الگوی پیشایندها و پسایندهای تفکر نوآورانه‌ی آموزشی در مدیران مدارس ابتدایی
الموضوعات :
زهرا نجفی زنگیر
1
,
توران سلیمانی
2
,
صدرالدین ستاری
3
1 - گروه مدیریت اموزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد واحد اردبیل، اردبیل، ایران
2 - گروه علوم تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
3 - گروه علوم تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: تفکر نوآورانه آموزشی, پیشایندها, پسایندها,
ملخص المقالة :
مقدمه و هدف: با پیشرفت‌های سریع علمی و فناوری، نظام آموزشی نیازمند مدیرانی خلاق و نوآور تفکر نوآورانه آموزشی در مدیران مدارس ابتدایی نقش مهمی در افزایش عملکرد معلمان، ارتقای انگیزه و بهبود فرآیندهای یادگیری دانش‌آموزان دارد. بنابراین، هدف این پژوهش الگوی پیشایندها و پسایندهای تفکر نوآورانه آموزشی در مدیران مدارس ابتدایی پرداخته شد.
روش‌شناسی پژوهش: این مطالعه ازنظر هدف از نوع کاربردی بوده و با بهره‌گیری از رویکرد آمیخته (کیفی-کمی) انجام شد. در بخش کیفی، داده‌ها به‌وسیله سه مرحله تکنیک دلفی و تحلیل محتوای مضمون از نظرات 25 نفر از خبرگان آموزش‌وپرورش استان اردبیل گردآوری و مؤلفه‌های اصلی تفکر نوآورانه آموزشی استخراج گردید. برای تأیید روایی کیفی از شاخص‌های چهارگانه لینکلن و گوبا استفاده شد. در بخش کمی، مدل استخراج‌‌شده با نمونه‌ای 178 نفره از مدیران مدارس ابتدایی به روش تصادفی ساده آزمون شد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای یافته‌های کیفی مقیاس لیکرت پنج‌درجه‌ای بود.
یافته ها: یافته‌های تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل بنیادین «پیشایندها» و «پسایندها» را تأیید نمود . تحلیل عاملی تأییدی)و شاخص‌های برازش مدل ، روایی همگرا و پایایی مرکب نیز اعتبار سازه‌ها را نشان داد. نتایج آزمون تک‌نمونه‌ای نشان داد که وضعیت مدیران مدارس ابتدایی از حیث الگوی پیشایندها و پسایندهای تفکر نوآورانه، در سطح مطلوب قرار دارد .
بحث و نتیجه گیری: یافته‌های پژوهش، ضمن همسویی با پژوهش‌های ملی و بین‌المللی، بر اهمیت توسعه نگرش نوآورانه، توانمندسازی حرفه‌ای و حمایت سازمانی برای تحقق نوآوری آموزشی تأکید دارد.
References
Abbasi, F; Rezaei, M. (2002). Managerial Creativity and School Performance, Education and Development Research, 19(3): 25-44. ]in persian[
Almessabi, A., & Alhosani, M. (2024). How principals influence teachers’ innovative work behavior: a qualitative study. International Journal of Educational Reform, 10567879241238363. https://doi.org/10.1177/10567879241238363
Avci, N., & Doruk, E. (2023). The impact of innovative educational approaches on school leadership development. Journal of Innovation and Education, 18(2), 110–130.
Avcı, Ü., & Durak, H. Y. (2023). Innovative thinking skills and creative thinking dispositions in learning environments: Antecedents and consequences. Thinking Skills and Creativity, 47, 101225.. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2022.101225
Bullo, M., & LAMELA, R. (2024). Strategic thinking and innovation management of global educational leaders in VUCAD environment. Available at SSRN 5032472. https://scimatic.org/storage/journals/11/pdfs/3876.pdf
Chafa, A. & Ncube, F. (2025). The impact of educational leadership on school change and innovation. Journal of Research Innovation and Implications in Education, 9(1), 1 – 10. https://doi.org/10.59765/b9vy6 .
Hojeij, Z. (2024). Educational leadership's role in fostering innovation and entrepreneurship in education: A narrative literature review. Social Sciences & Humanities Open, 10, 101173. https://doi.org/10.1016/j.ssaho.2024.101173
Hofer, M., Govain Leffel, K., & Slykhuis, D. (2023). Profile of an innovator: A Delphi study to surface key characteristics for innovative educators. Journal of Research on Technology in Education, 1–12. https://doi.org/10.1080/15391523.2023.2237616
Hosseini, M; Ghasemi, A. (2002). Innovation of Educational Managers and Teaching Quality, Journal of Primary Education, 17(1): 113-132. ]in persian[
Jassim, S. (2024). Educational innovation and leadership: Shaping the future of learning. Academy of Educational Leadership Journal, 28(2), 1-3. https://www.abacademies.org/articles/educational-innovation-and-leadership-shaping-the-future-of-learning-17158.html
Johnson, M. Lee, K., & Ramirez, P. (2025). The Role of Educational Management in Enhancing Innovation and Problem-Solving Competencies for Students towards Global Challenges. Journal of Educational Management, 18(1), 33-50. https://doi.org/10.1016/j.jedm.2025.01.005
Johnson, P., Davis, R., & Roberts, T. (2025). Validating educational innovation models in primary schools: A mixed methods study. Educational Management, Administration & Leadership, 53(4), 655–672.
