شهید سلیمانی و جهت گیری دکترین دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران با تاکید بر: کنشگری فعال و مدل« تصمیم گیری بینش فوق العاده»
الموضوعات :
1 - استادیار دانشگاه اسلامی واحد رفسنجان
الکلمات المفتاحية: شهید سلیمانی, دکترین امنیتی, راهبرد دفاعی, , کنشگر فعال امنیتی, مدل بینش فوق العاده,
ملخص المقالة :
راهبرد کلان دفاعی هر کشور در دکترین دفاعی و امنیتی آن تجسم و تبلور می نماید. نخبگان امنیتی برای نیل به این مهم دکترین دفاعی کشور را متناسب با سطح تهدیدات باالفعل و باالقوه برنامه ریزی و عملیاتی می کنند.وضعیت ناامنی در محیط پیرامونی باعث شده است که نخبگان تصمیم ساز در حوزه دکترین دفاعی-امنیتی شاخص امنیت سازی،رویکرد کنشگری صریح و ایده محور در محیط پرآشوب پیرامونی را محوریت راهبرد دفاعی کشور قرار دهند. بدین توضیح که هر گونه انفعال در حوزه های امنیتی منجر به سرریزی ناامنی و آشوب از محیط پیرامونی به محیط داخلی می شود. فرماندهان ارشد نظامی بعنوان تصمیم سازان حوزه امنیتی با ترسیم و طراحی خطوط دفاعی در این امر مهم نقش محوری را ایفا می کنند.سپهبد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به عنوان شخصیتی که با استعداد و بینش فوق العاده،با تصمیمات راهبردی خود ضریب امنیت ملی ج.ا.ایران را به بالاترین سطح در تاریخ کشور ارتقا داد.بنحوی که ایشان را معمار امنیت و ثبات راهبردی ایران قلمداد می کنند.در مقاله حاضر بطور مشخص تاثیر شهید سلیمانی بر چگونگی ساختار،ماهیت و ابعاد الگوی امنیت راهبردی ج.ا.ایران مورد بررسی قرار می گیرد.پرسش اصلی مقاله براین موضوع تاکید دارد:تفکر راهبردی شهید سلیمانی چه تاثیراتی بر جهت گیری دکترین امنیتی ج.ا.ایران داشته است؟فرضیه مقاله معطوف به این گزاره است:شهید سلیمانی با تثبیت شاخص های:«امنیت جویی فزاینده،تحرک ژئوپلیتیک،بازدارندگی فعال،عمق بخشی استراتژیک،پیوستگی قدرت سخت و نرم،کنشگری فعال راهبردی و ایده محور»بر جهت گیری دکترین دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران تاثیر مستقیم و تعیین کننده داشته است.یافته های مشخص تحقیق نشان می دهد که:«دکترین دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران متاثر از تفکر خردمندانه شهید سلیمانی در قالب الگوی ثابت رئالیسم ایرانی ،از منظر دولت واقع گرایی دارای شیفت درون پاردایمی از رویکرد انعکاسی و واکنش گرایانه به رویکرد کنشگرایانه امنیتی فعال و صراحت راهبردی در مقابله به مثل متناسب با تهدیدات بوده است».
-منابع و مآخذ: کتاب: 1-قوام،سید عبدالعلی،(1375)،اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل،تهران:سمت،. 2-کاظمی،سید علی اصغر،(1387)،روابط بین الملل در تئوری وعمل،تهران:قومس،چاپ پنجم. مقلات: 1-کدخدایی،مصطفی و عسکری،شهرام(1398).«دکترین امنیتی ج.ا.ایران با تاکید بر بازدارندگی فعال و حفظ ضربه دوم»،مجله پژوهش ملل،دوره4،شماره 47،آبان98،صص72-48 2-فتحی،محمد جواد:عیوضی،محمدرحیم و پیرانی،شهره(1399).«جایگاه بازداترندگی برون مرزی در منظومه دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران در آسیای غربی»،فصلنامه سیاست جهانی،دوره9،شماره2،تابستان1399،پیایی32،صص303_265 3-متقی،ابراهیم و انعامی علمداری،سهراب(1399)،«مدا تحلیلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران آشوب»،فصلنامه:جستارهای انقلاب اسلامی ایران»،سال2،شمار3،بهار و تابستان1399،صص154-134 4-نیاکوئی،سیدامیر و پیرمحمدی،سعید(1398)،«سیاستگذاری امنیتی ایران در قبال منازعات پس از بهار عربی(2018-2011)»،فصلنامه سیاست گذاری عمومی،دوره5،شماره1،صص194-167 5-قنبری،محمد و بیات،بهرام(1398)،«محیط شناسی تهدیدات تروریستی در سطح ج.