهادی بر اساس اطلاعات اخذ شده از 614 نفر از کاربرانی که دارای حداقل مدرک کارشناسی بوده و تجربه استفاده از خدمات درگاه های دولت الکترونیک را داشته اند براساس روش تحلیل رگرسیون مورد ارزیابی آزمون قرار گرفته است. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که مولفه های یاد شده در شکل گیری قصد استفاده از درگاه های دولت الکترونیک دارای تأثیر بوده اند که در میان این مولفه ها عملکرد مورد انتظار دارای بیشترین تاثیر و خودکارآمدی دارای کمترین تأثیر می باشند(شامی زنجانی و همکاران، 1399). سلوکی و همکاران(1398)، در پژوهشی به بررسی موضوع « مزایا و چالش‌های پیش رو در حذف قبوض کاغذی برق» پرداخته‌اند؛ در این پژوهش توجه به رشد سیستم‌های ارتباطی و مخابراتی و همچنین در راستای هوشمند سازی صنعت برق و کاهش هزینه‌ها، نیاز به الکترونیکی شدن قبوض برق بیش‌ازپیش احساس می‌شود. در این مقاله ابتدا قبض برق سنتی و نحوه صدور و تحویل آن معرفی‌شده و سپس مزایا و معایب حذف قبوض کاغذی و لزوم الکترونیکی شدن این فرآیند مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته شده است. سلیمی(1393)، در پژوهشی به بررسی موضوع «نقش عوامل انسانی بر پیاده‌سازی دولت الکترونیک در صنعت برق استان هرمزگان» پرداخته است؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که عوامل انسانی شامل آموزش کارکنان، مشارکت کارکنان و مقاومت کارکنان در مقابل تغییر بودند با که آموزش کارکنان و مشارکت کارکنان با پیاده‌سازی دولت الکترونیک در صنعت برق هرمزگان رابطه معناداری دارند اما بین مقاومت کارکنان و پیاده‌سازی دولت الکترونیک رابطه معناداری مشاهده نشد. مهدوی و همکاران (1386)، در پژوهشی به بررسی موضوع «روش‌های پرداخت الکترونیکی قبض شرکت نمونه و امکان‌سنجی بهترین شیوه پرداخت الکترونیکی برای مشترکین خانگی» پرداخته‌اند؛ نتایج این بررسی نشان می‌دهد که شاخصهای مؤثر در انتخاب بهترين روش شامل: استقبال مشترکين، منافع شرکت خدمات دهنده، منافع شرکت‌هاي واسطه و بانک‌ها می‌باشند که می‌توانند به انتخاب خانوارها مورد استفاده قرار بگیرند. مفهومی پژوهش با استناد به فرضیه‌ها و اهداف بیان شده و استفاده گزارش‌ها وزارت نیرو در زمینه اهداف حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) به‌صورت زیر تدوین و تنظیم شده است.
مدل مفهومی پژوهش با استناد به فرضیه ها و اهداف بیان شده و با استفاده از گزارشات وزارت نیرو در زمینه حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) و مبانی نظری پژوهش حاضر، به صورت زیر ارائه شده است.
نمودار 1: مدل مفهومی پژوهش (منبع: محقق ساخته)
فرضیه اصلی
اجرای طرح ملی قبض سبز بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
1. ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
2. بهره‌مندی از فناوریهای نو بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
3. صرفه‌جویی اقتصادی بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
4. توسعه دولت الکترونیک بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
5. ارتباط دوسویه با مشترکین بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
6. ارائه خدمات غیرحضوری بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
7. نظارت مؤثر بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
8. مدیریت کارآمد بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
9. حفظ محیط‌زیست بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیرگذار است.
