آینده پژوهی گردشگری پایدار، رهیافتی نو در اقتصاد مقاومتی (مورد مطالعه: کارشناسان صنعت گردشگری و هتلداری)

الموضوعات :

محبوبه نعیمی مجد ¹ (دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی – بازاریابی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران. [e-mail])
آرزو نعیمی مجد ² (دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 16 الأربعاء , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 20 الإثنين , صفر, 1440 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية: اقتصاد مقاومتی, آینده پژوهی, گردشگری پایدار, توسعه,

ملخص المقالة :

زمینه: در عرصه گردشگری به ویژه برنامه ریزی جهت توسعه گردشگری پایدار؛ پرداختن به آینده و برنامه ریزی آن، جزء لاینفک فرایند برنامه ریزی و توسعه محسوب می شود. هم چنین، در تدوین استراتژی اقتصاد مقاومتی باید گردشگری و به ویژه گردشگری پایدار را به عنوان جزئی از اقتصاد و در عین حال به عنوان ابزاری در برابر چالشهای فرهنگی و اقتصادی قلمداد نمود. هدف: ایران به عنوان کشوری غنی در خصوص دارا بودن منابع گردشگری و به سبب فرهنگ، تمدن، ویژگی های آب و هوایی و غیره که با معضلاتی از جمله بیکاری زیاد، و محدودیت توسعه گردشگری پایدار مواجه است، می تواند به کشوری فعال در صنعت گردشگری تبدیل شود. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، بررسی مفاهیم آینده پژوهی و اقتصاد مقاومتی و نقش آن در گردشگری پایدار، می باشد. روش: پژوهش حاضر، از نظر ماهیت توصیفی- پیمایشی به شمار می رود. همچنین از جنبه زمانی، مقطعی و از نگاه نوع داده ها، کمی به شمار می آید. جامعه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از کارشناسان و خبرگان حوزه صنعت گردشگری و هتلداری می باشند. جمع آوری اطلاعات به وسیله ابزار پرسشنامه صورت پذیرفته است. یافته ها: تمامی مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی از مقدار 7/0 بزرگتر شده اند و نشان از پایایی بالای پرسشنامه می‌باشد. مقدار شاخص برازش برابر 633/0 شده است و از مقدار 4/0 بزرگ‌تر شده است و نشان از برازش مناسب مدل دارد. داده‌های این پژوهش با ساختار عاملی و زیربنای نظری تحقیق برازش مناسبی دارد و این بیانگر همسو بودن سؤالات با سازه‌های نظری است. نتیجه گیری: اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری و گردشگری پایدار، تاثیر مثبت و مستقیم داشته است.

نص كامل:



آینده پژوهی گردشگری پایدار؛ رهیافتی نو در اقتصاد مقاومتی

(مورد مطالعه: کارشناسان صنعت گردشگری و هتلداری)

 

 

 

چکیده 

زمینه: در عرصه گردشگری به ویژه برنامه ریزی جهت توسعه گردشگری پایدار؛ پرداختن به آینده و برنامه ریزی آن، جزء لاینفک فرایند برنامه ریزی و توسعه محسوب می شود. هم چنین، در تدوین استراتژی اقتصاد مقاومتی باید گردشگری و به ویژه گردشگری پایدار را به عنوان جزئی از اقتصاد و در عین حال به عنوان ابزاری در برابر چالشهای فرهنگی و اقتصادی قلمداد نمود.

هدف: ایران به عنوان کشوری غنی در خصوص دارا بودن منابع گردشگری و به سبب فرهنگ، تمدن، ویژگی های آب و هوایی و غیره که با معضلاتی از جمله بیکاری زیاد، و محدودیت توسعه گردشگری پایدار مواجه است، می تواند به کشوری فعال در صنعت گردشگری تبدیل شود. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، بررسی مفاهیم آینده پژوهی و اقتصاد مقاومتی و نقش آن در گردشگری پایدار، می باشد.

روش: پژوهش حاضر، از نظر ماهیت توصیفی- پیمایشی به شمار می­رود. همچنین از جنبه زمانی، مقطعی و از نگاه نوع داده­ها، کمی به شمار می­آید. جامعه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از کارشناسان و خبرگان حوزه صنعت گردشگری و هتلداری می باشند. جمع آوری اطلاعات به وسیله ابزار پرسشنامه صورت پذیرفته است.

یافته ها: تمامی مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی از مقدار 7/0 بزرگتر شده اند و نشان از پایایی بالای پرسشنامه می‌باشد. مقدار شاخص برازش برابر 633/0 شده است و از مقدار 4/0 بزرگ‌تر شده است و نشان از برازش مناسب مدل دارد. داده‌های اين پژوهش با ساختار عاملی و زيربنای نظری تحقيق برازش مناسبی دارد و اين بيانگر همسو بودن سؤالات با سازه‌های نظری است.

نتیجه گیری: اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری و گردشگری پایدار، تاثیر مثبت و مستقیم داشته است.

واژگان کلیدی: آینده پژوهی - گردشگری پایدار- توسعه- اقتصاد مقاومتی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

