ارزیابی نقش مدیریت شهری شیراز در افزایش تاب آوری نهادی و اجتماعی پیش از وقوع زلزله مورد منطقه ۶ شهرداری شیراز
الموضوعات :
محمد تشکری جهرمی
1
,
علی شمس الدینی
2
,
پریسا مشک سار
3
1 - دانشجو کارشناسی ارشد مدیریت شهری، موسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز،
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
3 - استادیار گروه شهرسازی، موسسه آموزش عالی آپادانا شیراز
الکلمات المفتاحية: تابآوری نهادی, تابآوری اجتماعی, مدیریت شهری, آمادگی در برابر زلزله.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش مدیریت شهری شیراز در افزایش تابآوری نهادی و اجتماعی پیش از وقوع زلزله در منطقه ۶ شهرداری انجام شده است. تابآوری شهری، بهعنوان توانایی سیستمهای اجتماعی و نهادی در مقابله، سازگاری و بازیابی از بحرانهای طبیعی بهویژه زلزله، اهمیت بسزایی در کاهش آسیبها و بهبود مدیریت بحران دارد. در این راستا، مطالعه حاضر با رویکرد کمی-کیفی و با بهرهگیری از روشهای آماری شامل آزمون تی مستقل، تحلیل واریانس یکراهه و مدل رگرسیون چندگانه، نقش ظرفیتهای سازگاری و جذب، زیرساختهای مقاوم و مؤلفههای اجتماعی را در تابآوری شهری مورد بررسی قرار داده است. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنان و مسئولان مدیریت شهری منطقه ۶ شیراز بوده و نمونهگیری به روش هدفمند انجام شده است. نتایج نشان میدهد تابآوری اجتماعی در این منطقه نسبت به تابآوری نهادی وضعیت بهتری دارد. این امر ناشی از نقش مؤثر شبکههای اجتماعی، مشارکت مردمی و حمایتهای درونگروهی در مواجهه با بحرانها است. در عین حال، زیرساختهای مقاوم و آمادگی نهادی در مناطقی با برنامهریزی پیشگیرانه، تأثیر قابل توجهی در ارتقاء تابآوری داشتهاند. مدل رگرسیون نیز ظرفیت سازگاری و ظرفیت جذب را بهعنوان مهمترین پیشبینیکنندههای تابآوری شهری معرفی کرده است. همچنین، زمان بازیابی پس از بحران در مناطق با تابآوری بالا بهطور معناداری کمتر گزارش شده است که نشاندهنده کارآمدی عوامل اجتماعی و نهادی در تسریع فرآیند بهبود است.با وجود موفقیتهای مدیریت شهری در تقویت تابآوری نهادی، نتایج بیانگر نیاز به توسعه بیشتر تابآوری اجتماعی و تقویت هماهنگی بین نهادها و مشارکت مردم است. بر این اساس، پژوهش تأکید میکند که تقویت همزمان ابعاد اجتماعی و نهادی، همراه با برنامهریزی جامع و مشارکتی، بهترین راهکار برای افزایش تابآوری شهری در برابر زلزله میباشد.
[1]Aldrich, D. P., & Meyer, M. A. (2015). Social capital and community resilience. American behavioral scientist, 59(2), 254-269.
[2]لطیفی، امین؛ زیاری، کرامت اله؛ نادری، سید مجید. 1400. تبیین مؤلفههای کلیدی افزایش تابآوری کالبدی شهر تهران در برابر زلزله با رویکرد تحلیل ساختاری (مطالعه موردی: منطقه 10). جغرافیا و مخاطرات محیطی. 10، (1)، 161-182.
[3]Feofilovs, M., & Romagnoli, F. (2020). Assessment of Urban Resilience to Natural Disasters with a System Dynamics Tool: Case Study of Latvian Municipality. Environmental & Climate Technologies, 24(2).
[4]حاجی پور خلیل، پَیاب آرمین. (1398). تحلیل آسیبپذیری پدافندی مناطق شهر با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: منطقه ۲ شیراز). برنامهریزی و آمایش فضا.۲۳ (۱) :۵۲-۸۴.
[5]Maleki, S., Amanpoor, S., & Zadvali Khajeh, S. (2017). Organization of space and spreading of informal settlement in Tabriz metropolitan. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 5(1), 87-104.
[6]بسطامی نیا، امیر، رضایی، محمدرضا، سرائی، محمد حسین. (1395). تبیین و تحلیل مفهوم تاب آوری و شاخصها و چارچوبهای آن در سوانح طبیعی، دانشگاه یزد.
[7]مشک سار، پریسا؛ پیوسته گر، یعقوب ؛ شمس الدینی، علی. (1398). ارزیابی تاب آوری اجتماعی و اقتصادی منطقه 3 شهرداری شیراز در برابر زلزله. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی. 14 (4). 1133-1147.
[8]Lambert, S. J. (2014). Māori and the Christchurch earthquakes: the interplay between Indigenous endurance and resilience through urban disaster.
[9]Giuliani, F., De Falco, A., & Cutini, V. (2020). The role of urban configuration during disasters. A scenario-based methodology for the post-earthquake emergency management of Italian historic centres. Safety science, 127, 104700.
[10]هادیان، الناز. (1395). امکانسنجی میزان تاب آوری شهری در برابر زلزله با رویکرد توسعه پایدار مطالعه موردی: منطقه 4 کلانشهر تبریز، دانشگاه تبریز، دانشکده برنامهریزی و علوم محیطی.
[11]Leitner, H., Sheppard, E., Webber, S., & Colven, E. (2018). Globalizing urban resilience. Urban Geography, 39(8), 1276-1284.
[12]Zeng, X., Yu, Y., Yang, S., Lv, Y., & Sarker, M. N. I. (2022). Urban resilience for urban sustainability: concepts, dimensions, and perspectives. Sustainability 14 (5): 2481.
[13]لنگرنشین, علی, ارغان, عباس, کرکه آبادی, زینب. (1398). سنجش شاخص کالبدی- محیطی تاب آوری در بافتهای شهری تهران (مطالعه موردی محلات تجریش، جنتآباد شمالی و فردوسی شهر تهران) در راستای ارائه مدلی بومی برای تابآوری کلانشهرهای ایران. فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای), 9(34), 669-693.
[14]Hayward, B. M. (2013). Rethinking resilience: reflections on the earthquakes in Christchurch, New Zealand, 2010 and 2011. Ecology and Society, 18(4).
[15]Ainuddin, S., & Routray, J. K. (2012). Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan. International Journal of Disaster Risk Reduction, 2, 25-36.
[16]Giuliani, F., De Falco, A., & Cutini, V. (2020). The role of urban configuration during disasters. A scenario-based methodology for the post-earthquake emergency management of Italian historic centres. Safety science, 127, 104700.
[17]Bernardini, G., & Ferreira, T. M. (2020). Simulating to evaluate, manage and improve earthquake resilience in historical city centers: Application to an emergency simulation-based method to the historic centre of Coimbra. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 44, 651-657.
[18]Allan, P., & Bryant, M. (2011). Resilience as a framework for urbanism and recovery. Journal of Landscape Architecture, 6(2), 34-45.
[19]اردلان، داریوش و ابراهیمی پور، مرضیه و وحید، آرش،1399،مقایسه تطبیقی روش های مطرح در آینده پژوهی به منظور تحلیل ساختار مدیریت شهری،هفتمین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری و ششمین نمایشگاه تخصصی انبوه سازان مسکن و ساختمان استان تهران،تهران.