3- روش پژوهش
پژوهش حاضر از نظر سطح بازده توصيفي و تشخيصي بوده، از نظر وسعت کاربرد به لحاظ اینکه محدود به مکان‌های مشخص و مقطع زماني خاصي مرتبط مي‌شود، از نوع پژوهش محدود (منطقه‌اي) مي‌باشد و از نظر درجه کنترل نيز به لحاظ اینکه در محيط مشخصی انجام مي‌گيرد، ميداني است. همچنین اين پژوهش بر اساس هدف كاربردي و بر اساس شيوه گردآوري دادهها توصيفي و از شاخه پيمايشي يا زمينه‌يابي و همبستگی است. همچنین جامعه آماری پژوهش حاضر را کارکنان(رسمی، قراردادی، کارکنان با حجم معین) شرکتهای برق استان آذربایجان غربی در سال 1399 را تشکیل داده‌اند که تعداد آن‌ها 720 نفر است. در همین راستا، از جمله روش‌های نمونه‌گیری که در برخی از موارد مناسب‌تر از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده عمل می‌کند، روش نمونه‌گیری خوشه‌ای است که حجم نمونه شامل تعداد کارکنان 6 شهرستان به تعداد 251 نفر بوده است. در این پژوهش، جهت گردآوری دادهها برای متغیر حذف قبوض برق (طرح ملی قبض سبز) پرسشنامه محقق ساخته و برای متغیر دولت الکترونیک پرسشنامه استاندارد (تورس، 2006) استفاده شد. جهت بررسي پايايي پرسشنامه‌ها به ضریب آلفای کرونباخ استناد شد. یادآور می‌شود تنه اصلی پرسشنامه‌ها شامل سؤالاتي با طیف پنج درجه‌ای لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم) و نحوه نمره‌گذاری آن نیز به ترتیب (5-4-3-2-1) بود. برای پرسشنامه محقق ساخته طرح ملی قبض سبز از روش اعتبار سنجی محتوی که 6 نفر از اساتید دانشگاهی در رشته مدیریت حضور داشتند استفاده شد و در همین راستا، برای پرسشنامه دولت الکترونیک، جهت تحليل روايي پرسشنامه با استفاده از روش صوری (ظاهری)، سؤالات مطرح شده به وسيله اساتید گروه مدیریت و استاد راهنما بررسي شد و اصلاحات لازم در آن صورت پذیرفت. در این پژوهش به‌منظور تعیین پایایی پرسشنامه‌ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. از طریق روش آلفای کرونباخ برای پرسشنامه حذف قبوض برق (طرح ملی قبض سبز) مقدار ضریب آلفای کرونباخ 89/0 و برای پرسشنامه دولت الکترونیک 92/0 به دست آمد.
4- یافته‌ها
در اين پژوهش، از آمار توصيفي براي تجزیه‌وتحلیل توصيفي و از آمار استنباطي براي سنجش رابطه‌ها در فرضيه‌هاي پيشنهادي استفاده شد. نتایج پژوهش در مورد داده‌های توصیفی نشان داد که 82 درصد پاسخگویان را مرد و 18 درصد را زن تشکیل داده‌اند. بر اساس سن، 11 درصد از افراد نمونه را افراد کمتر از 30 سال، 51درصد را 31 تا 40 سال، 34 درصد را 41 تا 50 سال و 4 درصد بالای 50 سال سن داشتند. بر اساس سطح تحصیلات، 10درصد دیپلم، 19 درصد کاردانی، 34 درصد کارشناسی و 37 درصد کارشناسی ارشد یا بالاتر هستند. بر اساس سابقه کار، 17 درصد از افراد نمونه را افراد کمتر از 5 سال، 32 درصد را 6 تا 15 سال، 37 درصد را 16 تا 25 سال و 14 درصد بالای 25 سال سابقه کار داشتند.
آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش
شاخصهای توصیف دادهها به سه گروه شاخصهای مرکزی، شاخصهای پراکندگی و شاخصهای شکل توزیع تقسیم می‌شوند. در این بخش به چگونگی توزیع متغیرهای پژوهش بر اساس مهم‌ترین شاخصهای مرکزی (میانگین)، شاخصهای پراکندگی (واریانس و انحراف معیار) و شکل توزیع (چولگی و کشیدگی) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
جدول 1. شاخصهای مرکزی، پراکندگی و توزیع عوامل اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز)
| ارتقاء سطح خدمات و رفاه | بهره‌مندی از فناوریهای نو | صرفه‌جویی اقتصادی | توسعه دولت الکترونیک | ارتباط دوسویه با مشترکین | ارائه خدمات غیرحضوری | نظارت مؤثر | مدیریت کارآمد | حفظ محیط‌زیست | طرح ملی قبض سبز | |
مرکزی | میانگین | 3.673 | 3.237 | 3.145 | 3.253 | 3.508 | 3.627 | 3.717 | 3.467 | 3.618 | 3.617 |
پراکندگی | انحراف معیار | 3.714 | 3.214 | 3.143 | 3.333 | 3.600 | 3.857 | 3.857 | 3.477 | 3.2500 | 3.6667 |
واریانس | 0.759 | 0.821 | 0.824 | 0.947 | 0.644 | 0.814 | 0.800 | 0.643 | .632 | 0.837 | |
شکل توزیع | چولگی | -.683 | -.170 | -.102 | -.267 | -.479 | -.866 | -.707 | -.408 | -.211 | -.932 |
کشیدگی | .637 | -.309 | -.066 | -.357 | .705 | .473 | .327 | .721 | -.151 | .930 | |
جدول 2. شاخصهای مرکزی، پراکندگی و توزیع عوامل تحقق اهداف دولت الکترونیک
| توسعه الکترونیک | بهبود عملکرد شغلی | بهبود عملکرد سازمانی | اطلاعات دولت در وب‌سایت‌ها | دولت الکترونیک | |
مرکزی | میانگین | 3.519 | 3.527 | 3.741 | 3.750 | 3.649 |
پراکندگی | انحراف معیار | 0.704 | 0.907 | 0.969 | 0.912 | 0.868 |
واریانس | .496 | .823 | .939 | .832 | .753 | |
شکل توزیع | چولگی | -.220 | -.440 | -.689 | -.621 | -.849 |
کشیدگی | -.253 | .076 | -.135 | .022 | .284 | |
در جدول 1 و 2 برخی از مفاهیم آمار توصیفی متغیرها شامل میانگین، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی ارائه‌شده است. در این میان، پارامترهای مرکزی، دستهای از پارامترهای توصیفکنندهی یک توزیع آماری هستند که ویژگی دادهها را نسبت به مرکز توزیع بیان می‌کنند. میانگین به‌عنوان نقطه تعادل و مرکز ثقل یک توزیع آماری، یکی از شاخصهای مرکزی مناسب برای نشان دادن مرکزیت دادههاست.
دستهای دیگر از پارامترهای توصیفکنندهی جامعه، پارامترهای پراکندگی هستند. پارامترهای پراکندگی، معیاری برای تعیین میزان پراکندگی دادهها از یکدیگر یا میزان پراکندگی آن‌ها نسبت به میانگین است. از جمله مهم‌ترین پارامترهای پراکندگی، انحراف معیار است. هرچقدر میزان انحراف معیار یک توزیع آماری بیشتر باشد، نشاندهندهی این است که این دادهها، دارای پراکندگی بیشتری هستند.
چولگی بیانگر عدم تقارن منحنی فراوانی است. اگر ضریب چولگی صفر باشد جامعه کاملاً متقارن است و چنانچه ضریب مثبت باشد، چولگی به راست و اگر منفی باشد، چولگی به چپ وجود دارد. مقدار چولگي مشاهده‌شده براي متغيرهای مورد مطالعه در بازه (2، 2-) قرار دارد. يعني از لحاظ کجي متغيرهای پژوهش نرمال بوده و توزيع آن متقارن است. مقدار کشيدگي متغیرها نیز در بازه (2، 2-) قرار دارد. اين نشان مي‌دهد توزيع متغيرها از کشيدگي نرمال برخوردار است.
