بررسی تأثیر تنش خشکی و سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب برخی ژنوتیپ های جدید کلزا در منطقه کرج
الموضوعات : پژوهش های به زراعیمحسن یوسفی 1 , امیرحسین شیرانی راد 2
1 - دانش¬آموخته دکتری، گروه زراعت، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
2 - استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
الکلمات المفتاحية: اروسیک اسید, اولئیک اسید, تنش خشکی, ژنوتیپ, کلزا ,
ملخص المقالة :
به منظور بررسی تغییرات عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب ناشی از کاربرد اسید سالیسیلیک اسيد بر ژنوتیپ¬های جدید کلزا در شرایط تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپليت پلات در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار و طی سال¬های زراعی 1398 و 1399 در منطقه کرج اجرا شد. عامل آبیاری و سالیسیلیک اسید به صورت فاکتوریل در کرت¬های اصلی و عامل ژنوتیپ در کرت¬های فرعی قرار گرفتند. آبياری در دو سطح شامل آبياري معمول یا شاهد و قطع آبياري از مرحله گل¬دهی به بعد و ساليسيليک اسید در دو سطح محلول¬پاشی با آب خالص (شاهد) و محلول¬پاشی با ساليسيليک اسيد به میزان دو میلی¬گرم در ليتر و ژنوتیپ¬های کلزا شامل: FJL425, FJL153, FJL330, FJL424, FJL290, OKAPI بود. نتایج تحقیق نشان داد که اثر سطوح آبیاری، ژنوتیپ و اثر متقابل آبیاری × ژنوتیپ در سطح یک درصد بر عملکرد دانه معنی¬دار بود. نتایج مقایسه میانگین¬های اثر متقابل آبیاری و ژنوتیپ بر عملکرد دانه نشان داد که در شرایط آبیاری نرمال ژنوتیپ FJL330 با میانگین 6524 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشت، اما همین ژنوتیپ در شرایط قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد کمترین عملکرد دانه را نشان داد. در شرایط قطع آبیاری از مرحله گلدهی به بعد رقم اکاپی با 3642 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. همچنین نتایج مقایسه میانگین¬های اثر متقابل آبیاری و ژنوتیپ بر میزان گلوکوزینولات دانه تایید نمودند که در شرایط آبیاری معمول ژنوتیپ¬های FJL330، FJL290 کمترین میزان گلوکوزینولات را داشتند. در شرایط تنش، رقم اکاپی کمترین میزان گلوکوزینولات را تولید نمود.
دستپاک، آ. 1380. تعیین قرابت و بررسی شیمیوتاکسونومی چند رقم کدو (Cucurbita)، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه. 189 ص.
مصطفوی راد، م.، ز. طهماسبی سروستانی، ع. م. مدرس ثانوی، و ا. قلاوند. 1390. ارزیابی عملکرد، ترکیب اسیدهای چرب و میزان عناصر ریز مغذی بذر در ژنوتیپ¬های پرمحصول کلزا تحت تأثیر مقادیر مختلف گوگرد. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 4 (1): 43-60.
ناصری، ف. 1370. دانه¬های روغنی. انتشارات آستان قدس رضوی، 232 ص.
Abdul, M. and H. Fayyazul. 2006. Effects of sulphur on fatty acid accumulation in Brassica cultivars. Int. J. Agric. Biol, 5: 588-592.
Ahmadi, M. and M.J. Bahrani. 2009. Yield and yield components of rapeseed as influenced by water stress at different growth stages and nitrogen levels . American-Eurasian Journal. Agriculture. & Environment. Science, 5 (6): 755-761.
Ashraf, M. and A. Bashir. 2003. Relationship of photosynthetic capacity at the vegetative stage and during grain development with grain yield of two hexaploid wheat (Triticum aestivum L.) cultivars differing in yield. Eur. J. Agron, 19: 277-87.
Bybordi, A. 2012. Effect of ammonium/nitrate ratio on photosynthesis, respiration and some vegetative traits of canola grown under salinity stress. Journal of Food, Agriculture & Environment, 10(1): 467-474.
