الگوی رفتاری حسابداران مدیریت با رویکرد نظریه بنیاد چندوجهی

الموضوعات : Financial and Behavioral Researches in Accounting

عارف خوشرو معینی ¹ , رضا ستوده ² , عباسعلی حق پرست ³ , علیرضا هیراد ⁴

1 - گروه حسابداری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - گروه مالی و حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
3 - گروه حسابداری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران .
4 - گروه حسابداری، واحد خاش، دانشگاه آزاد اسلامی، خاش، ایران.

تاريخ الإرسال : 16 الجمعة , محرم, 1447 تاريخ التأكيد : 19 الأربعاء , صفر, 1447 تاريخ الإصدار : 15 الأحد , ربيع الأول, 1447

الکلمات المفتاحية: مؤلفه‌های رفتاری, حسابداران مدیریت, نظریه داده بنیاد, مالی رفتاری.,

ملخص المقالة :

با توجه به اهمیت نقش حسابداران مدیریت در فرایندهای تصمیم‌گیری و کنترل‌های مالی شرکت‌های تولیدی، درک الگوی رفتاری آن‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد و مدیریت مؤثرتر سازمان کمک نماید. هدف از انجام پژوهش حاضر، الگوی رفتاری  حسابداران مدیریت شرکت‌های تولیدی با رویکرد نظریه بنیاد چندوجهی بود. پژوهش با رویکرد ترکیبی اکتشافی در بخش کیفی و رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های الگو در بخش کمی انجام می‌گردد. روش تحقیق، نظریه داده بنیاد چندوجهی است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل حسابداران مدیریت و مدیران مالی شرکت‌های تولیدی و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه که به‌صورت گزینشی و هدفمند تعداد 12 خبره انتخاب شدند. جهت رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌ها از آزمون فریدمن استفاده گردید. در ارتباط با الگوی رفتاری حسابداران مدیریت با رویکرد نظریه داده بنیاد چندوجهی دو بُعد، هفت مؤلفه و چهل شاخص شناسایی گردید. در بُعد رفتار سازمانی، 1) مؤلفه اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری، 2) مؤلفه دانش و مهارت‌های تخصصی، 3) مؤلفه توانمندسازی و آگاهی شناختی،  4) مؤلفه مهارت‌های تحلیلی که شامل شاخص‌های  و 5) مؤلفه تصمیم‌گیری و مدیریت و در بُعد رفتار اجتماعی، 1) مؤلفه ارتباط اجتماعی و 2) مؤلفه ارزش‌ها و تعهد اجتماعی شناسایی گردید. در بُعد رفتار سازمانی مؤلفه اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری در رتبه اول، مؤلفه دانش و مهارت‌های تخصصی در رتبه دوم و مؤلفه مهارت‌های تحلیلی در رتبه سوم و در بُعد رفتار اجتماعی مؤلفه ارزش‌ها و تعهد اجتماعی در رتبه اول و مؤلفه ارتباط اجتماعی در رتبه دوم قرار گرفت. 

المصادر:

Azad, Rahmatallah., Kamyabi, Yahya., & Khalilpour, Mehdi. (2020). Behavioral characteristics of managers and stock liquidity. Financial accounting and auditing research. 12(45)191-214. (In Persian)
https://dorl.net/dor/20.1001.1.23830379.1399.12.45.8.8
Ateş, S. Coşkunb, A. Şahin, A. (2016). Impact of Financial Literacy on the Behavioral Biases of Individual Stock Investors: Evidence from Bursa Istanbul. Business and Economics Research Journal. 7(3): 1-19.
Bashirimanesh, N. , hajizade, Z. and ghobadi, S. (2022). Effects of Managers' Behavioral Bias on Decision Making and Financial Information Quality. Empirical Research in Accounting, 12(1), 195-224. doi: 10.22051/jera.2021.36525.2885 (In Persian)
https://doi.org/10.22051/jera.2021.36525.2885
Broccardo, L., Giordino, D., Yaqub, M. Z., & Alshibani, S. M. (2025). Implementing sustainability: What role do knowledge management and management accounting play? Agenda for environmentally friendly businesses. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 32(1), 383-403.‏
https://doi.org/10.1002/csr.2936
De Loo, I., Verstegen, B., & Swagerman, D. (2011). Understanding the roles of management accountants. European Business Review, 23(3), 287-313.‏
https://doi.org/10.1108/09555341111130263
Faraji, O. and Mehrani, S. (2018). The effect of cost behavior perception and professional experience on cost prediction: An Explanation of Brunswick`s lens model. Financial Accounting Research, 9(4), 1-16. (In Persian)
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23223405.1396.9.4.2.9
Goldkuhl, G., Cronholm, S. (2010). Adding theoretical grounding to grounded theory: Toward multi-grounded theory. International Journal of Qualitative Methods, 9(2), 187-205.
https://doi.org/10.1177/160940691000900205
Hemmati, H. , Malakian, E. and Kamyabi, Y. (2022). Identification of the characteristics of management accountants’ professionalism based on ethical judgment. Accounting and Auditing Research, 14(54), 109-128. doi: 10.22034/iaar.2022.156647. (In Persian)
https://www.iaaaar.com/article_156647.html?lang=en
Hariri, N. (2006). Principles and Methods of Qualitative Research, First Edition, Tehran, Islamic Azad University, Research Sciences Branch.
https://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/912432
Karami, N. , Rezaei, N. , ABDI, R. and pakmaram, A. (2023). Presenting a portfolio selection model based on agency theory. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 12(46), 43-56. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_21532.html
Kang, J. (2017). Curbing Managerial Myopia: The Role of Managerial Overconfidence in Owner Managed Firms and Professionally Managed Firms. Available at: https://ssrn.com/abstract= 2944998.
https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2944998
Karimabadi,M. , Hajiha,Z. , Jahangirnia, H. , and Gholami Jamkarani, R. (2022). Modeling the Code of Professional Conduct of Independent Auditors Based on a Critical Perspective. Judgment and Decision Making in Accounting and Auditing. 3(9),105-124. (In Persian)
https://doi.org/10.30495/jdaa.2024.709477
Mahmoudi Rad, F. , Moghaddam, A. and Amiri, H. (2024). Presenting a Management Accounting Model Based on Critical Thinking Using Grounded Theory. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 13(51), 281-296. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_22694.html
Mack, S., & Goretzki, L. (2017). How management accountants exert influence on managers–a micro-level analysis of management accountants’ influence tactics in budgetary control meetings. Qualitative Research in Accounting & Management, 14(3), 328-362.‏
https://doi.org/10.1108/QRAM-07-2016-0058
moradi azani, R. , ahmadi, F. , kordlouie, H. and asadnia, J. (2024). Providing a Model for Assessing the Relationship between Behavioral Biases and Financial Managers Decisions in Iran’s Stock Exchange Market Based on Grounded Theory. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 13(50), 339-356. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_22736.html
Nikomaram, H. , Jalili, A. and Rahnamay Roodposhti, F. (2012). Conceptual Model for Behavioral Accounting. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 1(1), 55-72. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_7310.html
Ngoc, L.B. (2014). Behavior pattern of individual investors in stock market. International Journal of Business and Management, 9(1), 1-17.
Pfennig, C., Mahlendorf, M. D., Strauss, E., & Nevries, P. (2009, August). How to Motivate Management Accountants. AAA.‏ 3(8), 1-29
https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1199222
Pasch, T. (2019). Strategy and innovation: the mediating role of management accountants and management accounting systems’ use. Journal of Management Control, 30(2), 213-246.‏
https://link.springer.com/article/10.1007/s00187-019-00283-y
Rahnamay Roodposhti F, Kharadyar S, Imeni M. (2016) The Historical Roots of Stream Researches in Behavioral Management Accounting:Theories and Research Methods. aapc ,1 (1), 25-52. (In Persian)
http://aapc.khu.ac.ir/article-1-47-fa.html
Rasouli, V and Bahramfar, Naqi. (1998). Qualitative characteristics of management accounting information and its role in management decision-making. Accounting and Auditing Reviews, 7(1), 86-109. (In Persian)
https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.26458020.1377.7.1.4.8
Rieg, R. (2018). Tasks, interaction and role perception of management accountants: evidence from Germany. Journal of Management Control, 29(2), 183-220.‏
https://link.springer.com/article/10.1007/s00187-018-0266-0
Seiler, M. J., Seiler, V. L., & Lane, M. A. (2012). Mental accounting and false reference points in real estate investment decision making. Journal of Behavioral finance, 13(1), 17-26.‏
https://doi.org/10.1080/15427560.2012.653293
Strauss, A., Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research; Grounded theory procedures and techniques. (2nd ed) Sage Publications, Inc.
https://www.amazon.com/Basics-Qualitative-Research-Techniques-Procedures/dp/0803959400
Scott, K.W., Howell, D.(2008). Clarifying analysis and interpretation in grounded theory:using a conditional relationship guide and reflective coding matrix. International Journal of Qualitative Methods, 7(2), 1-15.
https://doi.org/10.1177/160940690800700201
Shariati, M. , Rahnamay Roodposhti, F. , Talebnia, G. and Royaee, R. (2018). Metacognition, connotative meaning dimensions and management accountants' decision making: Studying Accounting students' minds. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 7(26), 11-30. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_12458.html
Tabatabaeihakim, S. M. R. , garkaz, M. and Abdoli, M. (2025). Investigating the impact of social, economic factors and the behavioral Biases of reliance and adjustment on the opinions of independent auditors in companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 15(58), 129-141. doi: 10.22034/jmaak.2025.23861. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_23861.html
Ten Rouwelaar, H., Bots, J., & De Loo, I. (2018). The influence of management accountants on managerial decisions. Journal of Applied Accounting Research, 19(4), 442-464.‏
https://doi.org/10.1108/JAAR-10-2016-0101
Ten Rouwelaar, H., Schaepkens, F., & Widener, S. K. (2021). Skills, influence, and effectiveness of management accountants. Journal of Management Accounting Research, 33(2), 211-235.‏
https://doi.org/10.2308/jmar-18-048
Tran Thanh Thuy, N. (2025). Effect of accounting information system quality on decision-making success and non-financial performance: does non-financial information quality matter?. Cogent Business & Management, 12(1), 2447913.‏
https://doi.org/10.1080/23311975.2024.2447913
Yazdani, F. , Mohaghegh, A. and fazeli, N. (2024). Identifying and explaining local factors affecting behavioral management accounting. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 13(52), 405-422. (In Persian)
https://www.jmaak.ir/article_23295.html