آزمون فرض‌های آماری
با توجه به جدول 3، به دلیل اینکه ضرایب مسیر تمامی فرضیه‌ها مثبت و آماره t آن‌ها بیشتر از 96/1 به‌دست‌آمده است، تمامی فرضیه‌های پژوهش تائید می‌شوند.
جدول 3. نتایج آزمون فرضیه‌ها
ردیف | فرضیه | ضرایب مسیر | آماره t | نتیجه |
|---|---|---|---|---|
1 | اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .879 | 22.147 | تائید شد |
2 | ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .933 | 44.349 | تائید شد |
3 | بهره‌مندی از فناوریهای نو بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .878 | 20.713 | تائید شد |
4 | صرفه‌جویی اقتصادی بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .849 | 21.433 | تائید شد |
5 | توسعه دولت الکترونیک بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .535 | 10.849 | تائید شد |
6 | ارتباط دوسویه با مشترکین بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .756 | 15.776 | تائید شد |
7 | ارائه خدمات غیرحضوری بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .926 | 42.016 | تائید شد |
8 | نظارت مؤثر بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .893 | 23.892 | تائید شد |
9 | مدیریت کارآمد بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .868 | 29.855 | تائید شد |
10 | حفظ محیط‌زیست بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد. | .673 | 15.572 | تائید شد |
5- بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادها
نتایج حاصل از فرضیه‌های پژوهش و مقایسه با پژوهش‌های دیگر
فرضیه اصلی: اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج بررسی آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.879 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) و بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.758 می‌باشد که نشان می‌دهد اجرای حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) می‌تواند بیش از 75 درصد از اهداف دولت الکترونیک در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند.
در بررسی نتایج حاصل از آزمون این فرضیه و تطبیق آن با پژوهش‌های صورت گرفته، نشان می‌دهد که با توجه به اینکه طرح ملی قبض سبز به‌تازگی در کشور مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و تاکنون برخی از استان‌های هنوز زیر پوشش قبض سبز نرفته‌اند ازاین‌رو، پژوهش‌های میدانی و نظری در راستای موضوع طرح ملی قبض سبز صورت نگرفته است اما در راستا استفاده از فناوریهای دولت الکترونیک، حذف قبوض و استفاده از خدمات غیرحضوری مطالعاتی صورت گرفته است که نتایج حاصل از آن‌ها به‌نوعی می‌تواند با نتایج حاصل از این پژوهش به‌نوعی هم‌راستایی داشته باشد. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های مانوئل و همکاران (2021)، سلوکی و همکاران(1398)، ولی زاده(1394)، سلیمی(1393)، حمیدی و همکاران(1388)، شرافت و مهدوی (1386) و مهدوی و همکاران(1386) همسو می‌باشد.
1. ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج بررسی آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.933 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین و اهداف دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.870 می‌باشد که نشان می‌دهد ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین می‌تواند بیش از 87 درصد از تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. در بررسی نتایج حاصل از آزمون این فرضیه و تطبیق آن با پژوهش‌های صورت گرفته، نشان می‌دهد پژوهش‌های سولداد و جاویر (2020)، سلوکی و همکاران(1398) و حمیدی و همکاران (1388) با نتایج پژوهش حاصل هم‌راستا بوده است.
2. بهره‌مندی از فناوریهای نو بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج بررسی آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.878 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین بهره‌مندی از فناوریهای نو و اهداف دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.757 می‌باشد که نشان می‌دهد بهره‌مندی از فناوریهای نو می‌تواند بیش از 75 درصد از تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های تائوو (2020)، سولداد و جاویر (2020)، ولی زاده(1394)، خدامرادی و همکاران(1393)، شرافت و مهدوی (1386) و مهدوی و همکاران(1386) همخوانی دارد.