   اﻣﺮوزه ﮔﺮدﺷﮕﺮي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ، ﻛﻪ از ﺗﺤﺮك ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻗﺘﺼﺎدي، ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺷﻬﺮي و ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي، ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﻠﻲ و ﻣﻠﻲ ﻫﺮﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺘﻲ در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻣﻠﻲ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻔﺎء ﻛﻨﺪ. گردشگری به تعبیر مقام معظم رهبری یک مزیت اقتصادی است. ایجاد زیرساختهای تکنولوژیکی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در قرن بیست و یکم سبب شده است که این دوره را عصر صنعت گردشگری نامگذاری کنیم. انسان به جهت روحیه کنجکاوی علاقه دارد با مسافرت به دیگر نقاط در جهت افزایش اطلاعات علمی و فرهنگی خود و فرار از فشارهای زندگی صنعتی برآید که، امروزه گردشگری یکی از ملزومات جوامع کنونی شده است. گردشگری را می توان صنعت سفید نام گذاری کرد زیرا برخلاف اغلب صنایع تولیدی، بدون ایجاد آلودگی برای محیط زیست، در جهت ارتباط بین انسان و محیط زیست و همچنین ایجاد بسترهای صلح و ثبات فرهنگی بین جوامع مختلف کوشش می کند. اﻣﺮوزه ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕ.ﺮي ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﻌﺎل در ﺟﻬﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ (سیاری، 1391). ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﻟﺪ ﺷﻐﻞ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻌﺪ از ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﺧﻮدروﺳﺎزي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در دﻫﻪ ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎري از دوﻟﺘﻬﺎ، ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدي و صاحب نظران ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ روي آورده اﻧﺪ و درﺗﻼش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ را ﺑﺮاي ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﻮد ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺑﺒﺮﻧﺪ (زاهدی، 1389). آینده پژوهی به آینده تمدن جوامع بشری و انسان ها توجه دارد. درباره آینده پژوهی باید گفت که دانش را در خدمت حل مسائل بشریت در آینده به کار می گیرد. آینده پژوهی حقایق تاریخی و دانش علمی را به کار می گیرد و ارزش های بشری و تخیل را به به آنها می افزاید تا تصویرهایی از آنچه در آینده ممکن است به وقوع بپیوندند را خلق کند.

آغاز آینده پژوهی به حدود نیم قرن پیش در کشورهای پیشرفته غرب بر می گردد. در واقع افزایش سریع تحولات اقتصادی، اجتماعی و فناوری از یک طرف و حاد شدن رقابت میان نظامهای سیاسی، قدرتهای بزرگ و شرکتهای بین المللی از طرف دیگر، ضرورت پژوهش درباره آینده را به یک مبارزه وسیع برای "بقا" در جهان پر آشوب تبدیل کرد. کشورهای ایالات متحده، فرانسه و ژاپن نقش بیشتری در این زمینه ایفا کرده اند. در عصر حاضر صنعت گردشگري به عنوان بزرگترین صنعت جهان امروز و یکی از ارکان توسعه پایدار معرفی شود و این صنعت تا رسیدن به وضعیت کنونی، مراحل مختلفی از توسعه را پشت سر گذاشته است. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، بررسی مفاهیم آینده پژوهی و اقتصاد مقاومتی و نقش آن در گردشگری پایدار، می باشد.

پیشینه موضوع 

اﺻﻄﻼح اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﭘﺲ از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻏﺰه در ﺳﺎل 2005 ﻛﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در اﻣﺮ ﺻﺎدرات، اﻣﻜﺎن ﺻﺎدرات و در نتیجه ﻛﺸﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮت ﻓﺮﻧﮕﻲ را ﻛﺎﻫﺶ داده ﺑﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. و ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ. اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻳﺎ درﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﺤﺮﻳﻢ و پسا تحریم و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﻲ اﺛﺮ ﻛﺮدن و در ﺷﺮاﻳﻂ آرﻣﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎﻳﻲ به فرصت، که قطعا ﺑﺎور و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ و اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺎي ﻋﻘﻼﻳﻲ و ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ ﭘﻴﺶ ﺷﺮط و اﻟﺰام ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ، اﺳﺖ. اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ و ﺗﺎﻛﻴﺪ روي ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺧﻞ و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺧﻮداﺗﻜﺎﻳﻲ اﺳﺖ. از دیدگاه مفهومی، اقتصاد مقاومتی یک الگوی اسلامی است که کیفیت تعامل و ارتباط اقتصادی با کشور های خارجی را تعیین می کند، به طوری که از یک نگاه به اوضاع داخلی اقتصاد کشور و نقاط ضعف نظارت داشته و از نگاه دیگر با اتکا به وجوه قوت اقتصاد داخلی، حقوق پایمال شده ملت را از کشورهای متجاوز استیفاء نماید (پیغامی، 1391). صاحبنظران علم اقتصاد معتقدند اگر کشوری بتواند از پتانسیل ها استفاده کرده و چرخهای این صنعت را به حرکت درآورد شاهد شکوفایی شگرفی در سطح اقتصاد خواهد بود. تأثیر این صنعت از جهات مختلف قابل بررسی است از جمله: ورود ارز به کشور، اشتغال در بسیاری از زمینه ها، پویایی بازار خرده فروشی، فعال شدن سیستم حمل و نقل، افزایش تولیدات محلی و بومی، افزایش میزان سرمایه گذاری بخش خصوصی (هتل سازی و سایر خدمات مرتبط) و  بسیاری از موارد مشابه.

امفلکرانگ¹ سال 2014 در تایلند طی دوره زمانی 2012-1988 به بررسی رابطه مخارج گردشگری و ابعاد اصلی محیط زیست (انتشار گاز  CO2 از طریق حمل و نقل، تقاضای انرژی و مصرف آب) پرداخت. سولارین² (2014) با استفاده از آزمون هم انباشتگی پانلی در سال های 2010-1972 به بررسی گردشگری و عوامل اقتصادی انتشار گازهای گلخانه ای در کشور مالزی پرداخت و نشان دادن روابط بلندمدت و یک طرفه ی مثبت از گردشگری، تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی شهرنشینی و توسعه ی مالی به آلودگی محیط زیست وجود دارد. کلتن بورن³ و همکاران (2011) با تهیه گزارشی از نگرش گردشگران نسبت به ویژگی های زیست محیطی، اجتماعی و مدیریتی پارک ملی تانزانیا نشان دادند که فشار جمعیتی، فقر، دزدی، شکار غیر قانونی، تخریب زیستگاه ها و بیماری های حیات وحش در مناطق اطراف پارک افزایش یافته است.

