مبانی فرانظری نظریه فمینیسم در روابط بین الملل
الموضوعات :
ابراهیم انوشه
1
(استادیار روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد رفسنجان)
الکلمات المفتاحية: فرانظریه, فمینیسم, هستی شناسی, معرفت شناسی, روش شناسی,
ملخص المقالة :
رشته روابط بین الملل در حوزه نظریه پردازی طیف وسیعی از نظریات را در بر می گیرد. از طیف سنتی نظریات روابط بین الملل گرفته تا نظریات متاخر و انعکاس گرایی که واکنشی به نظریات سنتی و حاکم در روابط بین الملل بوده است. یکی از مهمترین تحولات در زمینه نظریه های روابط بین الملل، مطرح شدن مباحث فرا نظری در این حوزه می باشد. مباحث فرانظری در روابط بین الملل از اواخر قرن بیستم و بخصوص در آخرین مناظرات روابط بین الملل که مناظره میان خردگرایان و نظریه های انعکاسی بود، مطرح شد و این مناظره بیشتر ماهیتی فلسفی داشته و از حوزه فلسفه علم برای بررسی و ارزیابی دیگر نظریات کمک گرفته است. فرانظریه در واقع به بررسی، تحلیل و توصیف نظریه می پردازد. بعبارتی دیگر فرانظریه با ابعاد هستی شناسانه، معرفت شناسانه و روش شناسانه یک نظریه سرو کار دارد. یکی از نظریات متاخر و انعکاسی در حوزه روابط بین الملل، نظریه زن باوری یا فمینیسم می باشد. بیشتر طرفداران این نظریه از پساساختارگرایی الهام گرفته اند. فمینیست ها همچنین ابعاد هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی نظریه های سنتی روابط بین الملل و بطور اخص رئالیسم را زیر سوال می برند و آنها را برای تحلیل واقعیت های جهان امروز ناکافی می دانند. هدف این پژوهش بررسی و آشنایی با ابعاد هستی شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی نظریه فمینیسم است و اینکه این ابعاد تا چه اندازه می تواند شناخت دقیق تر و بهتری را در حوزه روابط بین الملل و مسائل سیاست جهانی به ما بدهد.
1- تد. بنتون و کرایب. یان،( ۱۳۸۴ )، فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه شهناز مسمی پرست و محمد متحد، چاپ اول، تهران، انتشارات آگه #
2- جکسون. رابرت و سورنسون. گئورگ،( ۱۳۸۳ )، درآمدی بر روابط بین الملل نظریه‌ها و رهیافت‌ها، ترجمه مهدی ذاکریان و دیگران، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان#
3- چرنوف. فرد،( ۱۳۸۸ )، نظریه و زبر نظریه در روابط بین الملل: مفاهیم و تفسیرهای متعارض، مترجم علیرضا طیب، چاپ اول، تهران، نشر نی #
4- رنجکش. محمد جواد و کشاورز. حمیدرضا،( ۱۳۹۱ )، واکاوی مبانی فرانظریه روابط بین‌الملل در رویکرد اسلامی، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین الملل، دوره نخست، شماره هشتم، تابستان#
5- دشتگرد. مجید، بخشی تلیانی. رامین و فتحی. محمد جواد،( ۱۴۰۰ )، بررسی مبانی فلسفی فرنظری نظریه‌های جریان اصلی در روابط بین الملل، فصلنامه مطالعات سیاست بین الملل، دوره اول، شماره ۱، شماره پیاپی ۱ ،زمستان#
6- دهقانی فیروزآبادی. سید جلال و رادفر. فیروزه،( ۱۴۰۱ )، مبانی فرانظری کارکرد گرایی در روابط بین الملل، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و پنجم، شماره سوم، پاییز #
7- سلیمی. حسین و اسماعیلی اردکانی. علی،( ۱۳۹۳ )، تاثیر معرفت شناسی رهایی بخش مکتب فرانکفورت در نظریه‌های روابط بین‌الملل، فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، شماره سوم، پاییز#
8- سلیمی.حسین و سجادی. ماندانا،(1402)، معرفت شناسی بدنمند؛ رهیافتی نوین برای شناخت روابط بین الملل، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل، دوره 12، شماره 1، پائیز و زمستان#
