تبیین چارچوب طراحی شهری جهت باززنده سازی بافت تاریخی شهر خرم آباد بارویکرد توسعه گردشگری

الموضوعات : معمار شهر

سیده زهره شاهرخی ¹ , کیانوش ذاکرحقیقی ²

1 - -
2 - واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی

تاريخ الإرسال : 24 الإثنين , صفر, 1447 تاريخ الإصدار : 12 السبت , ربيع الثاني, 1447

الکلمات المفتاحية: بافت تاریخی, چارچوب طراحی شهری, باززنده سازی شهری, گردشگری شهری, شهر خرم آباد,

ملخص المقالة :

بافت تاریخی بخش قابل‌توجهی از شهرها را در برمی‌گیرد که بدلیل معضلات خاص آن از گستره‌ی حیات‌شهر خارج شده و به بخش مسئله‌دار تبدیل شده‌است. مهاجرت گروه‌های اجتماعی با درآمد بالا و متوسط از مرکز به حومه شهرها و جایگزینی آنها با گروه‌های اجتماعی با درآمد پایین، زمینه را برای مداخله مدیریت، برنامه‌ریزی و طراحی‌شهری و باززنده‌سازی بافت‌تاریخی شهرها فراهم کرده‌است. بافت‌تاریخی خرم‌آباد بدلیل عدم توجه و رسیدگی به آن منجر به مهاجرت ساکنان بومی و اصیل آن و جایگزینی گروه‌های غیر‌بومی و مهاجران روستایی با آن شده‌است. چارچوب‌طراحی‌شهری، سندی است که چگونگی به اجرا درآوردن سیاست‌ها و اصول‌طراحی در مقیاس یک ناحیه‌خاص را تشریح و مصور می‌کند که انعکاس فضایی آن به صورت چشم‌انداز 2بعدی از زیرساخت‌های موردنیاز آینده ناحیه تهیه می‌شود و بر اساس طرح مفهومی بهینه در قالب یک نقشه دیاگراماتیک عرضه و در آن الگوی کلی توسعه پیشنهادی در 5لایه ارائه می‌شود. این سند، معمولاً ناحیه‌ای را پوشش می‌دهد که احتمالاً فقط بخشی از آن در آینده‌ای نزدیک ساخته خواهد‌شد و برای تنظیم اقدامات و هماهنگی اسناد تفصیلی، از آن استفاده می شود. باززنده سازی، چشم انداز و اقدام یکپارچه و جامعی است که به حل مشکلات شهری میانجامد و سعی دارد بهبود مستمر و پایداری در شرایط زیست‌محیطی، اجتماعی، کالبدی و اقتصادی بخش‌های تغییر‌یافته یا در آستانه تغییر ایجاد کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین الگوی چارچوب‌طراحی‌شهری برای باززنده‌سازی بافت‌تاریخی شهر خرم‌آباد است. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و با مشاهده، گفت‌و‌گو و مصاحبه با ساکنان و جمع‌آوری اطلاعات درباره موضوع به صورت کتابخانه‌ای و میدانی پرداخته می‌شود.

المصادر:

1- ابلقی، علیرضا، 1380، «بافت تاریخی، حفاظت، مرمت، بهسازی یا نوسازی»، هفت شهر، شماره 4، 124-113.
2- اسماعیل زاده، حسن؛ و همکاران، 1395، «تاثیرات متقابل توسعه پایدار گردشگری با توسعه پایدار اجتماعات محلی»، فصلنامه فضای گردشگری، سال ششم، شماره 21، 61-41.
3- بنتلی، ای ین؛ و همکاران، 1398. «محیط های پاسخده». ترجمه: مصطفی بهزادفر. چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
4- بهزادفر، مصطفی؛ رضوانی، نوشین، 1394، «بررسی تطبیقی هنجارهای ریخت شناسی شهرسازی اسلامی در بافت تاریخی (محله سرچشمه شهر گرگان)»، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، سال3، شماره6، 22-3.
5- پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده، 1397، «الفبای روانشناسی محیط برای طراحان»، چاپ ششم، تهران: انتشارات آرمانشهر.
6- جادی، یعقوب؛ و همکاران، 1395، «مطالعه اهمیت حفاظت منابع طبیعی در جهت رسیدن به اهداف گردشگری و توسعه پایدار شهری»،کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، 8-1.
7- جلالی، آزاده؛ و همکاران، 1397، «اولویت بندی راهبردها در تهیه سند "چارچوب طراحی شهری" در مرکز شهر جدید گلبهار با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP»، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال 5، شماره 1، 171-153.
8- حبیبی، سید محسن؛ 1396، «مرمت شهری»، چاپ نهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9- خاکی، غلامرضا؛ سال1391، « کتاب روش تحقیق( با رویکرد پایان نامه نویسی)»، چاپ دهم.
10- دهقانپور فراشاه، محمدحسین؛ 1394، «توسعه گردشگري فرهنگی در بافتهاي تاریخی نمونه طراحی (محله شاهابوالقاسم یزد)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 13-1.
11- راستاد بروجنی، مرضیه؛ و همکاران، 1396، «واکاوی اثرات بافت های تاریخی بر توسعه گردشگری فرهنگی شهرستان گمیشان»، دوره 2، شماره 5، 108-87.
12- زارع زاده، معصومه؛ و همکاران، 1394، « چگونگی مداخله زمینه گرا در پایداری و باززنده سازی بافت های تاریخی با بهره گیری از روش چیدمان فضا»، معماری و شهرسازی، شماره اول، 90-75.
13- سلیمی، کورش؛ زادمهر، بهناز، 1394، «ارتقا کیفیت فضایی محلات در فرآیند نوسازی بافت های فرسوده»، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، 1394، 13-1.
14- سعیدی مفرد، ساناز؛ مفیدی شمیرانی، سید مجید، 1395، « معرفی اسناد هدایت طراحی شهری الگوی رشد هوشمند و کاربست آن در ایران»، باغ نظر، شماره 43، 116-101.
15- شریفی القندیس، بابک؛ و همکاران، 1396، «اهمیت نگهداری و احیا بافت های تاریخی و تأثیر آن در گردشگری و توسعه پایدار شهری(نمونه موردی: شهر خامنه)»، ماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال دوم، شماره 3، 40-23.
16- شیبانی، حمیدرضا؛ و همکاران، 1396، «بررسی جایگاه گردشگری شهری پایدار محور تاریخی سنگ سیاه شیراز»، کنفرانس پژوهش های معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران، 13-1.
17- علایی، نیره سادات؛ 1397، « باززنده سازی بافت تاریخی شهر فاس با اولویت حفظ منظر بومی آن»، فصلنامه هنر و تمدن شرق، شماره 20، 36-31.
18- علیخانی دهقی، آذر؛ 1392، «چارچوب طراحی شهری بافت تاریخی بوشهر با رویکرد حفظ، احیا و توسعه گردشگری»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 10-1.
19- فرجی راد، عبدالرضا؛ سید نصیری، سیده ژاله، 1389، «رویکردهای تحلیلی در توسعه پایدار گردشگری شهری»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال هفتم، شماره 25، 40-29.
20- کرمونا، متیو. 1385. مکان های عمومی، فضاهای شهری؛ ابعاد گوناگون طراحی شهری. ترجمه: اسماعیل صالحی- مهشید شکوهی- فریبا قرائی- زهرا اهری. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
21- کلانتری خلیل آباد، حسین؛ 1389، «مرمت بافت های تاریخی شهرها»، چاپ اول.
22- کوآن، رابرت، 2002. اسناد هدایت طراحی شهری. ترجمه کورش گلکار- سولماز حسینیون. تهران: انتشارات اسلیمی.
23- کیائی، بهاره؛ 1388، «ارائه چارچوب طراحی فضاهای شهری با تاکید بر ویژگی های عناصر و منابع فرهنگی/ کالبدی شهری- نمونه موردی: محدوده مجموعه تالار شهر تا تالار وحدت»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس
24- گلکار، کورش؛ سال1385، « اسناد هدایت طراحی شهری؛ چارچوب طراحی شهری، دستور کار توسعه و طرح جامع سه بعدی طراحی شهری »، چاپ اول.
25- گلکار، کورش؛ 1379، « مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری»، نشریه علمی-پژوهشی صفه، شماره 32، 38-65.
26- گلکار، کورش؛ 1387، « طراحی شهری سیاست گذار و طراحی شهری طرح ریز( الگوهای عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران)»، دوره 17، شماره46، 66-51.
27- لطفی، سهند؛ و همکاران، 1396، « تدوین چارچوب مفهومی کاربست اصول و آموزه های بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا( بافت تاریخی شیراز)»، نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 13، 245-229.
28- لطفی، سهند؛ و همکاران، 1393، «تدوین چارچوب طراحی شهری برای خیابان ملاصدرای شیراز با رویکرد افزایش تعاملات اجتماعی»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 36، 24-9.
29- مدنی پور، علی؛ مترجم نوریان، فرشاد، 1396، فضاهای عمومی و خصوصی شهر،273-259.
30- وارثی، حمیدرضا؛ و همکاران، 1391، « ساماندهی بافت فرسوده شهری( شهر شیراز)»، مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی، شماره 2، 156-129.
31- DE MAGALHA, C. (2015). " urban regeneration". Elearnica, 913-925.
32- MCDONALD, S., MALYS, N., MALIENE, V. (2009). "urban regeneration for sustainable communities: A case study". Baltic journal on sustainability, 15(1), 49-59.
33- MC GRAT, B. (2011). " the metacity: A conceptual framework for integrating ecology and urban design". Challenges, (2), 55-72.
34- The state of Victoria Department of Environment Land, Water and planning. (July 2015). "urban design frameworks". Victoria state government environment land, water and planning. 1-5.