Burton, W.A., V.L. Ripley, D.A. Potts, and P.A. Salisbury. 2004. Assessment of genetic diversity in selected breeding lines and cultivars of canola quality Brassica juncea and their implications for canola breeding. Euphytica, 136: 181-192 .
Fieldsend, J.K., F.E. Murray, P.E. Bilsborrow, G.F. Milford, and E.J. Evans. 1991. Glucosinolate accumulation during seed development in winter sown oilseed rape (B. napus). In: McGregor, D.I. (edn.). Proceedings of 8th International Rapeseed Congress. Canada Saskatoon, 686-694.
Flagella Z., T. Rotunnon, E. Tarantino, R. Di-Caterina, and A. Decaro. 2002. Changes in seed yield and oil fatty acid composition of high oleic sunflower (Helianthus annus L.) hybrids in relation to sowing date and water regime. Europ J. Agron, 17: 3. 221-230.
Habekotte B. 1993. Quantitative analysis of pod formation, seed set and seed filling in winter oilseed rape (Brassica napus L.) under field conditions. Field Crops Res, 35: 21-33.
Hugly, S., L. Kunt, J. Browse, and C. Somerville. 2009. Enhanced thermal tolerance of photosynthesis and altered chloroplast ultrastructure in a mutant of Arabidopsis deficient in lipid desaturastion. Plant Physiol, 90: 1134-1142.
Kazi, B.R., F.C. Oad, G.H. Jamro, L. Jamil, and A.A. Lakho. 2002. Correlation study between irrigation frequencies and brassica plant character. Journal of Applied Sciences, 6: 625-627.
Khan W, Prithiviraj B and Smith D. 2003. Photosynthetic responses of corn and soybean to foliar application of salicylates. Plant Physiol., 160: 485-92.
Mc Conn, M. and J. Browse. 2006. The critical requirement for linolenic acid is pollen development, net photosynthesis, in an Arabidopsis mutant. Plant Cell, 8: 403-416.
Noreen, S. and M. Ashraf. 2008. Alleviation of adverse effects of salt stress on sunflower (Helianthus annuus L.) by exogenous application of salicylic acid: growth and photosynthesis. Pakistan Journal Botany, 40(4): 1657-1663.
Parry, M.A.J, P.J. Andralojic, S. Khan, P.J. Lea, and A.J. Keys. 2002. Rubisco activity: effects of drought. Annals of Botany, 89: 833-839.
Qaderi, M.M, M. Kurepin, V. Leonid, and R. David. 2006. Growth and physiological responses of canola (Brassica napus) to three components of global climate change: temperature, carbon dioxide and Drought. Physiologia plantarum, 4: 710-721.
Roa, M.S. and N.J. Mandham. 1991. Soil plant-water relations of oilseed rape (B.napus, B.compestris), Journal. Agriculture. Science.combridge,117:197-205.
Shakirova, F.M, R.A. Sakhahutdinova, M.V. Berzukova, R.A. Fatkhutdinova, and D.R. Fatkhutdinova. 2003. Change in hormonal status of wheat seedlings induced by salicylic acid and salinity. Plant Sci, 164: 317.
Spasibionek, S, J. Krzymański, and I. Bartkowiak-Broda. 2003. Mutants of Brassica napus with changed fatty acid composition. Pp. 221-223. Processing of 11th Internatinal Rapeseed Congress. Kopenhaga, Dania.
Sulisbury, P., J. Sang, and R. Cawood. 1987. Genetic and environmental factors influencing glucosinolate content in rapeseed in southern Australia. In: Proceedings of the 7th International rapeseed congress, Poland. The plant breeding and acclimatization institute, Poznan, 516-520.
Tohidi-M, H.R., A.H. Shirani-Rad, G .Nour-Mohammadi, D. Habibi, S.A.M. Modarres-anavy, M. Mashhadi- Akbar-Boojar, and A. Dolatabadian. 2009. Response of six oil seed rape genotype to water stress and hydrogical application. L Pesq. Agropec. Trop., Goiânia, 3: 243-250.