John Paul L. Morales (2025). Administrators’ Innovative Leadership Practices and Teachers’ 21st Century Skills. International Journal of Research and Innovation in Social Science (IJRISS), 1804-1814, https://dx.doi.org/10.47772/IJRISS.2025.903SEDU0138
Kalahari, T., Wang, H., & Mahmoudi, S. (2023). Leadership innovation and primary school performance in Australia. Journal of Educational Administration, 61(1), 55-76.
La Velle, L. & Floyd, A. (2023). Leading innovation in primary schools: Vision and practice. Educational Management Administration & Leadership, 51(2), 234-251.
Mukhtar, S., Razak, A. Z. A., Setiyowati, N., & Adni, M. A. (2025). Educational leadership innovation: a recent comprehensive structured review. Journal of Education and Learning (EduLearn), 19(4), 2342-2350. file:///C:/Users/D.S.K/Downloads/23239-68495-1-PB.pdf
Mohammadzadeh, Sosan; (1402), Investigating the role of educational administrators in fostering creative thinking and innovation of students, Second National Conference on Developmental and Educational Psychology, Bandar Abbas, https://civilica.com/doc/1945995. ]in persian[
Nami, K., Khademi Gouchini, M.(2025). Identifying the Characteristics and Competencies of Teachers for the Spiritual Education of Students. Journal of Ahsan Education, Vol 1, No 2, pp 1-22.
Nolte, S., Macgilchrist, B., & Fischer, N. (2022). Innovation in schools: Policy and teacher empowerment. Journal of Educational Change, 23(1), 67-89.
OECD (2022.2024). School leadership and innovation. OECD Education Policy Perspectives.
OECD Centre for Educational Research and Innovation (CERI). (2024). Innovative Approaches to Education and Learning. OECD. https://www.oecd.org/en/about/programmes/ceri.html
Parnian, A., Rahmanimanesh, M. Almoosavi,. Almoosavi, R. (2025). The effect of discovery learning strategy on creativity and innovative thinking of high school students in Al-Qadisiyyah. Journal of Ahsan Education, Vol 3, No 2, pp 74-25. ]in persian[
Rahimi, E; Moradi, S. (2001). Innovative Educational Strategies of School Managers, Quarterly Journal of Curriculum Planning Research, 22(3): 87-103. ]in persian[
Sass, P., Khan, S., & Fiedler, M. (2023). Data-driven model assessment in educational leadership. Educational Research and Review, 21(3), 189–202.Smith, J., & Brown, L. (2024). Strategic Thinking and Innovation Management of Global Educational Leaders in VUCAD Environment. SSRN. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=5032472
Štrachová, M., & Laboutková, S. (2022). Human resources practices and educational innovation in Czech schools. Human Resource Development International, 25(2), 103-121.
Taherian, Z; Fallah, M. (2002). Meritocracy and Human Resources Innovation in Elementary Education, Innovation and Education, 10(3): 43-59. Aslani, Zahra; Nemati, Bahram (2002). The Effect of Creativity Workshops on Developing Managers' Innovation, Journal of School Management, 15(2): 54-72. ]in persian[
Taufiq, M., Widodo, A., Kaniawati, I., Liliasari., & Samsudin, A. (2024). Professional Development Program on Innovative Teaching Methods for Beginner Science Teachers. Journal of Innovation in Educational and Cultural Research, 5(3), 474- 483.
Vuorikari, R., (2019). Innovating Professional Development in Compulsory Education - An analysis of practices aimed at improving teaching and learning, EUR 29622 EN, Publications Office of the European Union, Luxembourg, ISBN 978-92-79-98876-9, https://dx.doi.org/10.2760/948518,JRC115292 .
Williams, E., Armistead, J., & Rude, D. A. (2022). Leading for innovation: A new model for 21st–century leadership. New Horizons in Adult Education and Human Resource Development, 34(4), 3-13. https://doi.org/10.1002/nha3.20366
Witthöft, J., Aydin, B., & Pietsch, M. (2024). Leading digital innovation in schools: The role of the open innovation mindset. Journal of Research on Technology in Education, 1-20. https://doi.org/10.1080/15391523.2024.2398528
Yazdanpanah, Y; Karimi, H. (1401). Inclusive leadership and teachers' career motivation, Journal of Educational Psychology, 9(4): 77-92. ]in persian[
Zare, M; Tavakoli, F. (2002). Innovative Management and Professional Development of Elementary School Teachers, Journal of Educational Innovation in Iran, 7(2): 75-93. ]in persian[