 مشکلات کنونی گردشگری در مجموع ناشی از عدم شناخت هوشمندانه آینده در مقاطع زمانی گذشته و نیز تحولات حیرت آور در عرصه فن آوری همراه با روند شتابان جهانی شدن می باشد. بر همین اساس امروزه جهت جبران خطاهای گذشته، شناخت تحولات آینده با رویکرد آینده پژوهانه ضروری و از اولویت های اصلی به نظر می رسد. کارشناسان، برنامه ریزان و تصمیم گیران توسعه گردشگری و گردشگری پایدار در کشور عزیزمان ایران، نیازمند توسعه رهیافت های جدید پیش بینی و آمادگی برای آینده هستند تا بتوانند سهم کشور را در حفظ بازارهای گردشگری و توسعه گردشگری پایدار افزایش دهند. گردشگری ایران امروز با تأکید مقام معظم رهبری به عنوان یک اولویت، یک خیز بلند برای تحولی جدی را می طلبد. تحولی که از سهولت در قوانین سرمایه گذاری تا به کارگیری مدیرانی که در جهت اجرای منویات عظمای ولایت گام برمی دارند، در برمی گیرد. 

توسعه پایدار گردشگری

توسعه پایدار گردشگری توسعه ای است که در آن توازن و تعادل، حفظ ارزش ها و کیفیت اخلاقیات و اصول اقتصادی و نیز مزیت های اقتصادی همه به همراه هم دیده شده و کوشش می شود تا توسعه ای متعادل و همه جانبه جایگزین توسعه صرفا اقتصادی گردد. در این دیدگاه توسعه گردشگری با استفاده از منابع موجود به گونه ای است که ضمن پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ضوابط قانونی جامعه و انتظارات گردشگران بتوان وحدت و یکپارچگی، هویت فرهنگی، سلامت حفظ محیط زیست، تعادل اقتصادی و رفاه مردم محلی را تامین کرد (راسخی، 1395). گردشگری پایدار عبارت است از گردشگری که نیازهای نسل حاضر را پاسخ دهد، بدون اینکه از ظرفیت های مربوط به نسل آینده برای پاسخگویی به نیازهای خود مایه بگذارد. گردشگری پایدار باید به نحوی برنامه ریزی و اجرا شود که بر محیط زیست، اقتصاد و فرهنگ جامعه اثر منفی نگذارد. گردشگری سبز تنها به معنای نجات منابع اکوتوریستی نیست، بلکه به عنوان نجات جهان مطرح است (شهابیان، 1390).

افزایش آگاهی از اثرات زیست محیطی گردشگری نشانگر تغییر نگرش نسبت به محیط زیست است که در طول نیمه دوم قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم رخ داده است. طی دهه های اخیر، مسائل زیست محیطی از جنبه های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. آغاز موج عمومی توجه به  مسائل محیط زیستی طی دوره 1960 به وقوع پیوست، توجه عمده این توجهات بر آلودگی ناشی از توسعه ی گردشگری به واسطه رشد روزافزون تعداد گردشگران بوده است (لاندن⁴، 2006). رشد گردشگری باعث افزایش میزان تقاضای انرژی شده و معمولأ تخریب محیط زیست را دربر دارد. به هم خوردن تعادل اکولوژیکی محیط، تغییر کاربری اراضی به خصوص اراضی کشاورزی، کاهش ارزش های زیبایی و معماری، از بین رفتن چشم اندازها و توسعه ی شهری نیز از دیگر عوارض گسترش گردشگری است. بنابراین اگرچه صنعت گردشگری اثر قابل ملاحظه ای بر محیط زیست دارد ولی توسعه ی آن می تواند خسارت های جبران ناپذیری را بر محیط زیست به بار آورد (هاشمی و همکاران، 1382). تحلیل وضعیت محیط زیست در ابتدای دولت یازدهم مؤید این نکته مهم  است که در تمامی ابعاد حفاظت، پایش، احیا و نظارت بر بهره برداری سازمان دچار رکود اساسی گردیده و فاقد جایگاه در سیستم برنامه ریزی، سیاست گذاری و نظارت عالی کشور می باشد که انحلال شورای عالی محیط زیست، افت چشمگیر رتبه ایران بر پایه شاخص های جهانی محیط زیست و بروز مشکلات نوین نظیر خشک شدن تالاب ها، ایجاد پدیده گرد و غبار از آن جمله می باشد. گردشگری پایدار در تلاش است در تنظیم روابط بین جامعه میزبان و مکان گردشگری رابطه معنی داری ایجاد کند؛ به این معنی که، فشارها و بحرانهای بین این عناصر و آسیب های محیطی و فرهنگی را به حداقل رسانده و رضایت بازدید کنندگان را فراهم آورده و به رشد اقتصادی ناحیه کمک کند.

آینده پژوهی و گردشگری پایدار

در تمامی سیستم های اقتصادی و اجتماعی تنها خط مشی و سیاستی که احتمال موفقیت آن وجود دارد، تلاش برای آینده است. آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه تلاشهایی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده هاي بالقوه و برنامه ریزي براي آنها می پردازند. آینده پژوهی منعکس می کند که چگونه از درون تغییرات (یا تغییر نکردن) "امروز"، " واقعیت فردا" تولد می یابد. آینده پژوهی را معادل لغت لاتین Future Studies گرفته اند. کلمه جمع" Future"  به این دلیل استفاده شده است که با بهره گیري از طیف وسیعی از متدولوژي ها و به جاي تصور" فقط یک آینده" گمانه زنی هاي سامانمند و خردورزانه، در مورد نه فقط "یک آینده"، بلکه "چند آینده" متصور، مبادرت می شود. آینده پژوهی، اصول و روشهاي مطالعه و سپس تصمیم گیري، طرح ریزي و اقدام در خصوص علوم و فناوري مرتبط با آینده است. آینده پژوهی، تفکرات فلسفی و روشهاي علمی و مدلهاي مختلف بررسی و مطالعه آینده را مطرح و با استفاده از آنها آینده هاي بدیل و احتمالی را ترسیم می نماید و لذا، آینده پژوهی، ابزاري براي مهندسی هوشمندانه آینده است. اگرچه گفته شده "آینده پژوهی به موضوع خاص، دوره و یا واحدي اطلاق می شود که بررسی جنبه هاي مختلف تفکر آینده می پردازد"، ولی با توجه به این که: آینده پژوهی یک حوزه تحقیقاتی چند رشته اي است که به توصیف و توضیح و ارائه دید وسیع به پدیده هاي اجتماعی و فرایندهاي تغییر و توسعه حوزه هاي مختلف فعالیت بشر می پردازد (ناصرآبادی، 1379).

