مکانیابی فضاهای فرهنگی با بهره گیری از روش SWOT و AHP، مورد پژوهی؛ خیابان ناصرخسرو واقع در محله درب شازده شیراز
الموضوعات :
مرضیه فقیه الاسلام
1
,
علی بامداد
2
1 - دکترای تخصصی معماری، مدرس دانشگاه ملی مهارت، شیراز، ایران
2 - دکترای مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: مکانیابی, فضاهای فرهنگی, معیارهای مکانیابی.,
ملخص المقالة :
محله درب شازده یکی از محلات یازدهگانه شیراز و به لحاظ سیاسی و اقتصادی از مهمترین محلات این شهر در طی نزدیک به یک قرن و نیم بوده است. وجود بازار وکیل و کاروان سراهای اطراف آن، ارگ کریمخان زند و بسیاری از بناهای مهم دیگر باعث افزایش اهمیت اقتصادی و کالبدی این محله شده‌اند. در کنار کاربری‌های تجاری، مجموعه‌ی منسجم فرهنگی، برای رفع نیازهای افرادی که در این محله زندگی یا کار می‌کنند، ضروری است تا ضمن نوسازی بافت محله، از طریق احیاء حس تعلق از مهاجرت افراد محله از این بافت جلوگیری شود. هدف این پژوهش مکانیابی مناسب جهت ایجاد مجموعه فرهنگی در بافت تاریخی شهر شیراز است. سه سایت مختلف واقع در خیابان‌های ناصر خسرو، سعدی و غفاری پیشنهاد شده است که با استفاده از روش SWOT و AHP سایتها تحلیل شدند. در تحلیل SWOT معیارهای شهرسازی، دسترسی، عوامل اجتماعی- جمعیتی و امنیتی به عنوان نقاط قوت، وجود آلودگی صوتی و بصری به عنوان نقاط ضعف، پتانسیل محیطی سایت، امکان جذب گردشگر و امکان احیاء حس تعلق به عنوان نقاط فرصت و ترافیک در محدوده، عدم حس تعلق ساکنان در محله و خالی شدن بافت از سکنه بومی از نقاط تهدید جهت مکانیابی مناسب مجموعه فرهنگی در هر سایت مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین معیارهای مکانیابی با استفاده از روش AHP شامل: سازگاری، مطلوبیت، ظرفیت، وابستگی و معیار عام است که جهت بررسی سه سایت مورد نظر، استفاده شده است. در نهایت سایت واقع در خیابان ناصر خسرو به عنوان بهترین مکان برای ایجاد مجموعه فرهنگی انتخاب شد.
1. امینی کاشانی، امین، میرغلامی، مرتضی، (1401)، بررسی تبعات اجرای پروژههای مسیرگشایی در بافت شهر تبریز، پژوهشهای مکانی فضایی، 6(3)، 45 – 68. JR_MAFA-1401-23_003.
2. بحرینی، سیدحسین. (1393). تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
3. پورزرگر، محمدرضا؛ عابدینی، حامد و اعتمادی، علی، (1399)، نقش آفرینی مؤلفه خیابان بر روند تجدد گرایی و توسعهی تهران، نمونه موردی خیابان لاله زار، باغ نظر، 17 (91)، 5-16. doi: 10.22034/bagh.2020.219365.4461
4. پورمحمدی، محمدرضا. (1392)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، تهران، سمت، چاپ نهم.
5. جوکار، وحیدرضا. (1391)، بررسی تاریخی و اجتماعی محله درب شاهزاده (شازده)، استاد راهنما: مصطفی ندیم، استاد مشاور: حسین پوراحمدی، سید ابوالقاسم فروزانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
6. حقیقت نائینی، غلامرضا. (1379). تحلیلی برموقعیت و الگوی استقرار مسجد جدید، مطالعه موردی منطقه شش تهران، دومین همایش بین المللی معماری مسجد- افق آینده، تهران، شماره 45-53. . http://noo.rs/Xn41h
7. دانشپور، عبدالهادی؛ شیری، الهام، (1394)، عناصر کالبدی کارکردی شکل دهنده به هویت بافتهای تاریخی شهر ایرانی اسلامی، نقش جهان، مطالعات نظری و فناوریهای نوین معماری و شهرسازی ۵ (۱) :۱۷-۲۵. Doi: 20.1001.1.23224991.1394.5.1.4.5.
8. زیاری، کرامت الله. (1386)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، یزد، دانشگاه یزد، چاپ سوم.
9. قدسی پور، حسن، (1392)، مباحثی در تصمیم گیری چند معیاره، تهران، دانشگاه صنعتی امیر کبیر، چاپ یازدهم.
10. کیانی، مصطفی. (1386)، سخن نخست، فصلنامه آبادی، 17، 54، 20-25.
11. مرکز آمار ایران، (1355)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، استان فارس، بخش جمعیت.
12. مرکز آمار ایران، (1365)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، استان فارس، بخش جمعیت.
13. مرکز آمار ایران، (1375)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، استان فارس، بخش جمعیت.
14. مرکز آمار ایران، (1385)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، استان فارس، بخش جمعیت.
15. مرکز آمار ایران، (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، استان فارس، بخش جمعیت.
16. مهرگان، محمدرضا. (1392). " پژوهش عملیاتی پیشرفته "، تهران، کتاب دانشگاهی، چاپ یازدهم.
17. نجفی، شهرزاد. (1383). طراحی و سازمان دهی محله سنگ سیاه شیراز، مرمت و احیاء خانه سعادت، استاد راهنما: محمد حسین وافی، استاد مشاور: داریوش حیدری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان.
18. نقی زاده، محمد. (1378). مسجد کالبد مسلط بر مجتمع اسلامی، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، اصفهان، دانشگاه هنر، چاپ اول، 149-127.
19. وارثی، حمیدرضا؛ تقوایی، مسعود؛ رضایی.، نعمت الله، (1391). ساماندهی بافت فرسوده شهری (نمونه موردی شهر شیراز)، برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، 2، 6، 129-156. Doi: 20.1001.1.22287485.1391.2.2.7.9,