3. صرفه‌جویی اقتصادی بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج بررسی آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.849 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین صرفه‌جویی اقتصادی و اهداف دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.700 می‌باشد که نشان می‌دهد صرفه‌جویی اقتصادی می‌تواند بیش از 70 درصد تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های سولداد و جاویر (2020) و سلوکی و همکاران(1398) همخوانی دارد.
4. توسعه دولت الکترونیک بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج بررسی آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.535 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین توسعه دولت الکترونیک و دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.284 می‌باشد که نشان می‌دهد توسعه دولت الکترونیک می‌تواند بیش از 28 درصد از تغییرات تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های مانیک و همکاران (2017) و مهدوی و همکاران(1386) همخوانی دارد.
5. ارتباط دوسویه با مشترکین بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج بررسی آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.756 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین ارتباط دوسویه با مشترکین و دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.570 می‌باشد که نشان می‌دهد ارتباط دوسویه با مشترکین می‌تواند بیش از 57 درصد از تغییرات بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های مانیک و همکاران (2017)، سلیمی(1393) و مهدوی و همکاران (1386) همخوانی دارد.
6. ارائه خدمات غیرحضوری بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.926 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین ارائه خدمات غیرحضوری و دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.857 می‌باشد که نشان می‌دهد ارائه خدمات غیرحضوری می‌تواند بیش از 85 درصد از تغییرات تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های راجیو و همکاران (2017)، حاجیان دشتکی و همکاران (1397)، سلیمی(1393) و حمیدی و همکاران(1388) همخوانی دارد.
7. نظارت مؤثر بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.893 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین نظارت مؤثر و دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.796 می‌باشد که نشان می‌دهد نظارت مؤثر می‌تواند بیش از 79 درصد از تغییرات بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های برلیلانا و همکاران (2017) و حمیدی و همکاران(1388) همخوانی دارد.
8. مدیریت کارآمد بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.868 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین مدیریت کارآمد و دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.752 می‌باشد که نشان می‌دهد مدیریت کارآمد می‌تواند بیش از 75 درصد از تغییرات تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های سالاس و لیزته (2020)، ولی زاده(1394و مهدوی و همکاران(1386) همخوانی دارد.
9. حفظ محیط‌زیست بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی تأثیر دارد.
نتایج آزمون این فرضیه نشان می‌دهد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه (R) برابر با 0.673 می‌باشد که نشان از وجود همبستگی بین حفظ محیط‌زیست و دولت الکترونیک دارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی تعدیل‌شده برابر با 0.451 می‌باشد که نشان می‌دهد حفظ محیط‌زیست می‌تواند بیش از 45 درصد از تغییرات تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی را تبیین کند. نتایج این پژوهش با یافته پژوهش‌های ملیسا و همکاران (2017)، ولی زاده(1394)، سلیمی(1393) همخوانی دارد.
با توجه به تأثیرگذاری اجرای حذف قبوض کاغذی بر تحقق اهداف دولت الکترونیک با تاکید بر آینده نگری در شرکت برق استان آذربایجان غربی پیشنهاد می‌شود به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی(طرح ملی قبض سبز) با استفاده از تبلیغات رسانه‌ای(کشوری و محلی) مردم را از مزایای طرح ملی قبض سبز آشنا نمایند. به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذ پیشنهاد می‌شود که روش‌های عضویت در سامانه طرح ملی قبض سبز را به مردم از طریق آموزش‌های عمومی و آموزش در محل‌های تجمعی مردم از جمله مساجد انجام دهند تا مردم با اطلاع کامل در این طرح عضویت یابند.
ارتقاء سطح خدمات و رفاه مشترکین: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که لزوم در خانه ماندن مردم را جهت قرائن کنتور توسط کنتورخوان را به حداقل برسانند و با استفاده از روش‌های دولت الکترونیک در خود اظهاری میزان کارکرد، رفاه مشترکین را به ارمغان بیاورند.
