بررسی ویژگی¬های برنامه درسی آموزش مجازی ریاضی در دوره ابتدایی؛ یک مطالعه کیفی

الموضوعات :

Mina Alireza Khazabi ¹ , علیرضا عراقیه ² , Zahra Rahimi ³ , عباس خورشیدی ⁴

1 - آموزش و پرورش
2 - دانشیار گروه علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
3 - گروه آموزش و پرورش دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی
4 - هیئت علمی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

تاريخ الإرسال : 23 الجمعة , جمادى الأولى, 1447 تاريخ التأكيد : 23 الجمعة , جمادى الأولى, 1447 تاريخ الإصدار : 23 الجمعة , جمادى الأولى, 1447

الکلمات المفتاحية: برنامه درسی, آموزش مجازی ریاضی, دوره ابتدایی ,

ملخص المقالة :

این پژوهش با هدف بررسی کیفی ویژگی‌های برنامه درسی آموزش مجازی ریاضی در دوره ابتدایی انجام شده است. روش پژوهش کیفی و از نوع داده¬بنیاد است. به این منظور، 58 مقاله علمی منتشر شده بین سال‌های 1399 تا 1402 مطالعه و بررسی شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده¬ها از تکنیک «تحلیل محتوا» استفاده شد. فرایند تحلیل داده‌ها از طریق کدگذاری کوربین و اشتراوس، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. یافته¬های این پژوهش 8 بعد، 25 مؤلفه و 220 شاخص آموزش مجازی ریاضی دوره ابتدایی را شناسایی کرده است که در قالب مدل مفهومی تدوین گردید. ابعاد و مؤلفه¬ها عبارتند از: محتوای آموزشی، روش¬های تدریس و یادگیری، ارزشیابی و ارزیابی مجازی، زیرساخت¬ها و دسترسی، تناسب با نیازهای روان¬شناختی و انگیزشی، توسعه حرفه¬ای معلمان، تعاملی و اجتماعی¬سازی یادگیری، پویایی و انعطاف¬پذیری برنامه درسی. مدل مفهومی تدوین شده می‌تواند به عنوان چارچوبی جهت طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه‌های درسی آموزش مجازی ریاضی در دوره ابتدایی مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش نشان می‌دهد که توجه به ابعاد شناسایی شده و پیاده‌سازی دقیق مؤلفه‌های مربوطه می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش مجازی و تسهیل یادگیری ریاضی در دانش‌آموزان ابتدایی منجر شود.

المصادر:

احمدی، غلامعلی، نخستین روحی، ندا. (1393). بررسی تمایز یادگیری تلفیقی با یادگیری الکترونیکی و یادگیری سنتی(چهره به چهره) در آموزش ریاضی. روان‌شناسی مدرسه، 3 (2)، 27-7.
امیراحمدی افسانه. (1400). بررسی تأثیر استفاده از برنامه¬های تعاملی چند رسانه¬ای مجازی در ارتقای خلاقیت دانش¬آموزان با تأکید بر یادگیری مهارت¬های پایه ریاضی. ششمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش.
بابازاده پریسا، خادمی نیما. (1399). بهبود آموزش مجازی ریاضی دوره دبستان. چهاردهمین کنفرانس ملی و هشتمین کنفرانس بین¬المللی یادگیری و یاددهی الکترونیکی.
برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (اسفند 1391). شورای عالی آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
جعفرپور. (2021). بررسی برنامه درسی در یادگیری در دوره ابتدایی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی (موسسه آموزش عالی نگاره)، 62(4)، 65-76.‎
حسین خانزاده، ابراهیمی، حسینی، خداکرمی. (2019). تأثیر آموزش ریاضی از طریق برنامه‌های آموزشی رایانه‌ای بر یادگیری ریاضی و علاقه به ریاضی دانش‌آموزان دیرآموز. توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(2)، 149-164.‎
حمیدی انسیه، قاسم¬زاده آمنه، دوامی سلیمه، ماسپی فاطمه، رضایی مهدیه. (1400). نقش و جایگاه رسانه مجازی و وسایل آموزشی در یادگیری دانش¬آموزان دوره ابتدایی. نخستین همایش ملی ایده¬های کاربردی در علوم تربیتی، روانشناسی و مطالعات فرهنگی.
حمیدی نادره، حسن¬پور اتاقسرا مرضیه سادات، محمدزاده نیاکی فاطمه. (1399). استفاده از رسانه در آموزش مجازی ریاضی. پنجمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش.
خجسته سعیده. (1400). اثربخشی آموزش مجازی با استفاده از سامانه شاد بر انگیزه پیشرفت و مدیریت زمان دانش¬آموزان در زمان همه¬گیری بیماری کرونا. نشریه فناوری و دانش¬پژوهی در تعلیم و تربیت. پیاپی 2. صص 43 – 52.
خنیفر حسین، مسلمی ناهید. (1397). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی، رویکردی نو و کاربردی. تهران، نشر نگاه دانش.
درستکار سیانی، نصرتی هشی، کمال، و احمدی هدایت. (1401). بررسی تجارب زیسته آموزش مجازی معلمان ریاضی پایه ششم ابتدایی اصفهان در سال تحصیلی 1399-1400. مطالعات سیاست گذاری تربیت معلم،5(1).‎
دلاور علی. (1397). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. (چاپ چهل و نهم، ویرایش چهارم). تهران، نشر ویرایش.
رجبی، غ. حریزاوی، م. (2015). بررسی ساختار عاملی تاییدی مقیاس اضطراب ریاضیات-فرم ایرانی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 7(1)، 124-145.‎
رستمی¬نژاد محمدعلی، عجم علی¬اکبر، ضابط حسن. (1398). اثربخشی محتوای الکترونیکی طنز محور بر یادگیری و یادداری ریاضی دانش¬آموزان پنجم ابتدایی. فناوری آموزش.
رضوی، سید عباس. (1393). تولید برنامه‌های آموزشی تلویزیونی، نشر سمت.
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی. دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی (1400). ریاضیات پایه‌های اول تا ششم دبستان. شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
ساعدموچشی لطف¬اله، قادرمرزی سونیا، ساعدموچشی عبداله. (1401). تأثیر آموزش مجازی از طریق (برنامه شاد) بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش¬آموزان پایه چهارم ابتدایی. اولین فراخوان مقالات کاربردی آموزش و پرورش: مسائل و راهکارها.
سراجی فرهاد، عطاران محمد. (1396). یادگیری الکترونیکی (مبانی، طراحی، اجرا و ارزشیابی). دانشگاه بوعلی سینا.
سعیدی هادی. (1399). تدریس آنلاین و آموزش مجازی ریاضی. همایش ملی مطالعات برنامه درسی در هزاره سوم.
سلطانی شهناز، مهرجو پروانه. (1401). اثربخشی آموزش مجازی درس ریاضی بر تفکر خلاق و خودکارآمدی تحصیلی دانش-آموزان دختر. یازدهمین کنفرانس ملی حقوق، علوم اجتماعی و انسانی، روانشناسی و مشاوره.
سیف علی‌اکبر. (1383). روان‌شناسی پرورشی (روان‌شناسی یادگیری و آموزش). ویرایش ششم. تهران، نشر آگاه.
شامانی فاطمه، بقائی ستاره، بهشتی محدثه، حیدری¬لقب ابراهیم. (1400). بررسی میزان آشنایی و به کارگیری روش¬های نوین تدریس ریاضی در آموزش مجازی دوره ابتدایی. نهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
صالحی ثریا، آئینه سکینه. (1401). بررسی تجربیات آموزش ریاضی در فضای مجازی در دوران پسا کرونا. دومین همایش ملی ایده¬های کاربردی در علوم تربیتی، روانشناسی و مطالعات فرهنگی.
عباسی، حجازی، حکیم زاده، رضوان. (2020). تجربه زیسته معلمان دوره ابتدایی از فرصت‌ها و چالش‌های تدریس در شبکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد): یک مطالعه پدیدارشناسی. تدریس پژوهی، 8(3)، 24-1.‎
