مروری بر همه‌گیرشناسی جهانی و گسترش لینیج‌های سروتیپ O ویروس تب برفکی با پتانسیل پاندمی
الموضوعات :
امیر جوادی
1
,
محمد نوری
2
,
آرش قلیانچی لنگرودی
3
,
محسن ایمان دار
4
1 - گروه بیماریهای داخلی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، ایران
2 - استاد گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - گروه میکروبیولوژی و ایمونولوژی، دانشگاه تهران
4 - دکترای حرفه‌ای دامپزشکی، متخصص میکروب‌شناسی دامپزشکی، رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی اداره کل دامپزشکی استان قزوین، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: سروتیپ O, PanAsia, Ind-2001, SA-2018, اپیدمیولوژی, پتانسیل پاندمی, واکسن,
ملخص المقالة :
تب برفکی (Foot and Mouth disease) به دلیل ماهیت مسری با قابلیت گسترش فرامرزی و پیامدهای اقتصادی، یک تهدید مهم جهانی برای جمعیت دام‌های اهلی محسوب می‌شود. از میان هفت سروتیپ ویروس، سروتیپ O دارای پتانسیل پراکندگی و ایجاد پاندمی می‌باشد. این مقاله اطلاعات موجود را برای بررسی روند ظهور، گسترش، ویژگی‌های مولکولی و پیامدهای لینیج‌های مهم سروتیپ O، به ویژه تحولات پس از سال ۲۰۱۸، گردآوری می‌کند. در سال ۲۰۱۸ در هند یک لینیج متمایز از سایر لینیج‌ها با نامO/ME-SA/SA-2018 (SA-2018) شناسایی شد که از نظر ژنتیکی تفاوت قابل توجهی با Ind-2001 داشت. این لینیج گستره جغرافیایی خود را فراتر از هند گسترش داد و در سریلانکا (2019)، کشورهای حوزه خلیج فارس شامل امارات متحده عربی و عمان و به تازگی در ایران، عراق، ترکیه، فلسطین (اکتبر تا دسامبر ۲۰۲۴) و در نهایت در آلمان (ژانویه ۲۰۲۵) گزارش شده است. شواهد نشان می‌دهد که گسترش به منطقه خلیج فارس با واردات دام زنده مرتبط بوده است که این موضوع ضعف‌های موجود در مسیرهای تجاری و عدم رعایت اصول امنیت زیستی را آشکار می‌سازد. تجزیه و تحلیل‌های مولکولی، شامل بررسی روابط فیلوژنتیکی و جهش‌های ژن VP1، روند تکامل ژنتیکی این سویه‌ها را نشان می‌دهد. با اینکه بر اساس مطالعات انجام شده واکسن‌های موجود ایمنی لازم را در برابر این سویه ایجاد کرده است. با این حال؛ نگرانی‌هایی در مورد اثربخشی واکسن‌ها، به ویژه برای زیرلینیج MYMBD21 (درون لینیج ۲۰۱۸ در بنگلادش) ایجاد شده است. شناسایی لینیج SA-2018 در مناطقی که دهه‌ها عاری از تب برفکی بوده‌اند، مانند آلمان نشان‌دهنده خطر جدی برای هر دو دسته از مناطق آندمیک و عاری از تب برفکی است. برای کاهش اثرات این لینیج‌های دارای پتانسیل پاندمی، لازم است پایش مستمر و جامع، شناسایی سریع، صدور هشدار به موقع و همکاری‌های بین‌المللی قوی به منظور حفاظت از سلامت دام و ثبات اقتصادی اجرا شود.
1. Aiewsakun, P., Pamornchainavakul, N., Inchaisri, C. (2020) Early origin and global colonisation of foot-and mouth disease virus. Scientific Reports, 10:15268, 1-9.
2. Abdur Rahman, M.d., Zereen, F., Liton Rana, M.d.m Hossain, G., Shimada, M., Saha, S. (2025) Foot-and-mouth disease in Asia. Virus Research, 351:(2025) 199514.
3. Aslam, M., Alkheraije, K.A. (2023) The prevalence of foot-and-mouth disease in Asia. Frontiers in Veterinary Science. 10:1201578.
4. Bachanek-Bankowska, K., Di Nardo, A., Wadsworth, J., Mioulet, V., Pezzoni, G., Grazioli, S., Brocchi, E., Kae, S.C., Hettiarachchi, R., Kumarawadu, P.L., Eldaghayes, I.M., Dayhum, A.S., Meenowa, D., Sghaier, S., Madani, H., Abouchoaib, N., Hoang, B.H., Vu, P.P., Dukpa, K., Knowles, N. J. (2018) Reconstructing the evolutionary history of pandemic foot-and-mouth disease viruses: the impact of recombination within the emerging O/ME-SA/Ind-2001 lineage. Scientific Reports, 8, 14693. https://doi.org/10.1038/s41598-018-32693-8.