در عرصه آینده پژوهی به ویژه آینده پژوهی گردشگری پایدار، پرداختن به آینده و برنامه ریزی برای آن، جزء جدا نشدنی فرایند آینده پژوهی به کار می رود. در بیشتر موارد پرداختن به آینده بدون اتکاء به پیش بینی و تحلیل روندها، مشکلات بی شماری در اجرای برنامه ها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از توجه نکردن به تاثیرات فناوریهای نوظهور و یا در حال ظهور در زندگی بشر و غفلت از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی موثر بر تسهیل حل مشکلات و یا چالش های توسعه آتی است. تصمیم گیران و کارشناسان صنعت گردشگری در جهان پر از تغییر و تحول، نیازمند توسعه رهیافت های جدید پیش بینی و آمادگی برای آینده هستند.

اقتصاد مقاومتی و گردشگری پایدار

تبدیل سیاستها به برنامه های زمان بندی شده اجرایی، نظارت دقیق، رفع موانع حضور فعالان و مردم در عرصه اقتصادی و گفتمان سازی، این امکان را فراهم می کند که ثمرات شیرین و ملموس این الگوی بومی و علمی، در مدت مناسب در زندگی مردم جلوه گر شود. با اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، شاخص هایی همچون رشد اقتصادی، تولید ملی، عدالت اجتماعی، اشتغال، تورم و رفاه عمومی بهبود خواهد یافت و رونق اقتصادی بوجود خواهد آمد. یکی دیگر از ویژگیهای مهم سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، وفاق همه قوا و دستگاههای مختلف درباره آن است زیرا این الگو با تلاش و همفکری افراد صاحب نظر، و بحث و بررسی در مجمع تشخیص مصلحت نظام که رؤسای سه قوه و مسئولان مختلف حضور دارند، تدوین شده است (بخشی از بیانات مقام معظم رهبری، 20/12/92).

اقتصاد مقاومتي اقتصادي است متعالي كه اجراي آن بهبود رشد اقتصادي، توليد ملي، عدالت اجتماعي، اشتغال، تورم و رفاه عمومي را به دنبال خواهد داشت. چندی است که موضوع اقتصاد مقاومتی قالبی برای برنامه ریزان اقتصادی قرار گرفته و بالطبع جهت به نتیجه رسیدن این امر لازم است دیگر عرصه ها از جمله عرصه های فرهنگی نیز آرایش مقاومتی به خود بگیرد. لذا لازم است در اقتصاد مقاومتی ایران توجه ویژه به فرهنگ مبذول گردد. گردشگری ایران به عنوان یک صنعت یا فعالیت بین رشته ای با اتکاء به فرهنگ غنی ایرانی اسلامی و توانمندیهای بالقوه باستانی، تاریخی، طبیعی و فرهنگی و ... می تواند عایدات زیاد و قابل توجهی را برای کشورمان به ارمغان آورد. اقتصاد مقاومتی فرصتی فراهم آورده که مشکلات و معضلات اقتصادی کشور دوباره مورد بررسی قرار گیرند. این شرایط فرصت مناسبی برای صنایع و بخش‌هایی است که با وجود ظرفیت عظیم در چرخه اقتصادی کشور مهجورند. یکی از این بخش‌ها گردشگری است؛ صنعتی که هم می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای مهم تحقق اقتصاد مقاومتی تلقی شود و هم در فضای توجه همگانی به بخش‌های مولد اقتصاد، می‌تواند نگاه‌ها را به خودش جلب کرده و به رونق و توسعه نزدیک‌تر شود. این یعنی یک انتفاع دوسویه؛ از یک طرف ظرفیت‌هایی متعدد و بزرگی در گردشگری برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی وجود دارد و از طرف دیگر، رونق گفتمان اقتصاد مقاومتی در جامعه سبب انتفاع صنعت گردشگری می‌شود.

 

 

 

 

 

ابعاد اقتصاد مقاومتی

جدول 1: تحلیل متن بیانات مقام معظم رهبری درباره اقتصاد مقاومتی

ردیف	متن بیانات	ابعاد	مولفه ها
1	مساله اقتصاد مهم است، اقتصاد مقاومتی مهم است. البته اقتصاد مقاومتی الزاماتی دارد. مردمی کردن اقتصاد، جزء الزامات اقتصاد مقاومتی است. این سیاست های اصل 44 که اعلام شد، می تواند یک تحول به وجود بیاورد؛ و این کار باید انجام بگیرد. بخش خصوصی را باید توانمند کرد؛ هم به فعالیت اقتصادی تشویق بشوند، هم سیستم بانکی کشور، دستگاه های دولتی کشور، می توانند کمک می کنند که مردم وارد میدان اقتصاد شوند.	مردمی کردن اقتصاد	توانمند سازی بخش خصوصی، افزایش کیفیت، مقررات و قوانین، بهینه سازی سیستم بانکی کشور
2	مدیریت مصرف، یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی است؛ یعنی مصرف متعادل و پرهیز از اسراف و تبذیر. امروز پرهیز از اسراف و ملاحظه تعادل در مصرف، بلاشک در مقابل دشمن یک حرکت جهادی است. یک بعد دیگر این مسئله، تعادل در مصرف و مدیریت مصرف، استفاده از تولید داخلی است.	مدیریت مصرف	پرهیز از اسراف و تبذیر توسط مردم، پرهیز از اسراف و تبذیر توسط دولت، استفاده از تولید داخلی
3	استفاده حداکثری از زمان، منابع و امکانات و هم چنین حرکت بر اساس برنامه، از جمله ارکان اقتصاد مقاومتی است. تصمیم های خلق الساعه و تغییر مقررات، جزء ضربه هایی است که به اقتصاد مقاومتی وارد می شود و به مقاومت ملت ضربه می زند.	استفاده حداکثری از امکانات	برنامه محوری، ثبات در تصمیم گیری و مقررات

با توجه به ادبیات فوق، فرضیات اصلی و فرعی ذیل مورد بررسی قرار گرفت.