غلام‌آزاد، ‌دکتر‌سهیلا، گویا، ‌دکتر‌زهرا، کیامنش، ‌دکتر‌علیرضا. (2021). تأملی در مؤلفه‌های برنامه درسی ریاضی مدرسه‌ای ایران. نظریه و عمل در برنامه درسی، 18(9)، 177-206.‎
غلامی مرتضی. (1401). انواع آموزش مجازی و سنجش ریاضی در دوران کرونا. هشتمین کنفرانس بین¬المللی پژوهش¬های نوین در روانشناسی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی و آموزشی.
غلامی پور شولومی زینب. (1401). بررسی مسائل و مشکلات برنامه درسی ریاضی در ایام کرونا با توجه به نظرات معلمان پایه پنجم ابتدایی شهر کرج. هشتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره ایران.
فتحی فتانه، کردنوقابی رسول، یعقوبی ابوالقاسم، رشید خسرو. (1398). مقایسه آموزش با روش سنتی و آموزش با نرم¬افزار آموزشی در سطوح یادگیری دانش، فهمیدن و کاربرد در درس ریاضی و علوم در دانش¬آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر خرم¬آباد. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی سال هفتم شماره 2.
فتحی واجارگاه کورش، مهرمحمدی محمود. (1378). حدود و ثغور برنامه درسی. مدرس علوم انسانی. شماره 12. 53-72.
فخاری لیلا، نظری هنزایی مرضیه، سلجوقی مهدیه، شجاعی سمانه، پویافر نجمه، خدادنژاد فرشته. (1400). افزایش یادگیری دانش¬آموزان در زمینه حل مسائل با راهبرد الگوسازی ریاضی در پایه سوم با محوریت آموزش غیر حضوری. چهارمین همایش ملی پژوهش¬های حرفه¬ای در روانشناسی و مشاوره با رویکرد از نگاه معلم.
فرج¬اللهی مهران، مهدی معینی¬کیا مهدی. (1393). آموزش از دور (مفاهیم و نظریه¬ها)، ضرورت¬ها، الزامات، استلزامات، خدمات پشتیبانی. نشر علم استادان.
کبیری مسعود. (1400). کیفیت آموزش ریاضیات و علوم در آموزش و پرورش ایران و جهان (واکاوی یافته¬های مطالعه تیمز 2019). دانشگاه فرهنگیان.
کرمی. (2021). الگوهای طراحی برنامه درسی: طبقه بندی ارنشتاین و هانکینز. دانشنامه ایرانی برنامه درسی, 1.‎
کمیته مطالعه یادگیری ریاضی. (2001). کمک کنیم کودکان ریاضی یاد بگیرند. ترجمه بهزاد مهدی و گویا زهرا. نشر فاطمی. 1387.
کیانفر فرهاد، اکرمی¬فرد نجمه. (1400). مقایسه عملکرد تحصیلی در درس ریاضی دانش¬آموزان پایه ششم ابتدایی با شیوه آموزش مجازی و حضوری در دوره پاندمی بیماری کرونا. نهمین کنفرانس بین¬المللی پژوهش در روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی.
گرگیج حلیمه، دامنی حسین، ملازهی امین. (1401). چگونگی رفع ضعف¬های آموزش مجازی درس ریاضی دانش¬آموزان پایه ششم دبستان شاهد. چهارمین همایش ملی پژوهش¬های حرفه¬ای در روانشناسی و مشاوره با رویکرد از نگاه معلم.
محسن¬نژاد معصومه. (1400). چالش¬های آموزش ریاضی مقطع ابتدایی در فضای مجازی. اولین کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرایندهای تعلیم و تربیت.
محمدی زکیه، محمدی انسیه. (1402). بررسی مقایسه¬ای پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش¬آموزان دختر و پسر در کلاس¬های آنلاین.
محمدی صمد، صی¬محمدی جمال، نادری کیوان، آگاهی بهزاد. (1401). بررسی نقش و اهمیت استفاده از فناوری در آموزش ریاضی دانش¬آموزان مقطع ابتدایی. دوازدهمین همایش ملی پژوهش¬های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
محمدی، ناصری‌جهرمی، محمد‌جعفری، ‌خاطره، ناصری‌جهرمی، ‌راحیل، ... و میرغفاری. (1401). طراحی و اعتباریابی الگوی شایستگی‌های دیداری-فضایی دانش‌آموزان دوره ابتدایی در درس ریاضی ویژه آموزش‌های مجازی. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 32(11)، 8-35.‎
مرادی حسین، کولیوند مریم، مرادی لیلا، کولیوند محمد، و دیناری کورش. (1401). نگاهی تحلیلی به اختلالات یادگیری (درس ریاضی) و راه¬های کاهش شیوع آن در دنیای امروزی.
مرتضوی زاده، سید حشمت الله، روزپیکر. (2022). واکاوی روش‌های تدریس ریاضی در دوره ابتدایی. پژوهش در آموزش ریاضی، 2(4)، 15-30.‎
مشایخ، فریده. (1390). دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی، نشر سمت.
مهرمحمدی، محمود. (1376). الگوی طراحی برنامه درسی. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 15.
مهرمحمدي، محمود و همكاران (1378). برنامه‌درسي‌،نظرگاه‌ها‌،رويكردها‌ و‌چشم‌اندازها‌، نشر سمت و به ‌نشر (انتشارات آستان قدس رضوی).
مهرمحمدي، محمود؛ حسینی، سید محمد حسین (1398). تغییر و اجرای برنامه درسی، نشر سمت.
ناصری فاطمه. (1400). بررسی کیفیت یادگیری و آموزش درس ریاضی در برنامه شاد با استفاده از انیمیشن از نظر دانش-آموزان دوره دوم ابتدایی شهر تهران. اولین کنفرانس بین¬المللی علوم تربیتی، روانشناسی، علوم ورزشی و تربیت بدنی.
