بررسی تطبیقی گرایش‌های تفسیری در تفاسیر المیزان و التحریر و التنویر
الموضوعات : Thematic interpretation of the Holy Quran
1 - دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد
الکلمات المفتاحية: گرایش تفسیری, المیزان, علامه طباطبائی, التحریر و التنویر, ابن عاشور,
ملخص المقالة :
گرایش تفسیری نشان‌دهنده تخصص و علاقه مفسر و متأثر از فضای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و علمی روزگار وی است. مهم ترین گرایش‌های تفسیری، ادبی، کلامی، فقهی، اجتماعی، علمی و فلسفی است. این مقاله با روش تطبیقی و شیوه تحلیلی-توصیفی، گرایش تفسیری علامه طباطبایی را در تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن و شیخ ابن عاشور در تفسیر التحریر و التنویر که معاصر یکدیگر بودند را تحلیل کرده و سؤال اصلی پژوهش، این است که گرایش غالب مفسر در هر یک از تفاسیر یادشده چیست؟ مطالعه تطبیقی و تحلیل موردی تفاسیر یادشده در سوره بقره، حاکی از آن است که علامه طباطبائی و شیخ ابن عاشور از گرایش‌های مختلف در تفاسیر خویش استفاده کرده‌اند؛ ولی علامه طباطبائی متأثر از رخدادهای اجتماعی دوران معاصر و علاقه به مسائل فلسفه، بیش از دیگر گرایش‌ها به المیزان رنگ و بوی اجتماعی - فلسفی بخشیده و شیخ ابن عاشور نیز بر اساس تخصص خویش در ادبیات، التحریر و التنویر را با گرایش ادبی نوشته است.
قرآن کریم.
ابن طاووس؛ علی بن موسی، (1400ق)، الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف. قم: مطبعه الخیام.
ابن عاشور؛ محمد بن طاهر، (1393ق)، التحریر و التنویر. تونس: دارالسخون.
اردشیری؛ حسن، (1388ش)، سیره علمی و عملی علامه سید محمدحسین طباطبائی. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
ایازی؛ محمدعلی، (1414ق)، المفسرون حیاتهم و منهجهم. تهران: مؤسسه الطباع و النشر.
ایازی؛ محمدعلی، (1378ش)، قرآن و تفسیر عصری. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بحرانی؛ عبدالله بن نورالله، (1405ق)، عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الایات و الاخبار و الاقوال. قم: مدرسه الامام المهدی علیه‌السلام.
خسروی؛ محمود، (1392ش)، رساله دکتری مقایسه روش‌ها و گرایش‌های تفسیری علامه طباطبائی و ابن عاشور، دانشگاه پیام نور.
ذهبی؛ محمدحسین، (1961م)، التفسیر و المفسرون. قاهره: دار الکتب الحدیثه.
رجبی؛ محمود، (1378ش)، روش تفسیر قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رضایی اصفهانی؛ محمدعلی، (1382ش)، منطق تفسیر قرآن. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
زرکشی؛ محمد بن بهادر، (1410ق)، البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
سبحانی؛ جعفر، (بی‌تا)، فلسفه اسلامی و اصول دیالکتیک. قم: نشر امید.
طباطبائی؛ محمدحسین، (1394ق)، قرآن در اسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طباطبائی؛ محمدحسین، (1390ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی.
طبرسی؛ فضل بن حسن، (1350ش)، مجمع‌البیان، ترجمه هاشم رسولی. تهران: نشر فراهانی.
طنطاوی، ابن جوهری، ( 1425ق)، الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
علوی مهر؛ حسین، (1435ق)، المدخل الی تاریخ التفسیر و المفسرون. قم: مرکز المصطفی العالمی للترجمه النشر.
عمید زنجانی؛ عباسعلی، (1373ش)، مبانی و روش‌های تفسیر قرآن. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
فرحات؛ احمد حسن، (1421ق)، فی علوم القرآن. عمان: دار عمار.
فلاحی قمی؛ محمد، (1389ش)، تأثیر علوم ادبی در فهم قرآن. قم: بوستان کتاب.
فیض کاشانی؛ محمد بن شاه مرتضی، (1406ق)، الوافی، تحقیق علامه ضیاء الدین. اصفهان: مکتبه الامام امیرالمؤمنین علیه‌السلام.
فیض کاشانی؛ محمد بن شاه مرتضی، 1381ش)، پژوهشی در جریان شناسی تفسیر عرفانی. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری ثمین.
مجلسی؛ محمدباقر بن محمد تقی، (1113ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار ائمه الاطهار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
معرفت؛ محمد هادی، (1418ق)، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: جامعه الرضویه فی علوم الاسلامیه.
