بازشناسی پیشرانهای موثر بر امنیت بوم شناختی گردشگری با توجه به ظرفیت¬های رودخانه کارون
الموضوعات :
احمد راه دار
1
,
دکتر منوچهر جوانمردی
2
1 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
الکلمات المفتاحية: بازشناسی, , پیشران, امنیت بوم شناختی, گردشگری, رودخانه کارون,
ملخص المقالة :
رودخانه کارون یک منطقه کلیدی برای حفاظت از محیط زیست و توسعه اقتصادی با کیفیت بالا در کلانشهر اهواز است. با این حال، با ادامه توسعه شهرنشینی و تحول صنعتی، گردشگری تهدیدی جدی برای محیط و زیست است. براساس هدف مذکور، پژوهش حاضر درصدد بازشناسی پیشران¬های موثر بر امنیت بوم¬شناختی گردشگری با توجه به ظرفیت¬های رودخانه کارون است. روش تحقیق براساس روش¬های جدید آینده پژوهی، تبیینی می¬باشد. عوامل توسط 30 کارشناس و متخصص برنامه¬ریزی شهری با به کارگیری پویش محیطی، تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری مورد ارزیابی قرار گرفت و از نرم افزار تخصصی آینده پژوهی MICMAC استفاده شده است. نتایج نشان داد که وضعیت پراکندگی متغیرهای موثر نشان از پایداری سیستم است. از میان 31 عامل بررسی شده 10 عامل اصلی به عنوان عوامل کلیدی موثر بر امنیت بوم¬شناختی گردشگری انتخاب شده¬اند که همه عوامل در هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم تکرار شده¬اند. یافته¬ها نشان داد متغیرهای مربوط به ابعاد مقیاس و سود گردشگری به عنوان پیشران¬های صنعت گردشگری بر اهداف حفاظت از محیط زیست و منابع محیطی ترجیح داده شده است. متغیرهایی چون تعداد کارکنان صنعت گردشگری، درآمد حاصل از گردشگران بین المللی و داخلی، تعداد هتل¬های ستاره¬دار، نسبت هزینه¬های آموزشی به مالیه عمومی، تعداد گردشگران بین المللی و داخلی، کل خرده فروشی هتل¬ها و خدمات پذیرایی و نرخ بیکاری و شهرنشینی در اولویت قرار دارد. این تحقیق نشان داد که ظرفیت¬های گردشگری در کلانشهر اهواز به ویژه رودخانه کارون به دلیل سوء مدیریت¬ها رها شده و نتایج حاکی از آن است که برنامه-ریزی گردشگری مورد توجه قرار نگرفته و بهره¬مندی از ابزارهای آینده¬نگاری و پیش¬بینی می¬تواند دستیابی به اهداف گردشگری را تسهیل بخشد.
1) سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان خوزستان (1395)، گزارش اجتماعی – اقتصادی شهرستان اهواز سالنامه آماری، شهرستان اهواز، ویرایش سوم
2) جلالي، مصطفي(1387)، كارون، حيات يک رودخانه ،نشريه مشعل، شماره 416، صفحه 16-1
3) حبیبی، کیومرث، رحیمی کاکه جوب، آرمان، وعبدی، محمدحامد(1394). ارزیابی پایداریِ گردشگری در اماکن تاریخی‌ـ فرهنگی با استفاده از مدل جاپای بومشناختی (مطالعة موردی: خانة کرد، شهر سنندج). نشریه گردشگری شهری، 2(2).
4) منابی، علی(1399)، پراکنش فضایی تخلفات ساختمانی و عوامل مؤثر بر آن در شهر اهواز، پایان نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری گرایش: آمایش سرزمین، به راهنمایی دکتر سعید ملکی، دانشگاه شهید چمران
5) موسوي، طيبه(1383)، كارون و مسائل اجتماعي و زيست محيطي آن، فصلنامه گفتگو، شماره 41،صفحه163-150
6) -نعیمی، کیومرث، و محمدرضا، پورمحمدی(1395). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر وضعیت آینده سکونتگاه های فرودست شهری سنندج با تاکید بر آینده پژوهی. فصلنامه مطالعات شهری، شماره بیستم.
7) يزدخواستي، فرناز(1393)، طراحی لبه ساحلی با تاکید بر پیوند عناصر طبیعی و مصنوع در راستای تقویت نقش گردشگری(نمونه موردی: ساحل رود کارون اهواز)، پایان نامه کارشناسی ارشدرشته طراحی شهری، به راهنمایی دكتر شکوهي دانشگاه هنر.