نصرتی صدیقه، افکاری فرشته، و اکرادی احسان. (1401). دانش مورد نیاز آموزگاران ریاضی برای تدریس مجازی پایه سوم ابتدایی. فصلنامه پژوهش در برنامه ریزی درسی شماره 72، دوره 19.
نیایی سودابه، ایمان¬زاده علی، واحدی شهرام. (1401). اثربخشی تدریس معکوس بر اضطراب ریاضی و عملکرد ریاضی دانش‌آموزان پایه پنجم شهرستان مرند. فناوری آموزش، 15(3)، 419-428.‎
خوری پروانه. روش های تدریس کارآمد در آموزش مجازی.‎ 67-56.
ولی¬الهی زینب، پورناصری سمیه، جمشیدی زهرا، جعفری شهناز. (1400). بررسی راهکارهای آموزش ریاضیات ابتدایی در بستر فناوری. اولین کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرآیندهای تعلیم و تربیت.
هاشمی، فرزانه، قریشی. (2021). تأثیر عوامل آموزشی مبتنی بر محیط‌های یادگیری الکترونیکی بر مهارت درک مطلب دانش آموزان پایة ششم ابتدایی. فناوری آموزش, 16(1), 13-26.‎
یارمحمدیان محمدحسین. (1397). مبانی و اصول برنامه¬ریزی درسی. انتشارات یادواره کتاب.
Akman, E., & Çakır, R. (2023). The effect of educational virtual reality game on primary school students’ achievement and engagement in mathematics. Interactive Learning Environments, 31(3), 1467-1484.
Amasha, M. A., Areed, M. F., Khairy, D., Atawy, S. M., Alkhalaf, S., & Abougalala, R. A. (2021). Development of a Java-based Mobile application for mathematics learning. Education and Information Technologies, 26, 945-964.
Amedu, J., & Hollebrands, K. F. (2022). Teachers' perceptions of using technology to teach mathematics during COVID-19 remote learning. REDIMAT, 11(1), 71-85.
Anderson, J. (2009, October). Mathematics curriculum development and the role of problem solving. In ACSA Conference (Vol. 1).
Avdiu, E. (2019). Effect of Group Learning with Primary Education Students. Educational Process: International Journal (EDUPIJ), 8(4), 233-247.
Azid, N., Hasan, R., Nazarudin, N. F. M., & Md-Ali, R. (2020). Embracing Industrial Revolution 4.0: The Effect of Using Web 2.0 Tools on Primary Schools Students' Mathematics Achievement (Fraction). International Journal of Instruction, 13(3), 711-728.
Borba, M. C. (2021). The future of mathematics education since COVID-19: Humans-with-media or humans-with-non-living-things. Educational Studies in Mathematics, 108(1).
Britner, S. L., & Pajares, F. (2023). Integrating Science and Mathematics in Elementary School: Impact on Selected Student Perceptual Variables. International Journal of Science and Mathematics Education.
Carpenter, T. P., Fennema, E., & Franke, M. L. (1996). Cognitively guided instruction: A knowledge base for reform in primary mathematics instruction. The elementary school journal, 97(1), 3-20.
Chen, L., & Huang, R. (2023). Addressing the Difficulties of Online Mathematics Instruction: Innovations and Best Practices. International Journal of STEM Education, 10(2), 110-125
Darragh, L., & Franke, N. (2021). Lessons from lockdown: Parent perspectives on home-learning mathematics during COVID-19 lockdown. International Journal of Science and Mathematics Education, 1-22.
Demitriadou, E., Stavroulia, K. E., & Lanitis, A. (2020). Comparative evaluation of virtual and augmented reality for teaching mathematics in primary education. Education and information technologies, 25, 381-401.
Dhakal, P. K. (2022). Challenges of Virtual Learning Environment in Mathematics in the Context of Nepal. International Journal of Multidisciplinary Perspectives in Higher Education, 7(1), 114-128.
Emrah, A., & Muhammet, Ö. (2021). The Effects of Argumentation-Based Teaching on Primary School Students' Academic Achievement, Science Attitudes and Argumentative Tendencies. World Journal of Education, 11(1), 29-40.
Enad, A. A., Al-Jumaili, N. A. H., & Al-Khazaali, H. M. K. (2022). A study titled: The effect of computer use and its applications on basic education in light of the corona pandemic. Journal of Language and Linguistic Studies, 18(S2), 1007-1022.
Figg, C., Khirwadkar, A., & Welbourn, S. (2020). Making" Math Making" Virtual. Brock Education: A Journal of Educational Research and Practice, 29(2), 30-36.
