بررسی آسیب‌شناسانه تأثیر تعارضات گفتمان‌های غالب در حکمرانی مطلوب ایران از ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۲

الموضوعات : political sociology

سعید احمدی ¹ , حبیب اله ابوالحسن شیرازی ² , فریدون اکبرزاده ³

1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی واحد بین المللی خرمشهر دانشگاه آزاد خرمشهر ایران
2 - استاد تمام گروه علوم سیاسی تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی تهران
3 - دانشیار گروه علوم سیاسی واحد اهواز دانشگاه آزاد اسلامی اهواز ایران

تاريخ الإرسال : 05 السبت , ربيع الثاني, 1447 تاريخ التأكيد : 23 الجمعة , جمادى الأولى, 1447 تاريخ الإصدار : 26 الإثنين , جمادى الأولى, 1447

الکلمات المفتاحية: "تعارضات گفتمانی", "حکمرانی مطلوب", "اصلاح‌طلبی", "اصولگرایی", "حاکمیت قانون", "مشارکت", "شفافیت",

ملخص المقالة :

این مقاله به واکاوی و تحلیل آسیب‌شناسانه تأثیر تعارضات گفتمان‌های غالب بر حکمرانی مطلوب ایران بین سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۲ می‌پردازد. در این دوره، تقابل دو گفتمان اصلاح‌طلبی و اصولگرایی بر سیاست‌گذاری‌های کلان کشور اثرات عمیقی داشته است که در سه حوزه اصلی سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد نمود یافته است. ریاست جمهوری در این دوره بر عهده محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد بوده است و سوال اصلی پژوهش آن است که تأثیر تعارضات گفتمانی بر شاخص‌های حاکمیت قانون، پاسخگویی، مشارکت و شفافیت چگونه بوده و چه میزان توانسته است سطح موفقیت هر یک از دولت‌ها را نشان دهد. فرضیه پژوهش بر این مبناست که هرچند هر دو گفتمان بر برخی شاخص‌های حکمرانی خوب تأکید داشتند، اما میزان و نحوه تحقق آن‌ها در هر دولت متفاوت بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که گفتمان اصلاح‌طلبی با تأکید بر جامعه مدنی، مردم‌سالاری دینی، مشارکت سیاسی و پاسخگویی، شاخص‌های حکمرانی مطلوب را بهتر تحقق بخشیده است، در حالی که گفتمان اصولگرای عدالت‌خواه و استکبارستیز، به دلایل ساختاری و رویکرد متفاوت، در این شاخص‌ها عملکرد کمتری داشته است. همچنین، تعارضات گفتمانی زمینه بروز بحران‌های ساختاری، بی‌اعتمادی عمومی و تنش‌های سیاسی را فراهم کرده است.

المصادر:

اردستانی، حسین(1384)،" عوامل موثر بر شــکل گیری نظریه سیاسی خاتمی"، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی، شماره 7.
بوزان، بَری و واور، اُوله. (۱۳۸۷). مناطق و قدرت‌ها: ساختار امنیت بین‌الملل. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر قومس.
پاتنام، رابرت (۱۳۸۰). دموکراسی و سنت‌های مدنی. ترجمه غلامرضا خواجه‌سروی. تهران: نشر قومس.
پیرسون، پل (۱۳۹۳). سیاست در زمان: نهادها و تحلیل تاریخی. ترجمه محمود حبیبی. تهران: نشر نی.
حبیب‌زاده، توکل و حافظه سیفی(1392)، "تأثیر حکمرانی مطلوب بر اجرایی شدن حق بر توسعه با تأکید بر بعد ملی"، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، 62، 16.
حبیب‌زاده، حبیب‌الله، و سیفی، علی. (۱۳۹۲). «حکمرانی مطلوب». تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی.
حقیقت، سید صادق. (۱۳۸۹). سیاست و حکومت در ایران. تهران: نشر نی.
حقیقت، سیدصادق(1389)، مسئله ساختار-کارگزار در علوم اجتماعی، مجله روش شناسی علوم انسانی، شماره 64-65.
خواجه سروی، غلامرضا(1386)، "فراز و فرود گفتمان عدالت در جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 6.
دارابی، علی(1391)، "مردم ســالاری دینی و نســبت آن با توســعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه مطالعات سیاسی، دوره پنجم، شماره 18.ص88.
دلفروز، محمد تقی(1393)، اقتصاد سیاسی توسعه، تهران: نشر آگاه.
سرزعیم، علی(1395)، پوپولیسم ایرانی، کیفیت حکمرانی در دولت احمدی نژاد، تهران: نشر کرگدن.
سلیمی، حسین(1384)، کالبد شکافی ذهنیت اصلاح گرایان، تهران، نشر گام نو.
صادقی جقه، سعید(1397)، "شفافیت، نظارت و کارآمدی"، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 21، شماره 4.
موفه، شانتال. (۱۳۸۹). درباره امر سیاسی. ترجمه مراد فرهادپور. تهران: نشر نی.
حبیب‌زاده، حبیب‌الله، و سیفی، علی. (۱۳۹۲). «حکمرانی مطلوب». تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی.
درستى، احمد(1379)، «ديدگاه¬هاى مختلف جامعه¬شناختى درباره مسئله كارگزار و ساختار»، مجله علوم سیاسی، ش 12.
گای، پیتر (۱۳۸۶). اقتصاد نهادگرایی. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
مقدری، احمد (۱۳۹۵). «حکمرانی خوب و نهادگرایی لیبرال». فصلنامه سیاست جهانی، سال ۴، شماره ۲.
هوارث، دیوید (۱۳۷۷). گفتمان و سیاست. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
حبرگزاری ها و روزنامه های: ایسنا، 24/12/1390، ایرنا، 26/12/1390، اعتماد، 13/11/1403، انتخاب، 6/12/1394، ایسنا، 18/2/1396، تسنیم، 5/8/1396، تابناک، 19/10/1395، خبر آنلاین، 12/12/1396
• Addink, H. (2019). Good Governance: Concept and Context. Oxford University Press.
• Buzan, B., & Wæver, O. (2003). Regions and Powers: The Structure of International Security. Cambridge University Press.
• Forsythe, D. (1997). The UN and Human Rights in a Changing World. Human Rights Quarterly, 19(2).
• Freedman, L. (2019). Deterrence. Polity Press.
• Johnson, J. (1997). Public Sector Reform and Governance. Washington DC: World Bank.
• Keohane, R. O. (1984). After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political Economy. Princeton University Press.
• Laclau, E., & Mouffe, C. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. London: Verso.
• Lake, D. A., & Morgan, P. M. (1997). Regional Orders: Building Security in a New World. Penn State University Press.
• Mearsheimer, J. J. (2001). The Tragedy of Great Power Politics. W.W. Norton & Company.
• Mouffe, C. (2000). The Democratic Paradox. London: Verso.
• Mouffe, C. (2005). On the Political. London: Routledge.
• North, D. C. (1990). Institutions, Institutional Change and Economic Performance. Cambridge University Press.
• Putnam, R. D. (1993). Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton University Press.
• World Bank. (1991). Managing Development: The Governance Dimension. Washington DC: World Bank.
• World Bank. (1992). Governance and Development. Washington DC: World Bank.
• World Bank. (1994). Governance: The World Bank Experience. Washington DC: World Bank.
• World Bank. (1997). Helping Countries Combat Corruption. Washington DC: World Bank.