بهره‌مندی از فناوریهای نو: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که درگاه‌های پرداخت غیرحضوری (مانند ATM های عملیات غیر نقدی) در واحدهای تابعه ادارات برق ایجاد نمایند به‌صورتی که مشترک با حضور در پای ATM و وارد کردن اطلاعات اشتراک، از صورت وضعیت خود اطلاع پیدا کند.
صرفه‌جویی اقتصادی: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که هوشمندسازی مشترکین بزرگ در بخش صنعت، کشاورزی و اداری را در کنار هوشمندسازی مشترکین خانواری را در دستور کار خود قرار دهند.
توسعه دولت الکترونیک: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که علاوه بر سرشماره تعریف شده جهت ثبت‌نام و عضویت مشترکین در طرح ملی قبض سبز، سرشماره ای نیز ایجاد گردد با ارسال پیام به مشترکین و ایجاد سیستم پاسخ‌دهی مشترک به این سرشماره، عضویت آنان در طرح را تسهیل بخشد.
ارتباط دوسویه با مشترکین: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که از روش آسان و ارتباط بدون واسطه جهت ارتباط با مشترکین استفاده کنند در این راستا، بهتر است مدیران طرح ملی قبض سبز، در روزهای مشخصی در هفته علاوه بر پاسخگو بودن در طول هفته، یک دیدار ملاقات عمومی با مردم در قالب میز خدمت نیز داشته باشند.
ارائه خدمات غیرحضوری: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که ساختار لازم برای خرید انشعابات برق را نیز به‌صورت غیرحضوری را نیز فراهم آورند و سامانه‌ای برای این کار تعریف نمایند که در آن سامانه اطلاعات لازم از طرف مشترک بارگذاری گردد.
نظارت مؤثر: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که از ابزارهای نظارتی مناسب از جمله ایجاد واحدهای بازرسی و انفورماتیک سایبری برای رصد آنلاین و برخط بر عملکرد واحدهای تابعه داشته باشند تا عملیات ارائه خدمات با صحت و سلامت جریان یافته و اتمام یابد.
مدیریت کارآمد: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که ارتباط مستمر با واحدهای انفورماتیک داشته باشند تا امورات مربوط به مشترکین و ارائه راه‌کارهای لازم جهت رفع موانع آن را انجام دهند.
حفظ محیط‌زیست: به مدیران مجری طرح حذف قبوض کاغذی (طرح ملی قبض سبز) پیشنهاد می‌شود که با توجه تخریب محیط‌زیست اطراف درخت در هنگام قطع درختان، از قطع درختان جلوگیری نمایند که این امر منجر به کاهش در خرابی محیط پیرامون آن می‌شود.
محدوديت‌هاي اين پژوهش را می‌توان به شرح زير خلاصه نمود:
1. محدودیت در تعمیم نتایج به جوامع دیگر به دلیل استفاده از نمونه آماری محدود به استان آذربایجان غربی؛
2. محدودیت به‌واسطه نوع ابزار گردآوری اطلاعات و روایی ابزار پژوهش به پرسشنامه که دسترسی به اطلاعات کامل و جامع را مشکل می‌سازد. اين پرسشنامه‌ها به‌صورت نگرش‌سنجي بوده و در تفسير نتايج حاصل به دليل محدوديت‌هاي حاصل از روايي پرسشنامه‌ها، بايد احتياط كرد بنابراین در اين پژوهش، به دليل استفاده از پرسشنامه نگرش افراد بررسي شده است، نه واقعيت؛
3. محدوديت به‌واسطه نحوه پاسخگويي آزمودني‌ها و ویژگی‌های تشخیص متفاوت کارکنان و تأثیر این ویژگی‌ها در تکمیل پرسشنامه.
سپاسگزاری
بدین‌وسیله نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از کارکنان شرکت برق استان آذربایجان غربی در اجرای این پژوهش همکاری نمودند، تشکر و قدردانی نمایند.
