طراحی فراگیر پیشگیرانه برای معلولیت‌های پنهان در شهرسازی: مطالعه‌ای بر کوررنگی و بازتولید معلولیت
الموضوعات :
فائزه سنجابی
1
,
عاطفه دهقان توران پشتی
2
,
سید مجید نادری
3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
2 - دکتری تخصصی شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
3 - دکتری تخصصی شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: طراحی فراگیر, کوررنگی, معلولیت پنهان, عدالت فضایی, طراحی بدون افشا.,
ملخص المقالة :
این پژوهش با رویکردی انتقادی و میان‌رشته‌ای به بررسی «معلولیت‌های پنهان» در طراحی شهری می‌پردازد. تمرکز آن بر کوررنگی است که اگرچه در ظاهر آشکار نیست، اما تجربه و مشارکت اجتماعی را محدود می‌سازد. در این چارچوب، مفهوم «طراحی پیشگیرانه» به‌عنوان رویکردی مطرح می‌شود که از همان مراحل آغازین، اصول دسترس‌پذیری و تنوع ادراکی را لحاظ می‌کند تا مانع بازتولید موانع گردد. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل مفهومی–نقادانه و نشانه‌شناسی فضایی با بهره‌گیری از شبیه‌سازی ادراک رنگ در مترو، میادین و فضاهای عمومی است. یافته‌ها نشان می‌دهد اتکای صرف به رنگ منجر به «طرد خاموش» کاربران دارای معلولیت‌های پنهان می‌شود و ضرورت نظام نشانه‌گذاری چندلایه و چندحسی را برجسته می‌سازد. این مقاله با تمرکز بر عدالت ادراکی، چارچوب «طراحی بدون افشا» را به‌عنوان الگویی نوین برای طراحی فراگیر و سیاست‌گذاری شهری ارائه می‌دهد.
1. صادقی، م.، و فاطمینیا، ن. (۱۳۹۳). ارزیابی تطبیقی سیاست‌های مناسب‌سازی فضای شهری برای افراد دارای معلولیت در کلانشهرهای ایران. فصلنامه مطالعات شهرسازی، ۱۸(۲)، ۴۳–۶۲.
2. Birch, J. (2012). Worldwide prevalence of red–green color deficiency. JOSA A, 29(3), 313–320. https://doi.org/10.1364/JOSAA.29.000313
3. Center for Universal Design. (1997). The principles of universal design. North Carolina State University. https://projects.ncsu.edu/ncsu/design/cud/pubs_p/docs/poster.pdf
4. Hamraie, A. (2017). Building access: Universal design and the politics of disability. University of Minnesota Press. https://doi.org/10.5749/j.ctt1pwt7dz
5. Imrie, R. (2012). Universalism, universal design and equitable access to the built environment. Disability & Rehabilitation, 34(10), 873–882. https://doi.org/10.3109/09638288.2011.624250
6. Kafer, A. (2013). Feminist, queer, crip. Indiana University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt16gzj7v
7. Mace, R. L., Hardie, G. J., & Place, J. P. (1997). Accessible environments: Toward universal design. North Carolina State University. https://doi.org/10.1177/0013916509344677
8. Oliver, M. (1990). The politics of disablement. Macmillan.
9. Soja, E. W. (2010). Seeking spatial justice. University of Minnesota Press. https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816666676.001.0001
10. StrongGo. (2021). Color blindness in public spaces. https://www.stronggo.com/blog/color-blindness-public-spaces
11. Transport for London. (2021). Accessibility and color contrast guidelines. TfL Design Toolkit. https://tfl.gov.uk/corporate/publications-and-reports/design-guidance
12. World Health Organization. (2019). World report on vision. Geneva: World Health Organization. https://www.who.int/publications/i/item/9789241516570
