خود و خودباوری عرفانی در مرصاد‌العباد با رویکرد نظریة معنای زندگی ویکتور فرانکل

الموضوعات :

طاهره حسین زاده ¹ , حسین آریان ² , تورج عقدایی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

تاريخ الإرسال : 11 السبت , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 22 الجمعة , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 24 الإثنين , صفر, 1447

الکلمات المفتاحية: کلیدواژه‌ها: نجم الدین رازی, فرانکل, عرفان, زندگی, معنا, خودباوری.,

ملخص المقالة :

این پژوهش تلاش¬دارد به مُداقه‌ای مختصر و منطبق بر منطقی علمی از طریقِ تحلیل و بررسیِ مفهومِ «خود» و «خودباوری» درکتاب نفیس مرصاد‌العباد اثر شیخِ عارف‌مسلک نجم‌الدین رازی (دایه) بپردازد و می‌کوشد تا آن را با نظریة «معنای زندگی» ویکتور فرانکل آلمانی، تطبیق¬دهد. نجم دایه، خودشناسی و خودباوری را از اساسی‌ترین عناصر مسیر سلوکِ معنوی می‌داند و بر این مهم تأکیددارد که بدون شناختِ خود و خویشتنِ خویش، دست‌یابی به معرفتِ ایزدی و قُرب الهی به-هیچ¬وجه، ممکن نیست. این نگاهِ والا و اندیشۀ متعالی رازی در راستای آموزه‌های دانشمند حوزة روان‌پزشکی فرانکل صاحب نظریة معنای زندگی قرارمی‌گیرد که رسیدن به معنای زندگی را برای هر فرد و جامعه، عاملی تعیین‌کننده در رشد و تحقّقِ خود به¬مثابة انسان، می‌داند. فرانکل معتقد است که انسان در مواجهه با چالش‌های گوناگون می‌تواند با یافتنِ معنا در موقعیت‌‌های مختلفِ زندگی بشری، به ترقّی فردی و تعالی روحی و کمالِ اجتماعی برسد. این مطالعه نشان¬می‌دهد که هم در عرفان اسلامی و هم در حیطة روان‌کاویِ معنوی، خودشناسی به‌عنوان اصلی‌ترین مسیرِ درست برای یافتن معنا و تحقّقِ باوری قلبی و معرفت‌نهاد از خود، مورد تأکید و تعمیق قرارگرفته¬است. تطبیقِ این دو دیدگاهِ ارزشمند، نکات مشترک بینش‌های معنوی شرقی و پارامترهای روان‌شناختی غربی را برجسته¬کرده و ضرورتِ توجّه به بُعدِ متافیزیکی و مآثر عرفانی در راستای رشدِ فردی و ارتقای مناسبات اجتماعیِ بینامتنی را در مقولة انسان و انسانیت تقویت¬می‌کند. کلیدواژه‌ها: نجم الدین رازی، فرانکل، عرفان، زندگی، معنا، خودباوری.

المصادر:

منابع و مآخذ
1) قرآن کریم.
2) اریکسون، اریک، مک، آدامز،(1396). بحران هویت، ترجمه علی رضایی.تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
3) پورجوادي، نصرالله (1385)، زبان حال در عرفان و ادبيات پارسي، تهران: هرمس
4) راجرز، کارل. (1980). روان‌شناسی انسان‌گرا. ترجمه علی‌اصغر حاج‌سپهری.
5) رازی، نجم‌الدین (1345)، رساله عشق و عقل، به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
6) ---------- (1377).مرصاد‌العباد الی المقصود والمراد. تصحیح محمدامین ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. .
7) ----------- (1993)، منارات السائرین و مقالات الطائرین، تحقیق سیدعبدالفتاح، کویت، دار سعاد الصباح.
8) رندی جی، لارسن. دیوید ام، باسل.(1397) (گروه علمی رشد)، حوزه¬های دانش دربارة ماهیت انسان، مترجمان: جمهری، فرهاد. خواجه رسولی، محبوبه. چاپ دوم.
9) ضمیران، محمد(1379)، گذر از جهان اسطوره به فلسفه، تهران: هرمس.
10) عبودیت، عبدالرسول (1389)، درآمدی بر فلسفه اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
11) غزالی، احمد(1385)، مجموعه آثار احمد غزالی، احمد مجاهد، تهران، دانشگاه تهران.
12) فرانکل، امیل ویکتور. (1383). انسان در جستجوی معنا. ترجمه علی‌اصغر حاج‌سپهری. تهران: انتشارات درسا.
13) --------------. (1398). فریادهای ناشنیده برای معنا. ترجمه فروزنده دولت‌یاری. تهران: نشر نیک‌فرجام.
14) فروید، زیگموند. (1923). ساختار شخصیت. ترجمه محمدحسن شفیعی.
15) گنجور، اشعار صائب تبریزی، غزل شمارة 1062.
16) مطهری، مرتضی (1357)، انسان کامل، انتشارات کمیته انقلاب اسلامی.
17) -----------. (1361). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
18) معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر.
19) مکی، ابوطالب، (1411)، قوت القلوب فی معامله المحبوب باسل عیون السود،2 جلد، بیروت دارالکتب العلمیه.
20) مید، جرج هربرت. (1934). ذهن، خود و جامعه. شیکاگو: انتشارات دانشگاه شیکاگو.
21) نسفی، عزیزالدین.(1344)، کشف‌الحقایق، به اهتمام احمد مهدوی¬دامغانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
22) یوسف¬پور، محمدکاظم (1380)، نقد صوفی، تهران: روزنه.