یادداشت ها
. Montagna
2 . Minzez & eshsnaider
3. Ackman
4. Manuel
5. Silas & Lizette
6. Taewoo
7. Soledad & Javier
8. Rajiv
9. Wangpipatwong
منابع
1. ابراهیمی، لیلا، میرابی، وحید رضا، رنجبر، محمدحسین و حسن‌پور، اسماعیل. (1398). مدل وفاداری مشتری برای سیستم‌های توصیه گر در تجارت الکترونیک، نشریه علمی مطالعات مدیریت کسب‌وکار هوشمند، 8(29)، 170-143.
2. حقیقی نسب، منیژه و تقوی، زهرا. (1399). پذیرش فناوری اطلاعات سبز با استفاده از چارچوب فناوری- سازمان- محیط در صنعت بانکداری، نشریه علمی مطالعات مدیریت کسب‌وکار هوشمند، 9(34)، 94-63.
3. حمیدی، سید محمدحسین و خادمیان، مهدی و جزایری، سهیل(1388)، سامانه تلفن گویای 1818 سرویسی برای خدمت به مردم در راستای دستیابی به شهر الکترونیک، مجموعه مقالات کنفرانس شهر الکترونیک.
4. رضایی، مهدی و یعقوبی، اسماعیل (1394)، دولت الکترونیک: الگوی جدید در اصلاح نظام اداری و ارائه خدمات عمومی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 41، 266-247.
5. روابط عمومی شرکت توانیر استان آذربایجان غربی(1398)، طرح ملی قبض سبز.
6. زینالی صومعه، پروانه و پورعزت، علی اصغر و دودانگه، پروین(1392) کارکردهای استقرار دولت الکترونیک در ایران(مورد مطالعه: بانکداری الکترونیک)، مجله آینده‌پژوهشی مدیریت، دوره24، شماره99، 70-55.
7. زرشکی، محمد(1399)، تاملی بر مفهوم و جایگاه دولت الکترونیک و ارتباط سنجی آن با وضعیت محیط‌زیست تهران، مجله راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 34، 169-143.
8. سلاجقه، سنجر و بهادری، یونس و مهدی زاده، سمانه و نیک پور، امین(1399)، بررسی نقش دولت الکترونیک در اجرای خط مشی های کیفی صادرات نفت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با ارائه یک مدل مطلوب، مجله علوم سیاسی، شماره52، 96-73.
9. سلوکی، امیرحسین و فیضی، محمدفربد و مدرسی، سیدمحمود(1398)، مزایا و چالش‌های پیش رو در حذف قبوض کاغذی برق، مجموعه مقالات همایش ملی علوم و فن‌آوری‌های نوین در آب، انرژی و محیط‌زیست.
10. سلیمی، حسین(1393)، نقش عوامل انسانی بر پیاده‌سازی دولت الکترونیک در صنعت برق استان هرمزگان، مجموعه مقالات هفتمین کنفرانس نیروگاه‌های برق.
11. شامی زنجانی، هانیه، نیکنامی، مصطفی، قورچیان، نادر و محمد دواودی، امیرحسین (1399)، بررسی تداوم استفاده از یادگیری الکترونیکی و ارائه راهکار برای آینده ای بهتر در ستاد سازمان امور مالیاتی کشور، فصلنامه آینده پژوهی مدیریت، سال سی و یکم، شماره 122، 104-89.
12. شرافت، ابوالفضل و مهدوی، سیده مرجان(1386)، بررسی فناوریهای پرداخت قبوض و امکان‌سنجی بهترین شیوه پرداخت الکترونیکی برای واحدهای تجاری، مجموعه مقالات همايش ملي تجارت الكترونيكي.
13. مهدوی، سیده مرجان و شرافت، ابوالفضل و امینی لاری، منصور(1386)، روش‌های پرداخت الکترونیکی قبض شرکت نمونه و امکان‌سنجی بهترین شیوه پرداخت الکترونیکی برای مشترکین خانگی، مجموعه مقالات کنفرانس بين المللي شهر الکترونيک تهران.