8) -Agbola, F. W., Dogru, T., & Gunter, U. (2020). Tourism demand: emerging theoretical and empirical issues. Tourism Economics, 26(8), 1307-1310.
9) -Asan, S. S., & Asan, U. (2007). Qualitative cross-impact analysis with time consideration. Technological forecasting and social change, 74(5), 627-644.
10) -Asmelash, A. G., & Kumar, S. (2019). Assessing progress of tourism sustainability: Developing and validating sustainability indicators. Tourism Management, 71, 67-83.
11) -Agnes, Y. W. (2005). Prioritas pengembangan obyek-obyek wisata air di kawasan Rawa Pening Kabupaten Semarang. Tesis. Jurusan Perencanaan Wilayah dan Kota, Fakultas Teknik, Universitas Diponegoro.
12) -Adu-Ampong, E. (2018). Tourism and national economic development planning in Ghana, 1964–2014. International Development Planning Review, 40(1), 75-95.
13) -Bošković, N., Vujičić, M., & Ristić, L. (2020). Sustainable tourism development indicators for mountain destinations in the Republic of Serbia. Current Issues in Tourism, 23(22), 2766-2778.
14) -Buckley, R. (2004). Environmental impacts of ecotourism. CABI publishing.
15) -Bai, X., & Tang, J. (2010). Ecological security assessment of Tianjin by PSR model. Procedia Environmental Sciences, 2, 881-887.
16) -Ballester, P., & Rouillon-Valdiguié, S. (2023). City tourism in France, Toulouse metropolis, between permanence and changes in event and tourist strategies. HAL.
17) -Boluk, K., Cavaliere, C. T., & Higgins-Desbiolles, F. (2017). Critical thinking to realize sustainability in tourism systems: reflecting on the 2030 sustainable development goals: Guest Editors.
18) -Boluk, K. A., Cavaliere, C. T., & Higgins-Desbiolles, F. (2019). A critical framework for interrogating the United Nations Sustainable Development Goals 2030 Agenda in tourism. Journal of Sustainable Tourism.
19) -Boluk, K. A., Cavaliere, C. T., & Higgins-Desbiolles, F. (Eds.). (2021). Activating critical thinking to advance the sustainable development goals in tourism systems. Routledge.
20) -Bramwell, B., Higham, J., Lane, B., & Miller, G. (2017). Twenty-five years of sustainable tourism and the Journal of Sustainable Tourism: Looking back and moving forward. Journal of Sustainable Tourism, 25(1), 1-9.
21) -Buckley, R. (2018). Tourism and natural World Heritage: A complicated relationship. Journal of Travel Research, 57(5), 563-578.
22) -Bonyad Tose Farda, (2005). Technology foresight methods, Tehran, Bonyan Tose Publishers.
23) -Buckley, R., Winn, T., Li, W., Winn, P., & Zhong, L. (2018). River Tourism in China. Managing Asian Destinations, 231-240.
24) -Edwards, D., Griffin, T., & Hayllar, B. (2008). Urban tourism research: developing an agenda. Annals of tourism research, 35(4), 1032-1052.
25) -Fan, Y., & Fang, C. (2020). Evolution process and obstacle factors of ecological security in western China, a case study of Qinghai province. Ecological Indicators, 117, 106659.
26) -Fernández-Hernández, C., Leon, C. J., Araña, J. E., & Díaz-Pére, F. (2016). Market segmentation, activities and environmental behaviour in rural tourism. Tourism Economics, 22(5), 1033-1054.
27) -Fachrudin, H. T., & Lubis, M. D. (2016). Planning for riverside area as water tourism destination to improve quality of life local residents, case study: Batuan–Sikambing River, Medan, Indonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234, 434-441.
28) -Gospodini, A. (2001). Urban design, urban space morphology, urban tourism: an emerging new paradigm concerning their relationship. European planning studies, 9(7), 925-934.
29) -Gössling, S., Peeters, P., Ceron, J. P., Dubois, G., Patterson, T., & Richardson, R. B. (2005). The eco-efficiency of tourism. Ecological economics, 54(4), 417-434.
30) -Gordon, T,. (1994). Trend Impact Analysis, Futures Research Methodology.
31) -Hall, C. M. (2019a). Constructing sustainable tourism development: The 2030 agenda and the managerial ecology of sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 27(7), 1044-1060.
32) -Hall, C. M., & Williams, A. M. (2019b). Tourism and innovation. Routledge.
33) -Idajati, H. (2014). Cultural and tourism planning as tool for city revitalization the case study of Kalimas River, Surabaya-Indonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 135, 136-141.