5. Bertram, M.R., Palinski, R.M., Pauszek, S.J., Hartwig, E.J., Smoliga, G.R., Biswal, J.K., Ranjan, R., Subramaniam, S., Mohapatra, J.K., Das, B., Fish, I.H., Pattnaik, B., Rodriguez, L.L., & Arzt, J. (2020) Genome sequences of seven foot-and-mouth disease virus isolates reveal diversity in the O/ME-SA/Ind-2001 lineage in India between 1997 and 2009. Microbiology Resource Announcements, 9(16): e00287-20. https://doi.org/10.1128/MRA.00287-20
6. Blacksell, S.D., Siengsanan-Lamont, J., Kamolsiripichaiporn, S., Gleeson, L.J., Windsor, P.A. (2019) A history of FMD research and control programmes in Southeast Asia: lessons from the past informing the future. Epidemiology & Infection. 147(e171):1–13. doi:10.1017/S0950268819000578.
7. Brito, B.P., Rodriguez, L.L., Hammond, J.M., Pinto, J., Perez, A.M. (2017) Review of the Global Distribution of Foot-and-Mouth Disease Virus from 2007 to 2014. Transboundary and Emerging Diseases. 64(2017): PP:316–332.
8. Dahiya, S.S., Subramaniam, S., Biswal, J.K., Das, B., Prusty, B.R., Ali, S.Z., Khulape, S.A., Mohapatra, J.K., Singh, R.K. (2018) Genetic characterization of foot-and-mouth disease virus serotype O isolates collected during 2014-2018 revealed dominance of O/ME-SA/Ind2001e and the emergence of a novel lineage in India. ICAR-Directorate of Foot-and-mouth disease, Mukteswar-Kumaon, Nainital-263138, Uttarakhand, India.
9. Dahiya, S.S., Subramaniam, S., Mohapatra, J.K., Rout, M., Biswal, J.K., Giri, P., Nayak, V., Singh, R.P. (2023) Foot-and-Mouth Disease Virus Serotype O Exhibits Phenomenal Genetic Lineage Diversity in India during 2018–2022. Viruses, 15(1529). https://doi.org/10.3390/ v15071529.
10. Edwards, N., Shaw, A.E., Di Nardo, A., Sowood, A. et al. (2025) Foot-and-mouth disease virus O/ME-SA/SA-2018: A new emerging threat posed by viruses circulating in Asia? Infection, Genetics and Evolution. 132: 105771. doi.org/10.1016/j.meegid.2025.105771.
11. Eltahir, Y.M., Ishag, H.Z.A., Wadsworth, J., Hicks, H.M., Knowles, N.J., Mioulet, V., King, D.P., Mohamed, M.S., Bensalah, O.K., Yusof, M.F., (2024) Molecular Epidemiology of Foot-and-Mouth Disease Viruses in the Emirate of Abu Dhabi, United Arab Emirates. Veterinary Science, 11(32): PP: 1-13. doi.org/10.3390/vetsci11010032.
12. FAO. World Reference Laboratory for FMD Genotyping Report, Sri Lanka. (2020) The Pirbright Institute, Ash Road, Pirbright, Woking GU24 0NF, United Kingdom. PP:1-20.
13. FAO. World Reference Laboratory for FMD Genotyping Report, Nepal. (2023) The Pirbright Institute, Ash Road, Pirbright, Woking GU24 0NF, United Kingdom. PP:1-23.
14. FAO. (2024) Foot-and-mouth disease quarterly report, January–March 2024. Rome. https://doi.org/10.4060/cd0677en. European Commission for the Control of Foot-and-Mouth Disease. 2023-2027 Strategy Move FAST Get prepared.
15. FAO. (2024) Foot-and-mouth disease quarterly report, October–November–December 2024. Rome. European Commission for the Control of Foot-and-Mouth Disease. 2023-2027 Strategy Move FAST Get prepared.
16. Gadir, M., Azimi, S.M., Harzandi, N., Hemati, B., Eskandarzade, N. (2023) Molecular detection, genetic diversity, and phylogenetic analysis of foot-and-mouth disease virus (FMDV) type O in Iran during 2015-2016. Iranian Journal of Veterinary Research, Shiraz University. 24(1): 82, PP: 30-36.
17. Hossain, K., Anjume, H., MazharulAlam, K.M., Yeamin, A., Akter, S.M., Hossain, A. Sultana, M. (2023) Emergence of a novel sublineage, MYMBD21 under SA 2018 lineage of Foot and Mouth Disease Virus serotype O in Bangladesh. Scientific Reports. 13:9817. https://doi.org/10.1038/s41598-023-36830-w.
