استقرار سکونتگاه‌های روستایی استان کرمانشاه در ارتباط با گسل‌ها با استفاده از GIS

الموضوعات :

دکتر زهرا غلامی راد ¹ , کیانوش بهروزی بان بیدی ²

1 - دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه
2 - کارشناس ارشد مهندسی بیابان، کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه

تاريخ الإرسال : 05 الأربعاء , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 23 الأحد , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 28 الجمعة , ربيع الأول, 1445

الکلمات المفتاحية: سکونتگاه روستایی, گسل, GIS, استان کرمانشاه,

ملخص المقالة :

پيدايش سکونتگاه‌های بشری و به ويژه روستاها بر پايه‌ی عوامل طبيعی مناسب استوار بوده است. در جهان امروزی، فاصلۀ بین یافته‌های علوم بشری و توانایی آن‌ها برای حفظ جان و مال مردم روز به روز افزایش می‌یابد و خشم طبیعت همچنان به قلع و قمع خود ادامه می‌دهد. علوم، خود نیز در افزایش این خطرات تا حدودی سهیم‌اند و اشکال جدیدی از خطرات را با جلوه‌هایی تازه که ناشی از بکارگیری ناصحیح فناوری می‌باشد. نقش مطالعات ژئومرفولوژیکی و تهیۀ نقشه‌های ژئومرفولوژی ویژه در عمران روستایی نیز بسیار مهم است. اما در اغلب موارد در تصمیم گیری ها منجر به تهیه طرح های توسعه روستایی می شود. عوامل ژئومرفولوژی و تأثیر پدیده‌های مرفوژنیک به فراموشی سپرده شده و مورد توجه قرار نمی‌گیرد. پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی استقرار 2793 مکان روستایی در ارتباط با گسل‌ها در سطح استان کرمانشاه پرداخته است. به منظور بررسي اين عوامل از نرم افزار GIS و براي تجزيه و تحليل از نقشه‌های موضوعی استفاده گرديد. طي اين فرآيند، ابتدا نقشه‌هاي پايه تهيه گرديد، سپس استقرارسكونتگاه‌ها در رابطه با لايه گسل تحليل و از آزمون همبستگی پيرسون، جهت تعيين ميزان همبستگي عوامل طبيعي با پراكنش سكونتگاه‌ها استفاده شد. نتایج حاصل از روش ضریب همبستگی نشان می‌دهد که بین عامل طبیعی گسل و توزیع سکونتگاه‌ها رابطه معنی داری در ناحیه مورد مطالعه وجود دارد و پراكنش سكونتگاه‌هاي روستايي مورد مطالعه در رابطه با قابليت‌ها و محدوديت هاي محيطي- اكولوژيكي انتظام نيافته‌اند.

المصادر:

1.اکبراقلی، فرحناز، و ولایتی، سعدالله (1386). بررسی جایگاه عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاه‌های روستایی(مطالعه موردی سکونتگاه‌های روستایی‌ارتفاعات کپه‌داغ – هزار مسجد). فصل‌نامه جغرافیا، 5(12و13)، 45-66.
2.بهرامي، رحمت‌الله(1390). تحليلي بروضعيت مسكن روستايي در استان كرمانشاه، نشریه مسکن و محیط روستا ،30 (134)،95-104.
3.سالاری، ممند، نیری، هادی، گنجائیان، حمید، وامانی، خبات (1399). ارزیابی روند گسترش نواحی سکونتگاهی و پیش‌بینی میزان توسعه با رویکرد ژئومورفولوژیکی ومدیریت محیط در شهر پاوه. فصل‌نامه پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، 9(1)، 86-101.
4.سعیدی، عباس(1387). برخی معیارهای مكانيابي سكونتگاه‌هاي روستايي بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. نشریه مسکن و محیط روستا، 27(124)، 2-11.
5.شیخی،محمد، فیضی، وحید، وشمسی پور، علی اکبر (1393). ارزیابی عوامل طبیعی ومعرفی مدل تشخیص پهنه‌های نیازمند جابجایی در سکونتگاه‌های غیررسمی در محله چاهستانی‌ها درشهر بندرعباس. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی، 30(2)، 161-178.
6.علوی، سیدعلی، رمضان‌نژاد، یاسر، فتاحی، احدالله، وخلیفه، ابراهیم (1394). پهنه‌بندی فضایی سکونتگاه‌های روستایی درمعرض‌مخاطرات‌محیطی با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره ویکور در شهرستان تالش، فصل‌نامه برنامه‌ریزی منطقه ای، 5(20)، 125-136.
7.علیائی، محمدصادق (1398). بررسی نقش عوامل طبیعی در پراکنش و استقرار سکونتگاه‌های روستایی شهرستان زنجان. فصل‌نامه مهندسی‌جغرافیایی‌سرزمین، 3(5)، 45-57.
8.فزونی واجارگاه، بهزاد، شاهفروغ، محمد، و بهزاد، اردوان (1401). اثر عوامل محیطی درپراکنش‌سکونتگاه‌های روستایی با تأکید بر مخاطرات‌طبیعی در حوضۀ سیاهرود، شهرستان رودبار، استان گیلان. فصل‌نامه مدیریت مخاطرات محیطی، 9(4)، 355-365.
9.مطيعی‌لنگرودي، سيدحسن،(1402)، جغرافياي اقتصادي ايران، انتشارات جهاددانشگاهي مشهد، چاپ هشتم، 384ص.
10.ملکی، امجد (1388) ارزيابي موقعيت‌مكاني‌استقرار اماكن‌روستائي درشهرستان كرمانشاه. فصل‌نامه پژوهشي‌جغرافياي انسانی، 1(3)،13-26.
11.ملکی، امجد، شوهانی،داود، وعلایی‌طالقانی، محمود (1388). پهنه‌بندی تحول کارست در استان کرمانشاه. فصل‌نامه برنامه ریزی وآمایش فضا، 13(1)، 271-295.
12.موسسه ژئوفیزیک (1396)، مرکز لرزه نگاری کشور، دانشگاه تهران.