مطالعه تطبیقی تأثیرگذاری گفتمان‌های سیاسی نیمه دوم دهه هفتاد شمسی ایران بر پوسترهای سینمایی «بوی کافور، عطر یاس» و «آدم‌برفی» با تکیه بر نشانه‌معناشناسی
الموضوعات :یوکابد عارفی 1 , حمیدرضا شعیری 2 , پرستو محبی 3
1 - دانشجوی مقطع دکتری رشته‌ی پژوهش هنر، گروه هنر، دانشکده‌ی عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
3 - استادیار گروه هنر، دانشکده‌ی عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: گفتمان سیاسی, نشانه‌معناشناسی, سرایت گفتمانی, پوستر سینمایی, بوی کافور, عطر یاس, آدم‌برفی.,
ملخص المقالة :
گفتمان در هر جامعه، جریانی اثرگذار در شکل‌دهی به مفاهیم و موضوعات مختلف است که دامنه‌ی نفوذ آن تا حوزه‌هایی مانند سیاست نیز گسترش می‌یابد. گفتمان سیاسی، منظومه‌ای نشانه‌ـ‌معنایی (زبان‌شناختی و غیرزبان‌شناختی) است که توانایی تولید معنا دارد و با هدایت نگرش‌ها و دیدگاه‌های مخاطبان، در بازتولید ساختارهای معنایی و فرهنگی نقش ایفا می‌کند. سینما نیز، به‌عنوان پدیده‌ای فرهنگی و بازتاب ساختارهای اجتماعی، از گفتمان‌های سیاسی تأثیر می‌پذیرد. آثار سینمایی برای انتقال ایدئولوژی و مفاهیم صریح و ضمنی به ابزارهای تبلیغاتی نیاز دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، پوستر فیلم است؛ چرا که با بهره‌گیری از زبان تصویری خود، ساختار گفتمانی حاکم بر اثر را نمایان می‌سازد.در این راستا، نشانه‌معناشناسی گفتمانی به‌عنوان رویکردی تحلیلی، امکان بررسی فرآیندهای درونی معناپردازی در دل گفتمان‌ها را فراهم می‌آورد. پژوهش حاضر با تکیه بر این رویکرد و استفاده از منابع کتابخانه‌ای و دیداری‌ـ‌شنیداری، به مطالعه‌ی تطبیقی پوسترهای دو فیلم «بوی کافور، عطر یاس» و «آدم‌برفی» می‌پردازد تا نحوه‌ی تأثیرپذیری این آثار از گفتمان‌های سیاسی دهه‌ی هفتاد شمسی و انتقال متقابل عناصر گفتمانی را بررسی کند.یافته‌ها نشان می‌دهد هر پوستر در عین وفاداری به گفتمان مطلوب، از عناصر گفتمان رقیب نیز بهره گرفته است؛ فرآیندی که با تضعیف مرزهای گفتمانی، به تعامل و سرایت معنا میان دو نظام معنایی انجامیده و زمینه‌ساز پیوستگی نشانه‌ای و شکل‌گیری فضای سیال معنایی در پوسترهای سینمایی شده است.