14. Berlilana Berlilana, Taqwa Hariguna, Nurfaizah Nurfaizah, (2017) , Understanding of Public Behavioral Intent to Use e-Government Service: An Extended of Unified Theory of Acceptance Use of Technology and Information System Quality, Journal: Procedia Computer Science - Volume 124, 2017, Pages 585-592.
15. Manuel Rey-Moreno, José Augusto FelÃcio, Cayetano Medina-Molina, Ramón RufÃn,(2021), Facilitator and inhibitor factors: Adopting e-government in a dual model, Journal: Journal of Business Research - Volume 88, July 2021, Pages 542-549.
16. Manik Hapsara, Ahmed Imran, Timothy Turner و(2017), Beyond Organizational Motives of e-Government Adoption: The Case of e-Voting Initiative in Indonesian Villages, Journal: Procedia Computer Science - Volume 124, Pages 362-369.
17. Melisa Helingo, Betty Purwandari, Riri Satria, Iis Solichah, (2017), The Use of Analytic Hierarchy Process for Software Development Method Selection: A Perspective of e-Government in Indonesia, Journal: Procedia Computer Science - Volume 124, 2017, Pages 405-414. https://pdf.sciencedirectassets.com/280203/1-s2.0-S
18. Montagna, J.M. (2020), A framework for the assessment and analysis of electronic government proposals, Electronic Commerce Research and Applications, Vol. 4, pp. 204-219.
19. Silas Formunyuy Verkijika, Lizette De Wet, (2020), A usability assessment of e-government websites in Sub-Saharan Africa, Journal: International Journal of Information Management - Volume 39, April 2020, Pages 20-29.
20. Taewoo Nam(2020), , Examining the anti-corruption effect of e-government and the moderating effect of national culture: A cross-country study Journal: Government Information Quarterly - Volume 35, Issue 2, April 2020, Pages 273-282.
21. Soledad Janita, F & Javier Miranda, (2020), E-Government as a Quality Improvement Tool for Citizens' Services, Journal: Procedia Engineering - Volume 192, 2020, Pages 225-230.
22. Rajiv Kumar, Amit Sachan, Arindam Mukherjee. (217) , Qualitative approach to determine user experience of e-government services, Journal: Computers in Human Behavior - Volume 71, June 2017, Pages 299-306.
The effect of implementing the national green bill plan on achieving the goals of E-Government with emphasis on foresight in the electricity company
Eliminating paper electricity bills is an important step towards reducing costs and environmental pollutants, providing accurate, fast, and efficient services, honoring customers, and consolidating and expanding e-government goals. The aim of this study was to determine the effect of eliminating paper bills (National Green Bills Plan) on achieving the goals of e-government with emphasis on foresight in the electricity company of West Azerbaijan Province. The present study is descriptive-correlational in terms of applied purpose and in terms of data collection method. The statistical population of the present study consisted of employees of electricity departments of West Azerbaijan province in 2020, whose number was 720 people who were selected through cluster random sampling; That number was 251 people. In order to check the validity for the researcher-made questionnaire of the National Green Bill Plan, the content validation method was used which was attended by 6 university professors in the field of management and for the standard e-government questionnaire, face validity was used. Cronbach's alpha was used for reliability, so that Cronbach's alpha coefficient for the variables of the national green bill plan and the achievement of e-government goals were equal to 0.866 and 0.892, respectively. The results of the reliability study for all dimensions were reported to be greater than 0.7. SPSS software was used for data analysis. The results of the hypothesis test showed that the implementation of elimination of paper bills (National Green Bill Plan) has a positive and significant effect on the realization of e-government goals with emphasis on foresight in the West Azerbaijan Electricity Company.
Keywords: Elimination of paper, National plan, Green bills, E-Government, Foresight.