ا.ایران»،فصلنامه علوم سیاسی،سال4،شماره46،بهار 1398،صص185-159 6فروزان،یونس:عبدالرضا،عالیشاهی و رفیعی،مجید(1398)،«کنشگری تدافعی ج.ا.ایران در قبال هژمونیسم نو محافظه کاران آمریکا از پسابرجام تا سال2019 میلادی»فصلنامه مطالعات روابط بین الملل،سال12،شماره48،صص91-65 7-غلامی،نجمه(1399)،«تحلیل امنیت در مکتب شهید سلیمانی»،فصلنامه تخصصی مدرسه حکمرانی شهید سلیمانی،شماره1،بهار1399،صص48-34 8-موسوی،سید محمد(1398)،«مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی در دفاع از حریم ولایت»،فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی،سال8،شماره15،صص100-75 9-قیصری،نورالله(1392)،«امنیت پایدار نظام جمهوری اسلامی ایران»،فصلنامه دانش سیاسی،سال9،شماره1،(پیایی17)،صص62-45 10-طاهری،ابولقاسم و کریمی فرد،حسین(1391)،«هویت ملی و سیاست خارجی ج.ا.ایران»،فصلنامه علوم سیاسی،دوره5،شماره18،شماره پیایی18،صص154-125 11-امیری،سروش و کیانی،حسین(1398)،«گفتمتن مقاومت شهید سلیمانی در دیپلماسی و روابط بین الملل»،فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس،دوره5،شماره2،صص30-9 12-محمودی رجا،سیدرضا :دولت آبادی باقری،علی و راوش،بهنام(1397)،«بررسی محور مقاومت و آینده نظام سلطه با استفاده از نظریه نظام جهانی،سال7،شماره4،صص28-8 13-قاسمی،فرهاد و فرجی،محمدرضا(1397)،«نظریه پیچیدگی و سیاست خارجی راهبردی ایران در غرب آسیا»،پژوهشنامه ایرانی روابط بین الملل،سال7،شماره1،صص138-113 14-صالحی،سیدجواد و فرحبخش،عباس(1395)،«پایگاه سازی نظامی آمریکا و بازدارندگی ج.ا.ایران»،فصلنامه سیاست دفاعی،سال24،شماره96،پاییز1395،صص 15-برزگز،کیهان(1397)،«راهبرد سیاست خارجی ایران در توازن قوای منطقه ای»،فصلنامه مطالعات راهبردی،سال21،شماره4،زمستان1397،صص205-184 16-باقری،محسن:امیری،علی و یزدانی،عنایت الله(1400)،«تاثیر محور مقاومت بر عمق استراتژیک ج.ا.ایران»،فصلنامه مطالعات صلح،دوره1،شماره2،صص92-65 17-محمدتقی،آذرشب و مومنی،سیدجواد(1396)،«الزامات منطقه ای و استراتژی امنیتی ایران در خاورمیانه»،فصلنامه راهبرد سیاسی،سال1،شماره2،پاییز1396،صص161-137 18-قاسمی،فرهاد و فرجی؛محمدرضا(1397)،«نظریه پیجیدگی و سیاست خارجی:راهبردهای ایران در غرب آسیا»،فصلنامه:ایرانی روابط بین الملل،سال7،شماره1،پاییز1397،صص138-113 19-آقایی،سید داوود و نورعلی وند،یاسر(1398)،«محیط امنیتی و سیاست گذاری خارجی وامنیتی ارائه الگوی تحلیلی»،دوره9،شماره23،صص22-1 20-بالایی،حمید و اسماعیلی،محسن(1394)،«الکوی راهبردی تامین امنیت ملی در سیاست های کلی نظام ج.ا.ایران»،فصلنامه آفاق امنیت،سال8،شماره27،صص37-5 21-گلشنی،ابوذر،(1396)،«عوامل شکل گیری سیاست بین المللی»،فصلنامه:مطالعات علوم سیاسی حقوق و فقه»،دوره3،شماره22،تابستان96،صص109-94. -اینترنت: 1-عرب پورامیرحسین(15/10/1399)،«شهید سلیمانی و تصور فرامرزی گفتمان قهرمانی که نماد نفوذ ایران بود»،خبرگزاری دیپلماسی ایرانی،کد خبر:1998721 http://www.irdiplimacy.ir 2-برزگر،کیهان(15/1/1397)،«بهترین استراتژی برای ایران»،خبرگزاری آخرین خبر،کدخبر:767011 http://khabaronline.ir/news/. 