9- سمیعی اصفهانی. علیرضا،( ۱۳۹۲ )، روش و نظریه فمینیستی در علم سیاست، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هشتم، شماره چهارم، پاییز #
10- صادقی فسایی. سهیلا و ناصری. راد محسن،( ۱۳۸۹ )، عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و روش، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره ۲ ، تابستان#
11- قوام. عبدالعلی،( ۱۳۸۵ )، اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات سمت#
12- قوام. عبدالعلی، ( ۱۳۸۴ )، روابط بین الملل: نظریه‌ها و رویکردها، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت#
13- کب عمیر. فریده و حیدری. غلامرضا( ۱۳۹۸ )، بازنگری در تعریف نظریه با رویکرد کتاب شناختی، فصلنامه مطالعات دانش شناختی، سال ششم، شماره ۲۰، پاییز#
14- گریفیس. مارتین، روچ. استیو و سلومون. اسکات،( ۱۳۹۳)، پنجاه متفکر بزرگ روابط بین الملل، ترجمه علیرضا طیب، چاپ دوم، تهران، نشر نی#
15- مارش. دیوید و استوکر. جری،( ۱۳۷۸ )، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، چاپ اول، تهران پژوهشکده مطالعات راهبردی #
16- مشیرزاده. حمیرا،( ۱۳۸۶)، تحول در نظریه‌های روابط بین الملل، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت#
17- مظاهری. محمد مهدی و ملایی. اعظم، ( ۱۳۹۱ )، اشغال عراق( ۲۰03- ۲۰11 ) از دیدگاه نظریه‌های روابط بین‌الملل: خردگرایی واقع بینانه در مقابل انسان گرایی فمینیستی، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره ۴ ، زمستان#
18- منوری. سید علی، ( ۱۳۹۶ )، تحول روابط بین الملل از خردگرایی به تامل گرایی و ظهور فرانظریه به مثابه متافیزیک نوین، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 30 ، بهار #
19- وفایی. عارف،( ۱۳۹۸ )، روش شناسی در روابط بین الملل و نسبت آن با علوم طبیعی، فصلنامه آفاق علوم انسانی، شماره ۲۵ ،اردیبهشت #
1- Abdulsada Ali. Inass,(2023), Feminist Theorizing in the International Relations Discipline, Journal of International Woman's Studies, Volume 25, March
2- Linlater. Andrew and Burchill. Scott,(1996), Theories of International Relations, Macmillan Press
3- Morin. Jean-Frederic and Paquin. Jonathan,(2017), Foreign Policy Analysis: A Tool boox, university laval, QC, Canada, p. 301-307
4- Scheinphl. Christian, MacGlinchey. Stephen and Walters. Rosie,(2017), International Relations Theory, E-international relations, Bristol, England
5- Thiel. Markus,(2018), introducing Queer theory in international relations, E-international relations
6- Melanie. Richter-Montpetit,(2017), everything you always wanted about sex(in IR), But were Afraid to Ask: the Queerturn' in International Relations'. Millennium: journal of international studies 46(2),220-240
7- Manuela.Picaq and Thil.Markus,(2015), sexualities, in world polities:how LGBTQ claims shape international relations,New York: Routledge.
8- Mrinalini. Sinha, Donna, Gay and Angola. Woollacott,(1999), Feminism and Internationalism, Blachwell
9- Burchill. Scott and Linklater. Andrew, (2013), Introdution. In S. Burchill &A. Linklater(Eds), theories of international relations, plagrave Macmillan.
10- Withworth.S (2001), the practice and praxis of feminist research in international relations, In R.W. Jones(Ed), critical theory and world politics, (pp.149-160), lynne Rienner publisher.inc#