فرضیات اصلی:

فرضیه اصلی 1: اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

فرضیه اصلی 2: آینده پژوهی گردشگری بر گردشگری پایدار تاثیر مثبت و معناداری دارد.

فرضیه اصلی 3 : اقتصاد مقاومتی بر گردشگری پایدار تاثیر دارد.

فرضیات فرعی:

فرضیه فرعی1: مدیریت مصرف بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

فرضیه فرعی2: مردمی کردن اقتصادی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

فرضیه فرعی3: استفاده حداکثری از امکانات بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

روش پژوهش

این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی- پیمایشی به شمار می­رود؛ زیرا اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است. همچنین از جنبه زمانی، مقطعی و از نگاه نوع داده­ها، کمی به شمار می­آید. جامعه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از کارشناسان و خبرگان صنعت گردشگری و هتلداری می باشند. روش های گردآوری اطلاعات در این پژوهش را می­توان به دو دسته کتابخانه ای و میدانی تقسیم نمود. در خصوص جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق از روش های کتابخانه ای و در زمینه جمع آوری اطلاعات برای تأیید یا رد سوالات پژوهش از روش میدانی استفاده شده است؛ يعني در روش گردآوري اطلاعات به صورت ميداني از ابزار پرسشنامه و در روش گردآوري اطلاعات به صورت كتابخانه اي از فيش برداري استفاده شده است.

یافته ها

1- مقدمه

جامعه آماری این پژوهش شامل 30 نفر از کارشناسان و خبرگان صنعت گردشگری و هتلداری می باشند. نتایج این تحقیق در دو بخش توصیفی و استنباطی ارایه می شوند. آماره‌هاي توصيفي (فراوانی و درصد برای متغیرهای جمعیت شناختی شامل (جنسیت، سن، تحصیلات و سنوات کاری) و میانگین پاسخ‌ها برای متغیرهای تحقیق ارائه می‌شوند. در بخش استنباطی با توجه به کوچک بودن حجم نمونه، برای پاسخ به فرضیات تحقیق از تکنیک‌های تحلیل عاملی تاییدی(CFA) و مدل سازی معادلات ساختاری(SEM) با استفاده از روش حداقل مربعات جزیی⁵(PLS) با کمک نرم افزار SMARTPLS نسخه 2 استفاده شده است. روش تخمين PLS ضرايب را به گونه‌ای تعيين می‌کند كه مدل حاصله، بيشترين قدرت تفسير و توضيح را دارا باشد؛ بدين معنا كه مدل بتواند با بالاترين دقت و صحت، متغير وابسته نهايي، را پيش بيني نمايد. روش حداقل مربعات جزئي که در بحث الگوسازي رگرسيوني آن ‌را با PLS نيز معرفي می‌کنند، يکي از روش‌های آماري چند متغيره محسوب می‌شود که به وسیله آن می‌توان عليرغم برخي محدودیت‌ها مانند: نامعلوم بودن توزيع متغير پاسخ، وجود تعداد مشاهدات کم و يا وجود خود همبستگی جدي بين متغيرهاي توضيحي؛ يک يا چند متغير پاسخ را به طور همزمان در قبال چندين متغير توضيحي الگوسازي نمود.

 

 

 

 

 

1-1 آمار توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی

جدول 2 : نتایج توصیفی ویژگی‌های دموگرافیک پاسخ دهندگان

		فراوانی	درصد
جنسیت	مرد	27	89%
	زن	3	11%
	مجموع	30	100%
تحصیلات	لیسانس	11	37%
	فوق لیسانس و بالاتر	19	63%
	کل	30	100%
سابقه کاری	بین 1 تا 5 سال	2	6%
	بین 5 تا 10 سال	8	27%
	بین 10 تا 20 سال	8	26%
	بیش از 20 سال	13	42%
	کل	30	100%
سن	بین 25 تا 35 سال	12	39%
	بین 35 تا 45 سال	8	27%
	بین 45 تا 50 سال	8	25%
	بیش از 50 سال	3	9%
	کل	30	100%

 

2-تحلیل استنباطی یافته‌های تحقیق:

2-1)نتایج تحلیل عاملی تاییدی (مدل‌های اندازه گیری)

قبل از وارد شدن به مرحله آزمون فرضیات و مدل مفهومی تحقیق،‌ اطمينان يافتن از صحت مدل­های اندازه­گیری متغیرهای برون­زا و درون­زا ضروري مي­باشد. این کار از طریق تحلیل عاملی مرتبه تاییدی دو مرتبه ای صورت گرفته است. تحلیل عاملی تأییدی یکی از قدیمی­ترین روش­های آماری است که برای بررسی ارتباط بین متغیرهای مکنون (عامل­های بدست آمده) و متغیرهای مشاهده شده (سؤالات) به کار برده می­شود و بیانگر مدل اندازه­گیری است (برن⁶،1994). این تکنیک که به برآورد پارامترها و آزمون فرضیه­ها با توجه به تعداد عامل­های زیربنایی میان نشانگرها می­پردازد، مبتنی بر یک شالوده تجربی و نظری قوی است و مشخص می­کند که کدام متغیرها با کدام عامل و همچنین کدام عامل با کدامیک از عامل­ها همبسته است.

به منظور تحلیل ساختار پرسشنامه و کشف عوامل تشکیل دهنده هر سازه از بارهای عاملی مرتبه اول و دوم استفاده شده است. نتایج بارهای عاملی متغیرهای تحقیق در جدول 3 نشان داده شده‌اند. تمامی مقادیر بارهای عاملی از 5/0 بیشتر شده اند (جدول 3) و هم چنین مقادير محاسبه شده سطح معناداری کمتر از 05/0 شده است (جدول 3). لذا می‌توان همسويی سوالات پرسشنامه برای اندازه گيری مفاهيم را در اين مرحله معتبر نشان داد (هومن، 1388). در واقع نتایج فوق نشان می‌دهد آنچه پژوهشگران توسط سوالات پرسشنامه قصد سنجش آنها را داشته است توسط اين ابزار محقق شده است. لذا روابط بين سازه‌ها يا متغير‌های پنهان قابل استناد است. شاخصی که بار عاملی بالاتری داشته باشد، دارای اهمیت بالاتری نسبت به سایر شاخص‌ها می‌باشد.

