راهبردهای امنیتی_سیاسی ایران و روسیه در سوریه (2025–2011): تعامل، هم‌پوشانی و واگرایی در مقابله با گروه‌های رادیکال در سناریوی سقوط اسد

الموضوعات : International Relations

حمیدرضا اعتمادی فومنی ¹ , مالک ذوالقدر ² , مهدی خوش‌خطی ³ , فرهاد جعفری ⁴

1 - حمیدرضا اعتمادی فومنی دانشجوی دکترای روابط الملل،گروه روابط بین الملل، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان،ایران
2 - استادیار گروه دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
3 - مدیر گروه دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد زنجان
4 - رئیس دانشکده علوم انسانی

تاريخ الإرسال : 08 الأربعاء , ذو الحجة, 1446 تاريخ التأكيد : 12 السبت , ربيع الثاني, 1447 تاريخ الإصدار : 12 الأربعاء , جمادى الثانية, 1447

الکلمات المفتاحية: روسیه, ایران, سوریه, سقوط اسد, نظم منطقه‌ای, محور مقاومت.,

ملخص المقالة :

این نوشتار به تحلیل روابط امنیتی-سیاسی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در بحران سوریه از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۵ می‌پردازد؛ با تمرکز بر چگونگی واکنش این دو بازیگر نسبت به تهدیدات ناشی از گروه‌های افراطی و نقش آن‌ها در ایجاد و بازسازی نظم منطقه‌ای در شرایط افول یا سقوط حکومت بشار اسد. چارچوب نظری این تحقیق بر پایه نئوواقع‌گرایی ساختاری است و از طریق بررسی تطبیقی، به تحلیل همپوشانی‌ها و اختلاف‌های راهبردی بین ایران و روسیه در سه مرحله‌ کلیدی بحران سوریه می‌پردازد: ورود به بحران، تثبیت دولت مرکزی، و دوران پس از قدرت. یافته‌ها نشان می‌دهند که با وجود همسویی‌های عملیاتی در میادین، تفاوت‌های راهبردی در اهداف ژئوپلیتیکی، ابزارهای اعمال نفوذ، و سیاست‌های بلندمدت، تأثیر مهمی بر نوع تعامل این دو کشور با وضعیت سقوط یا تغییر ساختار دولت سوریه داشته است. این مقاله همچنین پیامدهای همکاری و فاصله‌گیری ایران و روسیه را بر توازن قدرت در خاورمیانه و آینده نظم امنیتی منطقه‌ای مورد بررسی قرار می‌دهد.

المصادر:

- ابراهیم نیا، حسین. (1399). «ماهیت رقابت بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای (ترکیه، روسیه و مصر) در تحولات لیبی در چشم‌انداز 2021» کتاب آفریقا، شماره2، تهران: مرکز مطالعات آفریقا و ابرار معاصر تهران.
- ابراهیم‌نیا، حسین. (1395). تونس و مصر در تلاطم، تهران، نشر عصر دانش ماد.
- اغصان، علی رحیق. (1384). دانش نامه در علم سیاست با همکاری مارک گلی، تهران: فرهنگ صبا.
- بلامی، الکس. (1386). جوامع امن و همسایگان، ترجمه محمود یزدان فام، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بهزادی، حمید (1384). اصول روابط بین‌الملل و سیاست خارجی. تهران: انتشارات دهخدا.
- دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال(1391). «نوواقعگرایی‌وسیاست‌خارجی‌جمهوری اسلامی‌ایران» فصلنامه سیاست‌خارجی، سال 26، شماره1.
- سیف‌ زاده، حسین(1381). اصول‌سیاست‌خارجی‌وسیاست‌بین‌الملل، تهران: نشر دادگستر.
- عبداله خانی، علی. (1388). نظریه‌های امنیت، تهران: نشر موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
- علی بابایی، غلام رضا(1385). فرهنگ روابط بین الملل، تهران: انتشارت وزارت امورخارجه.
- کامروا، مهران. (1390). خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول، ترجمه محمدباقر قالیباف و سیدموسی پورموسوی ، تهران: فرهنگ قومس.
- کامروا، مهران. (1391). گفتمان‌های بنیادگرایی جدید در باب جامعه مدنی و کثرت‌گرایی و مردم‌سالاری، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: فرهنگ جاوید.
- گریفیتیس، مارتین(1390). دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی
- لينكليتر، آندرو (1385). نوواقعگرایی، نظریه انتقادی و مكتب برسازی، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر وزرات امورخارجه.
- مارتین،لی.جی(1390). چهره‌جدید خاورمیانه، ترجمه قدیر نصری، تهران: نشر دانشگاه امام صادق (ع)
- مشیرزاده، حمیرا. (1395). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: نشر سمت.
- مورگنتا، هانس‌جی(1385). سیاست‌میان‌ملت‌ها، ترجمه حمیرامشیرزاده، تهران:دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی.
- نوری، علیرضا (1398). «ارتقای جایگاه روسیه در عرصه جهانی وو تنش با آمریکا در دوران پوتین»، فصلنامه مطالعات آسیای میانه و قفقاز، شماره61، بهار.
- نوریان، اردشیر(1388). «منازعه و همکاری در روابط بین¬الملل: نقش قدرت در حفظ صلح و امنیت جهانی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 23،شماره یکم، بهار.
- هوشنگی، ‌حسین. (1389). «نقش مدرنیته در توسعه بنیادگرایی در جهان اسلام». فصلنامه دانش سیاسی ۱۱، ش. ۶: ۱۸۱_۲۱۱.

