تحلیل و تطبیق تأثیرپذیری دو شاعر معاصر (شهریار و مشیری) از اندیشه¬های عرفانی
الموضوعات :
1 - دانش‌آموخته دکتری، مدرس دانشگاه فرهنگیان چمران، تهران، ایران. faezeheftekhari617@gmail.com
الکلمات المفتاحية: کلیدواژه‌ها: عرفان, شعر معاصر, شهریار, مشیری, عرفان ادبی.,
ملخص المقالة :
عرفان در ادبیات ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد معنوی و فکری در این ادبیات شناخته¬می‌شود. عرفان اسلامی که با تجربیات و تأملات روحانی و عرفانی مرتبط است، تأثیر به¬سزایی بر شعر، نثر و متون مذهبی اسلامی گذاشته¬است. نفوذ عرفان، بر ادبیات فارسی، محدود به زمان و مکان نیست و همواره، الهام¬بخش ادبای ژرف¬اندیش بوده¬است. در دوره معاصر نیز، بسیاری از شاعران، از مشرب زلال عرفان بهره¬مند¬شده و سروده¬های ارزشمندی عرضه¬داشتند. در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی و تطبیق تأثیرپذیری شهریار و فریدون مشیری از اندیشه‌های عرفانی پرداخته¬می‌شود. با بررسی اشعار این دو، مولفه‌های عرفان اسلامی مانند توحید، نبوت، معاد، انسان کامل، کشف و شهود، مکاشفات، نگاه عرفانی به دنیا، سماع و دیگر مباحث مطرح¬شده در عرفان اسلامی، مورد بررسی قرارمی‌گیرد. هدف اصلی این پژوهش نشان¬دادن عمق تاثیرات عرفانی بر آثار این دو شاعر و چگونگی تجلی آن‌ها در شعر معاصر است. از نتایج پژوهش این که شعر فریدون مشیری سرشار از مفاهیم عرفانی است. او با استفاده از نمادها و تصاویر عرفانی، به بیان مفاهیمی چون توحید، معاد، انسان کامل، کشف و شهود، و مکاشفات پرداخته¬است. مشیری با نگاه عارفانه به زندگی و مرگ، اشعاری با بار معنایی عمیقی سروده¬است که نشان‌دهنده تأثیرپذیری او از عرفان اسلامی است. اشعار شهریار نیز، تلفیقی از زیبایی ادبی و عمق عرفانی هستند که به شناخت بهتر از جوانب مختلف زندگی و معنویت انسان کمک¬می‌کنند. کلیدواژه‌ها: عرفان، شعر معاصر، شهریار، مشیری، عرفان ادبی.
منابع و مآخذ
1) آریا، غلامعلی، (1375).کلیاتی در مبانی عرفان و تصوف، تهران: پایا
2) آژند، یعقوب (1386). ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: امیرکبیر.
3) داراب پور، عیسی، (1391). کاوشی در عرفان و بینش¬های عارفانه استاد شهریار، فصلنامه علمی‌عمومی‌زبان و ادبیات فارسی، دوره1، شماره3.
4) زرین¬كوب، عبدالحسین،1381،سر ني، تهران: انتشارات علمی.
5) سجّادی، سیّد ضیاالدّین، (1372). مقدّمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوّف، تهران: سمت.
6) سرامی، قدمعلی، (1372). شاهين ترازوي شگفت(باش تنهایی)یادنامه سهراب سپهری، به كوشش حمید سیاهپوش، اصفهان: انتشارات اسپادان.
7) شبستری، شیخ محمود، (1381). گلشن راز، به اهتمام، صابر کرمانی، تهران: ظهوری.
8) شفیعی كدكنی، محمدرضا، (1390). ادوار شعر فارسی از مشروطيت تا سقوط سلطنت، تهران : انتشارات سخن.
9) شهریار، محمدحسین بهجت تبریزی، (1379). ديوان غزليات، تهران: زرین.
10) علیزاده، جمشید، (1379). گفتگو با شهريار، تهران: انتشارات نگاه.
11) قوام، ابوالقاسم؛ واعظ زاده، عباس، (1388)، تنهایی در برخی صوفیانه های شعر فارسی، مطالعات عرفانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شماره 9.
12) ملکیان، مصطفی، (1379). معنویت و جهانی¬شدن، روزنامه آفتاب یزد، آرشیو چهاردهم آذر.
13) مشیری، فریدون (1392). سه دفتر، تهران: چشمه.
14) ـــــــــــــــ (1402). از دریچه ماه، تهران: چشمه.
15) واعظی، رضا، (1396). بررسی تطبیقی مفاهیم عرفانی در شعر شهریار و سهراب سپهری، همایش ملی پژوهش¬های شعر معاصر فارسی .
