تحلیل تطبیقی معماری تعاملی در مراکز تحقیقاتی با تأکید بر سطوح تعامل انسان و محیط
الموضوعات : Sociology, social sciences and economics
1 - دانش آموخته مقطع کارشناسیارشد مهندسی معماری، گروه معماری،دانشکده جامعه و رسانه، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: معماری تعاملی, مراکز تحقیقاتی, تعامل انسان و محیط, تعاملات اجتماعی,
ملخص المقالة :
در دنیای معاصر، تولید علم و نوآوری بهعنوان مهمترین شاخصهی توسعه جوامع و همچنین تعیینکننده جایگاه آنها در رقابتهای علمی و اقتصادی شناخته میشود. کیفیت معماری مراکز تحقیقاتی و طراحی فضاهای پژوهشی، نقشی اساسی در ارتقای خلاقیت، انگیزه و بهرهوری پژوهشگران ایفا میکند و محیطهای علمی مناسب میتوانند جریان تعامل، همکاری و تبادل دانش را تسهیل کنند. باوجود اهمیت تعامل در فرایندهای پژوهشی، اغلب مراکز تحقیقاتی موجود، بهویژه در ایران، فاقد طراحیهایی هستند که بتواند ارتباطات انسانی و محیطی را به طور مؤثر تقویت کند. این پژوهش با رویکرد کیفی و بهرهگیری از روش تحلیل تطبیقی، به بررسی گونهشناسی معماری تعاملی در مراکز تحقیقاتی منتخب پرداخته و تأکید ویژهای بر سطوح تعامل انسان و محیط در سه سطح تعامل فرد با فرد، تعامل فرد با محیط داخلی و تعامل فرد با محیط خارجی دارد. در این راستا، هشت مرکز تحقیقاتی (چهار نمونه داخلی و چهار نمونه خارجی) بر اساس مجموعهای از معیارها شامل انعطافپذیری فضایی، کیفیت تعاملات اجتماعی، پاسخگویی به شرایط اقلیمی و درنهایت میزان بهرهگیری از فناوریهای تعاملی موردبررسی و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که مراکزی که با ساختار فضایی باز، استفاده گسترده از نور طبیعی، فضاهای مشترک و ارتباط مستقیم با طبیعت طراحی شدهاند، بیشترین سطح تعاملات چندسطحی را ایجاد میکنند و محیطی پویا برای نوآوری فراهم میآورند. در مقابل، مراکزی با ساختار سلسلهمراتبی و فضاهای رسمی، محدودیتهای بیشتری در تعاملات انسانی و محیطی دارند و تأثیر کمتری بر انگیزه و خلاقیت پژوهشگران میگذارند. این یافتهها میتواند راهنمایی ارزشمند برای مراکز تحقیقاتی در آینده با محوریت تعامل باشد.
• آصفی، مازیار؛ واسعی، نازنین. (1397).اصول و نقش معماری تعاملی در ارتقا کیفیت فضاهای جمعی. سومین کنفرانس بینالمللی عمران، معماری و طراحی شهری، تبریز.
• ازدکی، شیما . (1398). طراحی مرکز هماندیشی معماری بر پایه بررسی مدارس تاریخی خراسان. پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده معماری دانشگاه آزاد کرمان.
• امامی، بهاره . (1399).معماری تعاملی با استفاده از طراحی مولد به منظور سازماندهی فضای جمعی در پلازای تطبیق پذیر.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده ی معماری موسسه ی آموزش عالی معماری و هنر پارس.
• بوداغ، مهرناز؛ جوادی، مهسا؛ مکانی ویدا. (۱۳۹۴). درآمدی بر مفهوم هویت محیط انسانساخت بهوسیله مؤلفههای مکان، فضا و کالبد مدیریت شهری ۹۱: ۱۳9- 160.
• بیگم تقوی، زهرا؛ مدی، حسین. (1397).سیرتحول تکنولوژی از هوشمند و مجازی تا تعامل در معماریهمایش ملی معماری و شهرسازی انسان گرا،دانشگاه آزاد اسلامی قزوین.
• پناهی، سیامک؛ آذری، امید. (1393).ارزیابی توسعه معماری تعاملی با تأثیرپذیری از رویکرد تکنولوژی دیجیتال در طراحی. اولین کنگره بینالمللی افقهای جدید در معماری و شهرسازی دیجیتالی،تهران.
• جوانی اصفهانی، علی . (1395).بررسی ویژگی های معماری تعاملی در جهت ایجاد ارتباط کاربربا محیط وفضای معماری.ششمین کنفرانس بین المللی توعه پایدار و عمران شهری،تهران،18آذر.
• حبیبی، رعنا. (1387). تصویرهای ذهنی و مفهوم مکان. هنرهای زیبا.نشریه هنرهای زیبا،شماره37، 39-50 .
• درودی، مریم. (1402).طرح خانه شعر ونقل با رویکرد معماری تعاملی درکرج.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده فنی مهندسی،مؤسسه آموزش عالی رسام .
• زارع، محدثه. (1391).طراحی مرکز تحقیقاتی دانشکده هنر و معماری یزد.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد.