34) -Jalilian, M. A., Danehkar, A., & Fami, H. S. A. (2012). Determination of indicators and standards for tourism impacts in protected Karaj River, Iran. Tourism Management, 33(1), 61-63.
35) -Ko, T. G. (2005). Development of a tourism sustainability assessment procedure: a conceptual approach. Tourism management, 26(3), 431-445.
36) -Kurniawan, F., Adrianto, L., Bengen, D. G., & Prasetyo, L. B. (2016). Vulnerability assessment of small islands to tourism: The case of the Marine Tourism Park of the Gili Matra Islands, Indonesia. Global ecology and conservation, 6, 308-326.
37) -Lu, J., Chen, T., & Liu, L. M. (2008). Analysis about ecological security system of regiontourismdevelopmentdtaking" gegentala grassland tourist center of siziwang banner of inner Mongolia" as an example. Progress in Geography, 27(2), 80-88.
38) -Liang, P., Liming, D., & Guijie, Y. (2010). Ecological security assessment of Beijing based on PSR model. Procedia Environmental Sciences, 2, 832-841.
39) -Lu, C., Li, W., Pang, M., Xue, B., & Miao, H. (2018). Quantifying the economy-environment interactions in tourism: Case of Gansu Province, China. Sustainability Journal, 10(3), 711.
40) -Li, X. G., Wu, L., Wu, Q., & Zhou, Y. (2017a). Research on tourism ecological security measurement and obstacle factor diagnosis in China. Ecol. Econ, 33, 90-95.
41) -Li, X. G., Wu, Q., & Zhou, Y. (2017b). Spatio-temporal pattern and spatial effect of chinese provincial tourism eco-security. Econ. Geogr, 37(3).
42) -Liu, J., Zhang, J., & Fu, Z. (2017). Tourism eco-efficiency of Chinese coastal cities–Analysis based on the DEA-Tobit model. Ocean & coastal management, 148, 164-170.
43) -Lenzen, M., Sun, Y. Y., Faturay, F., Ting, Y. P., Geschke, A., & Malik, A. (2018). The carbon footprint of global tourism. Nature climate change, 8(6), 522-528.
44) -Lee, J. W., & Brahmasrene, T. (2016). Tourism effects on the environment and economic sustainability of sub-Saharan Africa. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 23(3), 221-232.
45) -Lu, X., Yao, S., Fu, G., Lv, X., & Mao, Y. (2019). Dynamic simulation test of a model of ecological system security for a coastal tourist city. Journal of Destination Marketing & Management, 13, 73-82.
46) -Maryono, A. (2009, Januari). Kajian lebar sempadan sungai (Studi kasus sungai-sungai di provinsi daerah istimewa Yogyakarta). Dinamika Teknik Sipil, 9(1), 56-66.
47) -Moreno, A., & Becken, S. (2009). A climate change vulnerability assessment methodology for coastal tourism. Journal of Sustainable Tourism, 17(4), 473-488.
48) -Malekmohammadi, B., & Jahanishakib, F. (2017). Vulnerability assessment of wetland landscape ecosystem services using driver-pressure-state-impact-response (DPSIR) model. Ecological Indicators, 82, 293-303.
49) -Moldan, B., Janoušková, S., & Hák, T. (2012). How to understand and measure environmental sustainability: Indicators and targets. Ecological indicators, 17, 4-13.
50) -Movono, A., Dahles, H., & Becken, S. (2018). Fijian culture and the environment: A focus on the ecological and social interconnectedness of tourism development. Journal of Sustainable Tourism, 26(3), 451-469.
51) -Pobihun, O., Korobeinykova, Y., Nykodiuk, O., & Melnyk, A. (2021). Mechanisms for ensuring the environmental safety of tourist destinations. In E3S Web of Conferences (Vol. 280, p. 09015). EDP Sciences.
52) -Phuc, H. N., & Nguyen, H. M. (2023). The importance of collaboration and emotional solidarity in residents’ support for sustainable urban tourism: Case study Ho Chi Minh City. Journal of Sustainable Tourism, 31(2), 245-264.
53) -Pickering, C., & Mount, A. (2010). Do tourists disperse weed seed? A global review of unintentional human-mediated terrestrial seed dispersal on clothing, vehicles and horses. Journal of Sustainable Tourism, 18(2), 239–256.
54) -Qin, X. N., Sun, F. Z., & Yuan, W. H. (2019). Research on action mechanism of ecological security system of Chinese tourist cities: Based on the combination of PLS model with SD model. China Population, Resources and Environment, 29(7), 31-40.