18. https://www.wrlfmd.org/sites/world/files/quick_media/WRLFMD-000003-2025-GER-GTR-O-O_001.pdf
19. https://www.wrlfmd.org/sites/world/files/quick_media/WRLFMD--000006-2025-IRQ-GTR-O-O_001.pdf
20. https://www.wrlfmd.org/sites/world/files/quick_media/WRLMEG-000011-2025and15-ISR-GTR-O-O_001.pdf
21. Jamal, S.M., Belsham, G.J. (2013) Foot-and-mouth disease: past, present and future. Veterinary Research. 44:116.
22. Khoshnood, S., Azimi, M., Ziafati Kafi1, Z., Najafi, H., & GhalyanchiLangeroudi, A. (2025) Molecular epidemiology of foot and mouth disease virus in Iran during 2019 and 2023. Scientific reports. 15:30178. https://doi.org/10.1038/s41598-025-16115-0
23. Knowles, N.J., Samuel, A.R., Davies, P.R., Midgley, R.J., Valarcher, J.F. (2005) Pandemic Strain of Foot-and-Mouth Disease Virus Serotype O. Emerging Infectious Diseases. 11(12): 1887-1893.
24. Maree, F.F., Kasanga, C.J., Scott, K.A., Opperman, P.A., Melanie, C., Sangula, A.K., Raphael, S., Yona, S., Wambura, P.N., King, D.P. (2014) Challenges and prospects for the control of foot-and-mouth disease: An African perspective. Veterinary Medicine Research and Reports. 3(5): 119–138.
25. Nikiforov, V., Shcherbakov, A., Chvala, I., Kremenchugskaya, S., Korennoy, F., Mayorova, T. (2002) Insights into the Molecular Epidemiology of Foot-and-Mouth Disease Virus in Russia, Kazakhstan, and Mongolia in Terms of O/ME-SA/Ind-2001e Sublineage Expansion. Viruses. 15:598. doi:10.3390/v15030598.
26. Rahman, M.Z., Sultana, M., Biswas, P.K., Mahmud, M.S., & Habib, M.A. (2023) Molecular characterization of foot-and-mouth disease virus serotype O from recent outbreaks in Bangladesh reveals emergence of a novel sublineage within the O/ME-SA/SA-2018 lineage. Frontiers in Veterinary Science, 10, 1206547. https://doi.org/10.3389/fvets.2023.1206547
27. Ryoo, S., Kang, H., Lim, D-R., Kim, J.M., Won, Y., Kim, J.Y., King, D.P., Di, Nardo, A. Cha, S.H. (2024) Re-emergence of foot-and-mouth disease in the Republic of Korea caused by the O/ME-SA/Ind-2001e lineage. Frontiers in Veterinary Science. 11:1378769. doi:10.3389/fvets.2024.1378769.
28. Subramaniam, S., Mohapatra, J.K., Sahoo, N.R., Sahoo, A.P., Dahiya, S.S., Rout, M., Biswal, J.K., Ashok, K.S., Mallick, S., Ranjan, R., Jana, C., & Singh, R. P. (2022) Foot-and-mouth disease status in India during the second decade of the twenty-first century (2011–2020). Veterinary Research Communications, 46(4): 1011–1022. https://doi.org/10.1007/s11259-022-10010-z.
29. Susila, E.B., Dewi, Daulay., R.S., Hidayati, D.N., Budi Prasetyowati, S. Wriningati, R. Andesfha, E. (2023) Detection and identification of foot-and-mouth disease O/ME-SA/ Ind-2001 virus lineage, Indonesia. Journal of Applied Animal Research. 51(1): PP:487-494. doi:10.1080/09712119.2023.2229414.
30. Thompson, D., Muriel, P., Russell, D., Osborne, P., Bromley, A., Rowland, M., Creigh-Tyte, S., Brown, C. (2002) Economic costs of the foot and mouth disease outbreak in the United Kingdom in 2001. Rev. Sci. Tech. Off. Int. Epiz. 21(3): 675–687.
31. The Pirbright Institute (2023) FMD Vaccine Matching Strain Differentiation Report – Final. Report Number: 1808. Ash Road, Pirbright, Surrey GU24 0NF UK. Website: www.pirbright.ac.uk.
32. Valdazo-Gonza´lez, B., Polihronova, L., Alexandrov, T., Normann, P., Knowles, N.J. (2012) Reconstruction of the Transmission History of RNA Virus Outbreaks Using Full Genome Sequences: Foot-and-Mouth Disease Virus in Bulgaria in 2011. PLoS ONE, 7(11): e49650. doi:10.1371/journal.pone.0049650.
33. World organization of Animal Health. (2025). Germany - Foot and mouth disease virus (Inf. with) - Follow-up report 2. Report ID: FUR_171556. Report reference: BB MKS 01/25 FUR 02. Report date: (2025/01/15).