جدول 4 شاخص‌های اعتبار همگرا⁷، سازگاری درونی (آلفای کرونباخ(CA) و پایایی ترکیبی⁸ (CR))، میانگین پاسخ‌ها و شاخص نیکویی برازش مدل (GOF) را نشان می‌دهد. آلفای کرونباخ میزان بارگیری همزمان متغیرهای مکنون یا سازه را در زمان افزایش یک متغیر آشکار اندازه‌گیری می‌کند. مقدار این شاخص از 0 تا 1 می‌باشد. مقدار این شاخص نباید کمتر از 7/. باشد (چین،⁹1998). پایایی ترکیبی درواقع نسبت مجموع بارهای عاملی متغیرهای مکنون به مجموع بارهای عاملی بعلاوه واریانس خطا می‌باشد. مقادیر آن بین 0 تا 1 می‌باشد و جایگزینی برای آلفای کرونباخ است. مقدار این شاخص نباید کمتر از 6/. باشد. تمامی مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی از مقدار 7/0 بزرگتر شده اند و نشان از پایایی بالای پرسشنامه می‌باشد. شاخص نیکویی برازش، سازش بين کيفيت مدل ساختاري و مدل اندازه گيري شده را نشان می‌دهد و برابر است با:

 

که در آن و  ميانگين AVE و R2 می‌باشد. بالا بودن شاخص مقدار GOF از 4/0 برازش مدل را نشان می‌دهد. مقدار شاخص برازش برابر 633/0 شده است و از مقدار 4/0 بزرگ‌تر شده است و نشان از برازش مناسب مدل دارد. به بیان ساده‌تر داده‌های اين پژوهش با ساختار عاملی و زيربنای نظری تحقيق برازش مناسبی دارد و اين بيانگر همسو بودن سؤالات با سازه‌های نظری است. روايی همگرا¹⁰ در تحقيق حاضر نیز استفاده شده است به اين معنا که نشانگر‌های هر سازه در نهايت تفکيک مناسبی را به لحاظ اندازه گيری نسب به سازه‌های ديگر مدل فراهم آورند. به عبارت ساده تر هر نشانگر فقط سازه خود را اندازه گيری کند و ترکيب آنها به گونه ای باشد که تمام سازه‌های به خوبی از يکديگر تفکيک شوند. با کمک شاخص ميانگين واريانس استخراج شده (AVE¹¹) مشخص شد که تمام سازه‌های مورد مطالعه دارای ميانگين واريانس استخراج شده بالاتر از 5/0 هستند.

 

جدول 3 : نتایج بارهای عاملی مرتبه اول و دوم

تحلیل عاملی مرتبه	گویه‌ها	بارعاملی	آماره تی
اول	B1 <-  مدیریت مصرف	0.759	26.148
	B2 <-  مدیریت مصرف	0.898	124.980
	B3 <-  مدیریت مصرف	0.800	30.689
	B4 <-  مردمی کردن اقتصاد	0.896	145.799
	B5 <-  مردمی کردن اقتصاد	0.907	150.771
	B6 <-  مردمی کردن اقتصاد	0.611	16.500
	B7 <-  استفاده حداکثری از امکانات	0.840	62.531
	B8 <-  استفاده حداکثری از امکانات	0.864	61.785
	B9 <-  استفاده حداکثری از امکانات	0.869	90.716
	C1 <-  گردشگری پایدار	0.688	29.074
	C2 <-  گردشگری پایدار	0.867	70.375
	C3 <-  گردشگری پایدار	0.843	62.070
	C4 <-  گردشگری پایدار	0.756	39.365
	D1 <-  آینده پژوهی	0.780	31.109
	D2 <-  آینده پژوهی	0.837	82.238
	D3 <-  آینده پژوهی	0.947	163.355
	D4 <-  آینده پژوهی	0.838	41.466
دوم	اقتصاد مقاومتی -> مدیریت مصرف	0.750	32.252
	اقتصاد مقاومتی -> مردمی کردن اقتصاد	0.941	258.710
	اقتصاد مقاومتی -> گردشگری پایدار	0.611	25.108

 

 

 

 

جدول 4 : شاخص‌ روایی همگرا ، پایایی و توصیفی 

متغیرهای پنهان	AVE	CR	R2	آلفای کرونباخ	میانگین پاسخ‌ها	GOF
آینده پژوهی	0.726	0.914	0.301	0.875	3.725	0.633
استفاده حداکثری از امکانات	0.736	0.893	0.687	0.821	3.930
اقتصاد مقاومتی	0.490	0.894	0.000	0.865	3.974
مدیریت مصرف	0.674	0.861	0.562	0.758	3.902
مردمی کردن اقتصاد	0.666	0.854	0.886	0.734	4.096
گردشگری پایدار	0.627	0.869	0.632	0.798	3.848

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 نمودار 1) مدل مفهومی‌در حالت تخمین ضرایب استاندارد

نمودار 1 مدل معادلات ساختاری را در حالت تخمین ضرایب استاندارد نشان می‌دهد. در این مدل متغیر‌ اقتصاد مقاومتی، برونزا و متغیرهای آینده پژوهی و گردشگری پایدار درونزا می‌باشد. در این نمودار اعداد و یا ضرایب به سه دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ی اول تحت عنوان معادلات اندازه گیری مرتبه اول هستند که روابط بین متغیرها و شاخص‌های آنان هستند (بارهای عاملی مرتبه اول) می‌باشند. دسته‌ی دوم تحت عنوان معادلات اندازه گیری مرتبه دوم هستند که روابط بین متغیرها و ابعاد آنان هستند (بارهای عاملی مرتبه دوم) می‌باشند تمامی مقادیر بارهای عاملی مرتبه اول و دوم از 5/0 بیشتر شده اند و در سطح اطمینان 95% معنادار شده اند (مقدار اماره تی بیشتر از 96/1 ده اند) لذا می‌توان همسويی سوالات پرسشنامه برای اندازه گيری مفاهيم را در اين مرحله معتبر نشان داد (هومن 1388). دسته‌ی دوم معادلات ساختاری هستند که روابط بین متغیرهای اصلی تحقیق می‌باشند و برای آزمون فرضیات استفاده می‌شوند. به این ضرایب اصطلاحاً ضرایب مسیر¹² گفته می‌شود.