3-متقی،ابراهیم(8/7/1386)،«چالش ای درون ساختاری و فرآیدهای امنیتی خارومیانه»،خبرگزاری بصیرت،کد خبر:13503 http://www/basirat.ir 4-سلامی،سرلشکر حسین،(8/12/1400)،«همه چیز در میدان شکل می گیرد سردار سلیمانی دیپلماسی را در خدمت میدان آورد»،کد خبر:1069697 http://www.irna.news/fa/tiny/news. 5-خبرگذاری ایرنا،(11/8/1400)،«دیپلماسی و میدان:نقش سردار سلیمانی در پیشبرد سیاست خارجی»،http://www.irna.ir/xjwqg 6-امیرعبدالهیان،حسین،(26/2/1400)،«سردار سلیمانی ورد دیپلماسی و میدان بود»،خبرگذاری بصیرت،کد خبر:330580 http://www.basirat.ir 7-سرلشکررشید،غلامعلی،(4/6/1400)،«روایت سرلشکر رشید از 6 ارتشی که حاج قاسم در خارج از مرزها ایجاد کرد»،پایگاه خبری تحلیلی فردا نیوز،کدخبر:1098657 http://www.fardanews.com 8-اکبری،علیرضا(24/7/1395)،«دکترین امنیتی ایران در خاورمیانه»،خبرگذاری دیپلماسی ایرانی،کد خبر:1963706 http://www.irdiplomacy.ir 9-دیوسالار،عبدالرسول(25/9/1400)،«چرا دکترین بازدارندگی ایران هنوز موثر است؟»،سفرنامه دنیای اقتصاد،کد خبر:3527686 http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news 10-پاک آیین،محسن(7/10/1399)،«حاج قاسم و نظریه امنیت منطقه ای»،خبرگذاری تحلییل ایران،کدخبر:147-151 http://wwwkhabaronline.ir/news/. 11-طاهرخانی،سعیدرضا(16/11.1398)،«چرا مناطق مرزهای غربی مهم است.علل حضور ج.ا.ایران در شرق مدیترانه»،خبرگذاری دیپلماسی ایرانی،کد خبر:1989331 http://wwwirdiplomacy.ir 12-خبیری،کابک(29/2/1393)،«راهبرد دفاعی ج.ا.ایران ملزومات و راهکارها»،خبرگذاری بصیرت،کد خبر:266940 http://wwwbasirat.ir 14-هادیان،ناصر(16/10/1399)،«امنیت ملی از نگاه سردار سلیمانی»،روزنامه دنیای اقتصاد،کدخبر:5077 magiran.com./article/4135000 15_صدرالحسینی،سیدرضا(25/8/1400)،«ابعاد فتنه های منطقه ای در غرب آسیا،سناریوی واشنگتن در منطقه غرب آسیا،آمریکا درگر قدرت بلامنازع نیست.،کدخبر:535242،mehrnews.com/535242/ 16-برزگر،کیهان(16/10/1399)،«امنیت ملی از نگاه سردار سلیمانی در سمینار اندیشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی»،خبرگذاری دنیای اقتصاد،کد خبر:5077،magiran.com/article/4135000 17-خبرگذاری جمهوری اسلامی ایران،(15/8/1400)،«چالش های امنیتی منطقه و نقش سردار سلیمانی در صلح و امنیت اروپا»،https:www.irna.ir/news/84169628/ 18-متقی،ابراهیم(14/10/1399)،خبرگذاری ایسنا،«کار سردار سلیمانی ایجاد موازنه از طریق قدرت سازی،تحریک ژئوپلیتیکی،و ائتلاف سازی بود»،کد خبر:9910141146http:///www.isna.ir 19-سردار کریمی،محسن(12/10/1399)،«هجر حبیب نقش حاج قاسم در تامین امنیت ایران و جبهه مقاومت»،خبرگذار تنسیم،https://www.tansimnews.com/2421659 20-واعظی،محمود(17/1/1387)،«رویکرد امنیتی ایران در محیط پیرامونی»،خبرگذاری دیپلماسی ایرانی،کدخبر:11176،http://wwwirdiplomacy.ir 21-پاک پرور،محسن(12/10/1399)،«چالش های امنیتی منطقه و نقش سردار سلیمانی در صلح و امنیت»،خبرگذاری ایرنا،کدخبر:2583،http://www.irna.ir/news/84169628/ 22-شبکه اطلاع رسانی دانا،(13/10/1401)،«شجاعت و دلیری سردار سلیمانی در نبرد با دشمنان،مردم داری و سلحشوری دو ویژگی که قهرمان حاج قاسم با هم داشت»،کد خبر:1797648،https;//dana.ir/news/1796648.html/share 23-کنعانی،خبرگذاری مهر،(10/10/1401)،«میزگرد مبارزه با تروریسم در غرب آسیا،سردار سلیمانی چهره بین المللی مقاومت بود»،کد خبر:5669122،http://mehrnews.com.news/.
24-گفت و گو با سردار حسین دهقان،(13/10/1399)،«شاخصه های فرماندهی و مقاومت در سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی»،موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی،شماره14،پاییز 1398،http://psri.ir?id=ajd7v6g2
25-دیپلماسی ایرانی،(14/10/1401)،«سردار قلب ها در سیاست داخلی الگوی اعتدال بود،ژنرال کم نظیر ایران»،کد خبر: 2016836،irdiplomacy.ir/fa/news.
26-شورای راهبردی روابط خارجی(14/10/1401)،«نقش شهید سلیمانی در ارتقا قدرت بازدارندگی ایران و جبهه مقاومت اسلامی،کد و شماره خبر:scfr.ir/fa/10/147908/2
