نظریه اخلاقی سیاست در حکمرانی حکومت¬های ایران باستان

الموضوعات : social history of Iran

سینا فروزش ¹

1 - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه علوم و تحقیقات

تاريخ الإرسال : 01 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1447 تاريخ التأكيد : 10 السبت , جمادى الأولى, 1447

الکلمات المفتاحية: نظریه اخلاقی سیاست, رفتارهای سیاسی, حکمرانی, حکومت های ایران باستان, هم‌ترازي دين و سياست, تعاليم و آموزه‌هاي آيين زردشت,

ملخص المقالة :

در تعاليم و آموزه‌هاي اخلاق فردي و اجتماعي، در ايران باستان، همواره نوعي اعتقاد و ايمان مذهبي به حقايق فرابشري و عمل بر طبق مبادي اخلاق، براساس رضاي پروردگار وجود داشته است. آيين زردشت، با كيش دوگانه‌پرستي اخلاقي، بيشتر در سرزمين ايران باستان، نوعي هم‌گونگي با طبيعت انسان دارد. مسأله مقاله حاضر این است که چرا ایرانیان عهد باستان، برای حکمرانی، به نظریه اخلاقی بودن سیاست معتقد و پایبند شدند؟ روش تحقیق در این مقاله، تاریخی با رویکرد کیفی بوده است، اطلاعات لازم به شیوه کتابخانه­ای گردآوری شد که پس از تطبیق، به توصیف و تحلیل داده­ها منجر شد.

آيين‌هاي اخلاقي ايرانيان پيش از زردشت، الهام گرفته از تعاليمي است كه در وداها و يا تعاليم آريايي‌هاي هند باستان ملاحظه مي‌شود. در اين آيين، همه پديده‌ها تحت‌الشعاع وجود نيروهاي طبيعي مانند آفتاب، ماه، ستارگان، خاك، آتش، آب و باد هستند. در ايران باستان، انديشه پادشاهي بر دسته‌اي از باورها و اعتقادات استوار بود كه در مجموع، جهان‌بيني و چارچوب نظري ايرانيان را تشكيل مي‌داد. از مهم‌ترين اجزاي تشكيل‌دهنده اين باور، كه مستقيم و بي‌واسطه به انديشه سياسي مربوط مي‌شود، «هم‌ترازي دين و سياست» است كه از درون آن، مي‌توان نظريه اخلاقي بودن سياست و رفتارهاي سياسي را استخراج كرد.

المصادر:

ابن بلخي. فارسنامه. به كوشش گاي لسترنج. لندن: بي‌نا، 1921.
اوستاي كهن (متن كامل). گزارش و پژوهش از رضا مرادي غياث‌آبادي. شيراز: نويد شيراز، 1382.
ثروتيان، بهروز. بررسي فرّ در شاهنامه فردوسي. تبريز، دانشگاه تبريز، 1350.
دادخواهي حيوانات نزد پادشاه پريان از ستم آدميان. ترجمه عبدالمحمد آيتي. تهران: نشر ني، 1382.
رازي، ابوعلي مسكويه. تجارب الامم، 2 جلد. ترجمه ابوالقاسم امامي. تهران: سروش، 1369.
رجائي، فرهنگ. تحول انديشه سياسي در شرق باستان. تهران: نشر قومس، 1375.
شعباني، رضا. مباني تاريخ اجتماعي ايران. تهران: نشر قومس، 1374.
ـــــــــــــــ. مروري كوتاه بر تاريخ ايران. تهران: سخن، 1380.
ـــــــــــــــ. گزيده تاريخ ايران. تهران: بين‌المللي الهدي، 1381.
عهد اردشير. به كوشش عباس احسان. ترجمه محمدعلي امام شوشتري. تهران: انجمن آثار ملي، 1348.
فردوسي، ابوالقاسم (حكيم). شاهنامه، 10 جلد. به تصحيح سعيد نفيسي. تهران: چاپخانه بروخيم، 1314.
كارنامه اردشير بابكان. متن و ترجمه فارسي بهرام فره‌وشي. تهران: دانشگاه تهران، 1354.
كريستن سن، آرتور امانوئل. ايران در زمان ساسانيان. ترجمه رشيد ياسمي. تهران: نشر دنياي كتاب، 1374.
كليله و دمنه. ترجمه ابوالمعالي نصرالله بن محمد بن عبدالحميد منشي. به كوشش حسن حسن‌زاده آملي. تهران: اميركبير، 1385.
كناوت، ولفگانگ. آرمان شهرياري ايران باستان. ترجمه سيف‌الدين نجم‌آبادي. تهران: وزارت فرهنگ و هنر، 1355.
كندي، ادي ساموئل. آيين شهرياري در شرق. ترجمه فريدون بدره‌اي. تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1347.
گجسته اباليش. ترجمه صادق هدايت. تهران: ابن‌سينا، 1318.
لوكوك، پير. كتيبه‌هاي هخامنشي. ترجمه نازيلا خلخالي. زير نظر ژاله آموزگار. تهران: نشر و پژوهش فروزان روز، 1382.
مستوفي، ابوالفضل يوسف بن علي. خردنامه. تصحيح اديب برومند. تهران: انجمن آثار ملي، 1347.
مسكويه، احمد بن محمد. جاويدان خرد. ترجمه تقي‌الدين محمد شوشتري. به اهتمام بهروز ثروتيان. تهران: بي‌نا، 1355.
نامه تنسر به گشنسب. گردآوري و تحقيقات مجتبي مينوي و محمداسماعيل رضواني. تهران: خوارزمي، 1354.
نيبرگ، ساموئل هزيك. دين‌هاي ايران باستان. ترجمه سيف‌الدين نجم‌آبادي. تهران: مركز ايراني مطالعه فرهنگ‌ها، 1359.
يشت‌ها، 2 جلد. ترجمه ابراهيم پورداوود. به كوشش بهرام فره‌وشي. تهران: دانشگاه تهران، بي‌تا.
يوسفي، غلامحسين. ديداري با اهل قلم، 2 جلد. تهران: علمي، 1372.