Giorgio-Doherty, K., & Wood, M. B. (2021). COVID and curriculum: Elementary teachers report on the challenges of teaching and learning mathematics remotely. The journal of multicultural affairs, 6(2).
Hamidah, H., & Kusuma, J. W. (2021). The Improving Students’ Mathematics Results and Interest Through Online-Based Flipped Classroom Models. Malikussaleh Journal of Mathematics Learning (MJML), 4(1), 7-12.
Isnawan, M. G., Suryadi, D., Turmudi, T., & Marfuah, M. (2022). Parental Obstacles during Distance Learning Mathematics in Indonesia: A Phenomenology Study. European Journal of Educational Research, 11(2), 873-883.
Kalogeropoulos, P., Roche, A., Russo, J., Vats, S., & Russo, T. (2021). Learning Mathematics from Home during COVID-19: Insights from Two Inquiry-Focussed Primary Schools. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 17(5).
Khalil, I. A. (2022). Primary School Mathematics Teachers' Beliefs about Teaching in Synchronous Virtual Classrooms: A Mixed Method Study. European Journal of Educational Research, 11(3), 1763-1780.
Kilinc, E., Akkaya, S., & Kapidere, M. (2021). Opinions of primary school teachers about mathematics teaching during the Covid-19 pandemic period. Education Quarterly Reviews, 4(3).
Leaton Gray, S. (2020). Artificial Intelligence in Schools: Towards a Democratic Future. London Review of Education, 18(2), 163-177.
Mielgo-Conde, I., Seijas-Santos, S., & Grande-de-Prado, M. (2021). Review about online educational guidance during the COVID-19 pandemic. Education Sciences, 11(8), 411.
Mogens Niss, Werner Blum. (2020). The Learning and Teaching of Mathematical Modelling.
Mo, H., & Luo, F. (2019). A Study of the Construction of English Hidden Curriculums at Primary Schools in China. English Language Teaching, 12(9), 66-73.
Moliner, L., & Alegre, F. (2022). COVID-19 restrictions and its influence on students’ mathematics achievement in Spain. Education Sciences, 12(2), 105.
Mustafa, K. (2021). Examination of the Music Lesson Behavior of Students Studying at Primary Education Level. Educational Research and Reviews, 16(2), 40-50.
Navarro-Ibarra, L., & Cuevas-Salazar, O. (2021). The Impact of a Didactic Strategy Using Technology to Strengthen the Learning of Mathematics. Journal of Education and e-Learning Research, 8(1), 90-96.
Ndungo, I. (2021). Exploring an Effective Approach of Teaching Mathematics during COVID-19 Pandemic. Online Submission, 9(3), 48-52.
Pokhrel, S., & Chhetri, R. (2021). A literature review on impact of COVID-19 pandemic on teaching and learning. Higher education for the future, 8(1), 133-141.
Smith, A., & Johnson, L. (2023). Foundational Mathematics in Primary Education: Building Cognitive Skills for Future Learning. Journal of Early Childhood Education, 51(3), 215-230.
Tapalova, O., & Zhiyenbayeva, N. (2022). Artificial Intelligence in Education: AIEd for Personalised Learning Pathways. Electronic Journal of e-Learning, 20(5), 639-653.
Thompson, R., & Garcia, M. (2023). Virtual Learning in Mathematics: Enhancing Access and Personalization through Digital Platforms. Journal of Online Learning Research, 9(1), 75-90.
TOPTAŞ, V., USLUOĞLU, B., & ŞENGÜN, G. (2021). Opinions and suggestions of classroom teachers in online mathematics education during the Covid-19 pandemic. Journal of Educational Technology and Online Learning, 4(4), 880-895.
Ukdem, S., & Çetin, H. (2022). Investigating the Impact of Interventions Using Concrete and Virtual Manipulatives on 3th Grade Students' Fraction Concept and Motivation. International Online Journal of Education and Teaching, 9(3), 1113-1131.
Xie, Y., Hong, Y., & Fang, Y. (2022). Virtual reality primary school mathematics teaching system based on GIS data fusion. Wireless Communications and Mobile Computing, 2022(1).
Yakubova, G., Chen, B. B., Al-Dubayan, M. N., & Gupta, S. (2024). Virtual instruction in teaching mathematics to autistic students: effects of video modeling, virtual manipulatives, and mathematical games. Journal of Special Education Technology, 39(1), 51-66.