- Andrei Tsygankov P. “finding a civilizational idea: ‘West’, ‘Euroasia’ and ‘Euro_ East’ in Russia’s Foreign Policy”. Geopolitics, Vol. 12, No. 3, 2017.
- Cited in Bob Dreyfuss (2013) “Russia's Stake in Syria's War”. Available at: http://www.thenation.com/blog/175621/russias_stake_syrias_war#.
- Daniel Treisman, “Why Russia supports Syria's Assad”, 2016. Available at: http://today.ucla.edu/portal/ut/PRN_russia_s_support_for_assadregime_228392.aspx. This op_ed was original Published Feb. 2 on CNN.com.
- Dmitri Trenin “New Tendencies in Russia’s Foreign Policy”, February 25, 2014 http://www.carnegieendowment.org/events /index.cfm? Fa=print&id=681.
- Dmitri Trenin, “The Mythical Alliance Russia’s Syria Policy”. The Carnegie Papers. Carnegie Moscow Center, 2013, p. 10.
- Dmitri Trenin, Maria Lipman, Alexey Malashenko (2013) “The End of an Era in EU_Russia Relations”. Paper of Carnegie Moscow Center. Available at: carnegie.ru/2013/05/30/end_of_era_in_eu_russiarelations/g7fw.
- Fyodor Lukyanov (2012) “The End of the Post_Soviet Period in Russian Foreign Policy: What is next?” Center for strategic international studies.
- Joshua A.Tucker, "Enough! Electoral Fraud, Collective Action Problems, and PostCommunist Colored Revolutions," Perspectives on Politics, Vol. 5, No. 3, September 2007, pp. 535_551.
- Katz, Mark N, PUTIN'S FOREIGN POLICY TOWARD SYRIA,2006 http://did.ir/catalog/index.aspx?cn=pp00020060506001217
- Mark Adomanis (2017) “Is Russia Supporting Syria Because It 'Needs The Money?'”. Forbes. Available at: www.forbes.com/sites/markadomanis/2017/09/07/is_russia_supportingsyria_because_it_needs_the money/print/.
- Max Fisher, “The four reasons Russia won’t give up Syria, no matter what Obama does”. The Washington Post. 21/9/2013 available at: www.washingtonpost.com /blogs/worldviews/wp/2013/09/05/the_four_reasons_russia_wont_give_up_syria_no_matter_what _obama_does/? Print=1, 2013.
- Mikhail Klimentyev (2015) “Why Putin is backing Assad's blood_soaked Syrian regime”. Available at: http://worldnews.nbcnews.com/_news/2015/09/12/20448911_analysiswhy_putin_is_backing_assads_blood_soaked_syrian_regime?lite.
- Richard N. Haass (2016) “Russia’s Tactical Triumph Does Not Signify a New Cold War”. Available at: http://www.cfr.org/russian_federation/russiastactical_triumph_does_not_signify_new_cold_war/p31385#