 

نمودار 2) مدل مفهومی تحقیق در حالت قدر مطلق معناداری ضرایب

 

نمودار 2 مدل‌ معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی را در حالت قدر مطلق معناداری ضرایب (t-value) نشان می‌دهد. این مدل در واقع تمامی معادلات اندازه گیری و معادلات ساختاری را با استفاده از آماره t، آزمون می‌کند. بر طبق این مدل، ضریب مسیر در سطح اطمینان 95% معنادار می‌باشد اگر مقدار آماره‌ی t از 96/1 بیشتر باشد.

 

2-2)نتایج معادلات ساختاری(فرضیه‌های تحقیق):

 

جدول 5: نتایج معادلات ساختاری جهت بررسی فرضیه‌ها

فرضیات تحقیق	اثرات مستقیم		اثر غیر مستقیم		اثر کل		R2	وضعیت	جهت
	بتا	T	بتا	T	بتا	T
اقتصاد مقاومتی← آینده پژوهی گردشگری	0.548	9.84	-	-	0.548	9.84	0.301	تایید	+
آینده پژوهی گردشگری← گردشگری پایدار	0.274	9.384	-	-	0.274	9.384	0.632	تایید	+
اقتصاد مقاومتی← گردشگری پایدار	0.611	8.814	0.150	9.788	0.761	25.586	تایید	+
مدیریت مصرف← آینده پژوهی گردشگری	0.356	8.261	-	-	0.356	8.261	0.335	تایید	+
مردمی کردن اقتصاد← آینده پژوهی گردشگری	0.133	2.075	-	-	0.133	2.075	تایید	+
استفاده حداکثری از امکانات← آینده پژوهی گردشگری	0.212	5.573	-	-	0.212	5.573	تایید	+

|t|>1.96 Significant at P<0.05, |t|>2.58 Significant at P<0.01

 

فرضیه اصلی 1: اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

مقدار بتا برای اثر مستقیم اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری برابر 548/0 شده است این مقدار در سطح اطمینان 95% معنادار شده است. با توجه به اين كه مقدار آماره تی خارج بازه بحرانی است (بیشتر از 96/1 شده است) ( 05/0)، با احتمال 95/0 ادعاي پژوهشگران مبني بر اين كه " اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و معناداری دارد." تائيد مي‌گردد. با توجه به وجود ضریب بتای مثبت می‌توان گفت اقتصاد مقاومتی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

 

فرضیه اصلی 2: آینده پژوهی گردشگری بر گردشگری پایدار تاثیر مثبت و معناداری دارد.

مقدار بتا برای اثر اقتصاد مقاومتی بر گردشگری پایدار برابر 761/0 شده است این مقدار در سطح اطمینان 95% معنادار شده است. با توجه به اين كه مقدار آماره تی خارج بازه بحرانی است (بیشتر از 96/1 شده است) ( 05/0)، با احتمال 95/0 ادعاي پژوهشگران مبني بر اين كه " اقتصاد مقاومتی بر گردشگری پایدار تاثیر مثبت و معناداری دارد." تائيد مي‌گردد. با توجه به وجود ضریب بتای مثبت می‌توان گفت اقتصاد مقاومتی بر گردشگری پایدار تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

 

فرضیه اصلی 3 : اقتصاد مقاومتی بر گردشگری پایدار تاثیر دارد.

 مقدار بتا برای اثر مستقیم آینده پژوهی گردشگری بر گردشگری پایدار برابر 274/0 شده است این مقدار در سطح اطمینان 95% معنادار شده است. با توجه به اين كه مقدار آماره تی خارج بازه بحرانی است (بیشتر از 96/1 شده است) ( 05/0)، با احتمال 95/0 ادعاي پژوهشگران مبني بر اين كه " آینده پژوهی گردشگری بر گردشگری پایدار تاثیر مثبت و معناداری دارد." تائيد مي‌گردد. با توجه به وجود ضریب بتای مثبت می‌توان گفت آینده پژوهی گردشگری بر گردشگری پایدار تاثیر مثبت و مستقیم دارد. 

 

 فرضیه فرعی1: مدیریت مصرف بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

مقدار بتا برای اثر مستقیم مدیریت مصرف بر آینده پژوهی گردشگری برابر 356/0 شده است این مقدار در سطح اطمینان 95% معنادار شده است. با توجه به اين كه مقدار آماره تی خارج بازه بحرانی است (بیشتر از 96/1 شده است) ( 05/0)، با احتمال 95/0 ادعاي پژوهشگران مبني بر اين كه " مدیریت مصرف بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و معناداری دارد." تائيد مي‌گردد. با توجه به وجود ضریب بتای مثبت می‌توان گفت مدیریت مصرف بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

 

فرضیه فرعی2: مردمی کردن اقتصادی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد.

مقدار بتا برای اثر مستقیم مردمی کردن اقتصادی بر آینده پژوهی گردشگری برابر 133/0 شده است این مقدار در سطح اطمینان 95% معنادار شده است. با توجه به اين كه مقدار آماره تی خارج بازه بحرانی است (بیشتر از 96/1 شده است) ( 05/0)، با احتمال 95/0 ادعاي پژوهشگران مبني بر اين كه " مردمی کردن اقتصادی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و معناداری دارد." تائيد مي‌گردد. با توجه به وجود ضریب بتای مثبت می‌توان گفت مردمی کردن اقتصادی بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

 

 

 

فرضیه فرعی3: استفاده حداکثری از امکانات بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر دارد. 