55) -Ruan, W., Li, Y., Zhang, S., & Liu, C. H. (2019). Evaluation and drive mechanism of tourism ecological security based on the DPSIR-DEA model. Tourism Management, 75, 609-625.
56) -Shi, Z., Jiang, Y., Zhai, X., Zhang, Y., Xiao, X., & Xia, J. (2023). Assessment of changes in environmental factors in a tourism-oriented Island. Frontiers in Public Health, 10, 1090497.
57) -Taylor, B. D., & Goldingay, R. L. (2010). Roads and wildlife: Impacts, mitigation and implications for wildlife management in Australia. Wildlife Research, 37(4), 320–331
58) -Trathan, P. N., Forcada, J., Atkinson, R., Downie, R. H., & Shears, J. R. (2008). Population assessments of gentoo penguins (Pygoscelis papua) breeding at an important Antarctic tourist site, Goudier Island, Port Lockroy, Palmer Archipelago, Antarctica. Biological Conservation, 141(12), 3019–3028.
59) -Tian, H., & Syamsunasir, T. Environmental Security Perspective in the Maritime Tourism Industry Based on Blue Economy Principles.
60) -Tang, C., Wu, X., Zheng, Q., & Lyu, N. (2018). Ecological security evaluations of the tourism industry in Ecological Conservation Development Areas: A case study of Beijing's ECDA. Journal of cleaner production, 197, 999-1010.
61) Tang, Z. (2015). An integrated approach to evaluating the coupling coordination between tourism and the environment. Tourism Management, 46, 11-19.
62) -UNWTO, (2009). Towards a Low Carbon Travel and Tourism Sector. Technical Report.
63) -Undang-Undang Republik Indonesia Nomor 7 Tahun 2004. (2004). Undang-undang tentang sumber daya air.
64) -Yajuan, L., Tian, C., Jing, H., & Jing, W. (2013). Tourism ecological security in Wuhan. Journal of Resources and Ecology, 4(2), 149-156.
65) -Wang, S., Sun, C., Li, X., & Zou, W. (2016). Sustainable development in China’s coastal area: based on the driver-pressure-state-welfare-response framework and the data envelopment analysis model. Sustainability Journal, 8(9), 958.
66) -Wolfslehner, B., & Vacik, H. (2008). Evaluating sustainable forest management strategies with the Analytic Network Process in a Pressure-State-Response framework. Journal of environmental management, 88(1), 1-10.
67) -Wang, Y. P. (2016). A study on Kinmen Residents’ perception of tourism development and cultural heritage impact. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 12(12), 2909-2920.
68) -Whinam, J., Chilcott, N., & Bergstrom, D. M. (2005). Subantarctic hitchhikers: Expeditioners as vectors for the introduction of alien organisms. Biological Conservation, 121(2), 207–219.
69) -World Tourism Organization. (2019). Global tourism and transportation carbon emissions can reach 1.998 billion tons [EB/OL]. https://news.un.org/zh/story/2 019/12/1046761,2020-06-01.
70) -Wttc, (2021). Global Economic Impact & Trends. Technical Report. WTTC.
71) -Wheeller, B. (1993). Sustaining the ego. Journal of sustainable tourism, 1(2), 121-129.
72) -Xiaobin, M., Biao, S., Guolin, H., Xing, Z., & Li, L. (2021). Evaluation and spatial effects of tourism ecological security in the Yangtze River Delta. Ecological Indicators, 131, 108190.
73) -Xu, A., Wang, C., Tang, D., & Ye, W. (2022). Tourism circular economy: Identification and measurement of tourism industry ecologization. Ecological Indicators, 144, 109476.
74) -Yajuan, L., Tian, C., Jing, H., & Jing, W. (2013). Tourism ecological security in Wuhan. Journal of Resources and Ecology, 4(2), 149-156.
75) -Zhang, J. H., Zhang, J., & Wang, Q. (2008). Measuring the ecological security of tourist destination: Methodology and a case study of Jiuzhaigou. Geographical Research, 27(2), 449-458.
76) -Zou, C.X., Shen, W.S.,( 2003). Advances in ecological security[J]. Rural Eco-Environ. 19(1), 56–59.
77) -Zhou, B., Zhong, L. S., Chen, T., & Zhang, A. P. (2015). Spatio-temporal pattern and obstacle factors of ecological security of tourism destination: A case of Zhejiang Province. Sci. Geogr. Sin, 35(5).
78) -Zhong, L., Deng, J., Song, Z., & Ding, P. (2011). Research on environmental impacts of tourism in China: Progress and prospect. Journal of environmental management, 92(11), 2972-2983
