بررسی ارتباط انسان کامل با مراتب هستی در اندیشه عرفانی علامه طباطبایی
الموضوعات :
1 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. Leila.afsari@iau.ir
الکلمات المفتاحية: کلیدواژه‌ها: انسان کامل, مراتب هستی, علامه طباطبایی, عرفان, سیر و سلوک,
ملخص المقالة :
مقاله حاضر به بررسی ارتباط انسان‌شناسی با مراتب هستی در دیدگاه علامه طباطبایی می‌پردازد. انسان به عنوان موجودی عقلانی و روحانی همواره در کانون توجه فلسفی و عرفانی قرارداشته¬است. علامه طباطبایی با تکیه بر آموزه‌های فلسفی و عرفانی اسلامی، مفاهیمی چون انسان کامل و مراتب هستی را تحلیل¬کرده و به اهمیت شناخت انسان به عنوان مبنای تمامی معارف بشری تأکیدمی‌کند. هدف این مقاله تبیین مراتب امکان و گستره هستی‌شناسی و منابع لازم برای شناخت انسان کامل در اندیشه علامه است. سوالات اصلی شامل چگونگی دستیابی انسان به کمال نهایی و رابطه او با مراتب هستی است. علامه بر این باور است که انسان کامل به عنوان خلیفه خداوند، توانایی سیر در مراتب هستی و دستیابی به قله کمال را دارد. این سیر، نیازمند مراقبت نفس و تقویت معرفت و اخلاق است و تنها با راهنمایی انسان کامل ممکن¬می‌شود. اهمیت این موضوع در آن است که درک عمیق از ذات و قابلیت‌های انسان نه¬تنها به روشنگری در شناخت‌های دینی و فلسفی کمک¬می‌کند، بلکه زمینه‌ساز پویایی در علوم و معارف دیگر نیز خواهدبود. نتایج این پژوهش به درک بهتر جایگاه انسان در نظام هستی و ارتباط او با خداوند منجرمی‌شود و نشان¬می‌دهد که رسیدن به کمال انسانی یک فرایند پیچیده و مستلزم تلاش و اراده قوی است. کلیدواژه‌ها: انسان کامل، مراتب هستی، علامه طباطبایی، عرفان، سیر و سلوک
منابع و مآخذ
1) علیزاده، مهسا. (۱۴۰۲). بررسی ابعاد مختلف انسان کامل در اندیشه اسلامی. مجله عرفان اسلامی، 15(2)، 123-140.
2) فلاحی، محمد (۱۴۰۳). انسان کامل و الگوهای مثبت در جامعه. پژوهش‌های عرفانی، 12(2)، 78-90.
3) خسروی، علی (۱۴۰۱). تجلی انسان کامل در اندیشه‌های عرفانی. مجله عرفان و علوم انسانی، 7(1)، 67-82.
4) خسروپناه، عبدالحسين (۱۳۸۴). انسان شناسی إسلامي به مثابه انسان شناسی اجتماعي. پژوهش‌های تربیت اسلامی، شماره اول، 157-184.
5) سلیمی، مهدی (۱۴۰۳). ابعاد وجودی انسان کامل و تأثیر آن بر سیر و سلوک. فلسفه و عرفان، 11(2)، 45-60.
6) سهرابی فر، محمدتقی (۱۳۹۴). چیستی انسان در اسلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
7) طباطبایی، محمد حسین. (۱۴۱۶ ق). نهایت الحکمه. قم: موسسه نشر اسلامی.
8) ---------------. (۱۴۱۷ ق). بدایه الحکمه. قم: موسسه نشر اسلامی.
9) ---------------. (۱۳۸۶). تفسیر المیزان. ترجمه محمد باقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
10) ربیعی، شمس الدین. (۱۳۶۳). خلقت و خلافت آدم در میزان. برگرفته از سخنان علامه طباطبایی در تفسیر المیزان. تهران: نور فاطمه.
11) فکوهی، ناصر. (۱۳۹۱). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نی.
12) کبیر، یحیی. (۱۳۸۴). فلسفه انسان‌شناسی از نگاه حکمت برتر. فرهنگ مدیریت، سال سوم، شماره 11، 168-143.
13) نجفی، محمد. (۱۴۰۱). تأثیرات انسان کامل بر سیر تکامل انسانی. مجله عرفان و فلسفه، 10(2)، 78-92.