مقدار بتا برای اثر مستقیم استفاده حداکثری از امکانات بر آینده پژوهی گردشگری برابر 212/0 شده است این مقدار در سطح اطمینان 95% معنادار شده است. با توجه به اين كه مقدار آماره تی خارج بازه بحرانی است (بیشتر از 96/1 شده است) ( 05/0)، با احتمال 95/0 ادعاي پژوهشگران مبني بر اين كه " استفاده حداکثری از امکانات بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و معناداری دارد." تائيد مي‌گردد. با توجه به وجود ضریب بتای مثبت می‌توان گفت استفاده حداکثری از امکانات بر آینده پژوهی گردشگری تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

بحث و نتیجه گیری

نصر (1395)، در مقاله ای تحت عنوان "جایگاه نشانه شناسی شهر ایرانی در گردشگری در راستای آینده پژوهی برنامه ریزی شهری و توسعه پایدار"، به بررسی متغیرهای گردشگری پایدار، آینده پژوهی و نشانه شناسی شهری، پرداخت. تایج حاصل حاکی از این است که می‌توان با بازنمایی مؤلفه‌های هویت کالبدی شهرها و توجه به نشانه‌شناسی شهری در راستای گردشگری پایدار که یکی از اهداف توسعه پایدار می‌باشد گام برداشت. نتایج پژوهش فوق، با یافته های مقاله حاضر در یک راستا می باشد. هم چنین، امینیان و خوشخو (1394)، در مقاله ای تحت عنوان "بررسی اقتصاد مقاومتی و نقش آن در توسعه گردشگری پایدار در ایران"، ضمن تحلیل آثار اقتصاد مقاومتی بر توسعه صنعت گردشگری به نقش کارکردهای آن و موانع و راهکارهای ایجاد صنعت گردشگری پایدار همراه با بستر مناسبی از اقتصاد مقاومتی می پردازد. نتایج پژوهش فوق، با یافته های مقاله حاضر در یک راستا می باشد. طلایی و عبدیان (1391)، در مقاله ای تحت عنوان "توسعه گردشگری؛ راهبردی فعالی در اقتصاد مقاومتی"، به این نتیجه رسیدند که گردشگری و ظرفیت های نهفته آن می تواند یکی از راهبردهایی باشد که در پیاده کردن اقتصاد مقاومتی از آن استفاده نمود. نتایج پژوهش فوق، با یافته های مقاله حاضر در یک راستا می باشد.

 

منابع

پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری. www.khameneyi.ir

پیغامی، عادل (1391)، "ده نکته درباره تحقق اقتصاد مقاومتی"، پایگاه حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.

راسخی ، سعید ؛ سعید کریمی پتانلار و ثریا محمدی (1395) ،" اثر گردشگری بر محیط زیست : یک مطالعه موردی برای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه منتخب" ، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری ، سال پنجم ، شماره 16 :94-71 .

زاهدی ، شمس السادات (1389) ، " توسعه پایدار"، سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها ( سمت) .

سازمان بسیج مستضعفان (1391)، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی. www.mogavemati.net

سرخابی دوزی ، محمد (1382) ،" برنامه ریزی توسعه دانشگاهی" ، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

سیاری ، رضا (1391) ، " گردشگری ، توسعه اقتصادی و محیط زیست " ، ماهنامه آسمان ایران، وزارت راه و شهرسازی.

شهابیان، پویان (1390)، "بررسی نقش و اثرات گردشگری بر توسعه پایدار" ، نشریه آرمان شهر، شماره 7.

ناصرآبادي، زهرا (1379)، "آینده پژوهی"، مرکز مطالعات و برنامه ریزي استراتژیک، تهران، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاع.

        هومن، حیدر علی(1390)، " مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل" ، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت.

هاشمی، سیدرضا؛ حسین علیدادی، فردوس مصطفی پور و حمیدرضا پورزمانی (1382)، " اثرات زیست محیطی گردشگری، معظلات و راهکارها " ، ششمین همایش ملی بهداشت محیط، ساری، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران، 122-115.

 

        Byrne, B. M. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows: Basic concepts, applications, and programming, Sage Publications.

 

        Chin, W. W. & Newstead. P.R. (1999). Structural equation modeling analysis with small samples using PLS, in rick holy (ed), Statistical strategies for small samples research, Sage Publications: pp. 307-341. 

 

Kaltenborn, B.P., Nyahongo, J.W. and Kideghesho, J.R. (2011). "The attitudes of tourists towards the environmental, social and managerial attributes of Serengeti National Park, Tanzania", Trop Conserve Sci.

 

Landon, M. (2006),"Environment, Health and Sustainable Development", Open University Press, London,

p .4.

 

Solarin, S.A. (2014). "Tourist arrivals and macroeconomic determinants of CO2 emissions in Malaysia", Anatolia, 25(2): 228-241.

Sompholkrang, M. (2014). Tourism Expenditures and Environment in Thailand, Eurasian Journal of Economics and Finance, 2(2): 63-69.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Abstract

 

Title: Sustainable Tourism Future Studies, New Approach in Resilient Economy (Case Study: Experts in tourism and hotel industry)

 

Authors: Mahbobeh.naeimi majd¹³, Arezoo naeimi majd¹⁴

 

Abstract: In the field of tourism, in particular planning for the development of sustainable tourism, addressing the future and planning it, is an integral part of the planning and development process. Also, in formulating a resistance economy strategy, tourism and, in particular, sustainable tourism should be considered as part of the economy and at the same time as a tool against cultural and economic challenges. The present study is descriptive-survey nature. It is also considered quantitatively in terms of time, sectional view and type of data. The statistical population of this study consists of 30 experts and experts in tourism and hotel industry. The findings show that a sustained economy has a positive and direct impact on the future of tourism and tourism.

 

Key words: Future Studies, Sustainable Tourism, Development, Resilient Economy

 

 

        

 

 

---

[1] Sompholkrang.1 

[2] Solarin  .2

[3] Kaltenborn.3

[4] Landon.1

[5] .1 Partial Least Square

[6] Byrne.1

[7]  Average Variance Extracted

[8]  Composite Reliability

[9]  - Chin

[10] . Convergent Validity

[11]  . Average Variance Extracted

[12]  Path coefficient

[13] Ph. D. Student, Islamic Azad University, North branch (Corresponding Author) 1

[14] Ph. D. Student, Islamic Azad University, Science and Research branch 2

---