• سراج، وجیهه. (1400).راهکارهای توسعه فعالیتهای تحقیق و توسعه و اقتصاد دانش بنیان در ایران. اولین کنفرانس بین المللی جهش علوم مدیریت، اقتصاد و حسابداری.مازندران،موسسه آموزش عالی ادیب مازندران،19اسفند
. • سعیدی، مهشاد. (۱۴۰۳). طراحی مرکز توسعه و تحقیقات با رویکرد معماری تعاملی. (پایاننامه کارشناسیارشد)، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
• سعیدی، مسعود؛ کیان ارثی، منصوره. (1401).تأثیر فناوری دیجیتال بر طراحی فضا با رویکرد معماری تعاملی. دومین کنفرانس بینالمللی معماری، عمران، شهرسازی، محیطزیست و افقهای هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب، تبریز،13 اسفند
. • شریعت راد، نیلوفر. (1400).کاربرد معماری تعاملی از منظر طراحی معماری در کلینیک کودکان.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاداسلامی واحد خوراسگان
. • شفیعی، مسعود؛ صفائیه، هاجر . (1399).بررسی نقش همکاریهای دانشگاه و صنعت در توسعه کشورها با نگاهی به سیاستها و تجارت جهان. فصل نامهی نوآوری و ارزشآفرینی سال نهم،18: 80-97
. • شکراللهزاده، سهیلا. (1398).معرفی نقش سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران در پژوهش و توسعه فناوری.نشریه مهندسی شیمی ایران دوره18، 105: 5-5
. • صبوحی کلی، بهروز. (1394).مدیریت تکنولوژی، تحقیق و توسعه.کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری،استانبول،موسسه سرآمدهمایش کارین،25اسفند
. • عباسی میبدی، زهرا؛ محبی، حسین. (1401). جایگاه تحقیق و توسعه در ایران و جهان،دومین کنفرانس بین المللی آزمایشگاه مدیریت و رویکردهای نوآورانه در مدیریت و اقتصاد،تهران،دانشگاه جامع امام حسین،29آذر
. • علیپور سنگراپ، علی . (1397). طراحی فرهنگسرای زنجان با رویکرد معماری کنشی - تعاملی. پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده مهندسی دانشگاه زنجان
. • غفاری، عباس. (1400).طراحی فرودگاه سهند مراغه با رویکرد معماری پاسخگو.پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشکده ی معماری و شهرسازی،دانشگاه هنر اسلامی تبریز
. • قربانی، نجمه. (1396). طراحی سرای معماران با رویکرد حس مکان در معماری ایرانی.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاداسلامی واحد خوراسگان
. • کشنی، رسا؛ معمارضیا، کاظم. (1395). طراحی مرکز آموزش و پژوهش معماری با محوریت تکنولوژی. کنفرانس سالانه پژوهشهای معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. تهران، مؤسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی،31 اردیبهشت
. • ملونی، مریم؛ اسفندیاری مقدم، علیرضا؛ حسنزاده، محمد؛ بیت، بهروز؛ دزفولیان، حمیدرضا. (1400).نگاشت نهادی زنجیره ارزش تحقیقوتوسعه در نظام ملی نوآوری ایران، فصل نامهی مطالعات میانرشتهای علومانسانی، دوره 12 صفحه 1-33
. • نعمت الهی، احسان. (1396). طراحی مرکزتحقیقاتی صنعتی در شهرک صدرا با رویکرد ارتقا سطح تعامل و دانش و صنعت.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده ی فنی و مندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت
. • واسعی، نازنین. (1397). طراحی پارامتریک مجتمع اقامتی گردشگری با رویکرد معماری حداقلی و تعاملی در جهت توسعه مقاصد گردشگری.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده ی معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز
. 2-6-منابع انگلیسی • Amini M, Mahdavinejad MJ, Bemanian M. (2019). Future of Interactive Architecture in Developing Countries: Challenges and Opportunities in Case of Tehran.Journal of Construction in Developing Countries, 24(1), 163–184.doi:10.21315/jcdc2019.24.1.9 .
• Bemanian M , Amini M. (2017). The Social Architecture of the Iranian House, 1st ed, Tehran: Aval va Akhar Press.
• Burek A, Kim A. (2020).The problem of designing research centers on the example of the Far Eastern Region.IOP Conference Series: Materials Science and Engineering,962: 032071.
• Charoenlertthanakit N, Wanitchayapaisit C, Yaipimol E, Surinseng V, Suppakittpaisarn P. (2020). Landscape Planning for an Agricultural Research Center: A Research-by-Design Case Study in Chiang Mai, Thailand. Land, 9(5), 149.doi:10.3390/land9050149 .
• Howell T . (2022). Coworking spaces: An overview and research agenda.Research Policy, Forthcoming,51.
• Yu L, Yan Y,Li M . (2022). Does Interdisciplinary Research Lead to Higher Faculty Performance? Evidence from an Accelerated Research University in China.Sustainability, 14(21), 13977.doi:10.3390/su142113977
• https://www.archdaily.com/(22.01.2025)
• https://earth.google.com/web/(10.07.2024)
• https://www.caoi.ir/(4.12.2024)
• https://istt.ir/fa/multimedia/guide-map/ (16.01.2025)
• https://fa.wikipedia.orgC(16.07.2024)
• https://zagrosbana.com/ (01.08.2024)
• https://memarup.com/ (05,09,2025)
• https://ofoghandishanmashhad.ir (10.06.2025)
