بررسی رمان شبه‌عرفانی «دعوت به ماورا» از منظر نظریة یونگ

الموضوعات :

محمدرضا پاشایی ¹ , سیده مینا مصطفوی ²

1 - گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
2 - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدس، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

تاريخ الإرسال : 27 السبت , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 21 الثلاثاء , ذو الحجة, 1446

الکلمات المفتاحية: تورج زاهدی, یونگ, دعوت به ماورا, روان¬شناسی تحلیلی.,

ملخص المقالة :

در نظریة یونگ ناخودآگاه و کهن‌الگوهایی چون خود، آنیما، سایه، اضداد و تولّد دوباره اهمیت ویژه‌ای دارد. رمان‌های تورج زاهدی را که اغلب عرفانی و شبه¬عرفانی هستند می‌توان بر اساس کهن‌الگوهای فعال در نظریۀ یونگ بررسی¬کرد؛ زیرا بیشتر رمان‌های زاهدی روایتی از شهودهای قهرمان داستان از عالم ناخودآگاه است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی به تبیین و واکاوی نظریات روانشناسی یونگ در رمان «دعوت به ماورا» تورج زاهدی پرداخته¬است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شخصیت اصلی این رمان، سیدعلی اکفیانی، در آستانة چهل سالگی به جست‌وجو در ناخودآگاه خویش برای دست‌یابی به کمال انسانی و کسب تفرد دعوت ¬شده¬است، وی به ماهیت سایة درون خود که همان شخصیت منفی ابراهیم سجادی¬تبار است، پی¬می‌برد و او را کنار می‌زند. سیدعلی، مانع رسیدن صهیونیست‌ها به مقصود خود و ازمیا¬ن¬بردن فرماندهان و مسئولین طراز اول کشور می‌شود. کشور و پدر در این داستان نماد خودآگاه جمعی و قومی هستند. کلیدواژه‌ها: تورج زاهدی، یونگ، دعوت به ماورا، روان¬شناسی تحلیلی.

المصادر:

منابع و مآخذ
اسماعیل پور، ابوالقاسم. (۱۳۸۲). زیر آسمانه‌های نور؛ چاپ اول. تهران: افکار.
الیاده، میرچا. (۱۳۸۴). اسطورة بازگشت جاودانه؛ ترجمة بهمن سرکاراتی. چاپ دوم. تهران: طهوری.
ـــــــــــ. (۱۳۸۸). مقدس و نامقدس؛ ترجمة بهزاد سالکی. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
پاشایی، محمدرضا؛ دهقانی یزدلی، هادی؛ و حمزه¬پور، مهدی. (1399). کهن‌الگوی «خورشید» در شعر نظام‌الدّین استرآبادی. پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، 9 (4)، 1- 19.
پورنامداریان، تقی. (۱۳۶۸). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی؛ چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
حیدری، عباس؛ محمودی، امیدوار عالی؛ مالملی، امیدوار (1403). ظهور انسان کامل عرفانی در کهن‌الگوی زال، عرفان اسلامی، 21 (79)، 351-366.
جونز، ارنست و دیگران. (۱۳۶۶). رمز و مثل در روانکاوی؛ ترجمة جلال ستاری. تهران. توس.
خسروی، اشرف؛ براتی، محمود؛ روضاتیان، سیده¬مریم. (1391). بررسی کهن¬الگوی سایه در شاهنامه. کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، 14 (27)، 77-102.
روضاتیان، سیده¬مریم. (1388). رمزگشایی قصه سلامان و ابسال حنین بن اسحاق بر اساس کهن-الگوهای یونگ. فنون ادبی، 1(1)، 97-106.
زاهدی، تورج. (۱۳۸۸). دعوت به ماورا؛ تهران: نیستان
ستاری، جلال. (۱۳۸۶). عشق صوفیانه؛ چاپ پنجم. تهران: مرکز
سجادی، سیدجعفر. (۱۳۸۱). فرهنگ اصطلاحات وتعبیرات عرفانی؛ چاپ ششم. تهران: طهوری.
سیاسی، علی¬اکبر. (۱۳۸۸). نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روانشناسی؛ چاپ دوازدهم. تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. (۱۳۷۱). داستان یک روح؛ تهران: چاپ اول. فردوس و مجید.
شوالیه. ژان و گربران آلن. (۱۳۸۸). فرهنگ نمادها؛ ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. جلد ۱ ،۲، ۳ و ۴. تهران: جیحون.
شولتز، دوان. پ وسیدنی آلن شولتز. (۱۳۹۰). نظریه‌های شخصیت؛ ترجمة یحیی سیدمحمدی. تهران: ویرایش.
فروزانفر، بدیع الزمان. (۱۳۷۰). احادیث مثنوی؛ چاپ پنجم. تهران: امیر کبیر.
ـــــــــــــــــــــ . (۱۳۸۱). شرح مثنوی شریف؛ تهران: علمی و فرهنگی.
فوردهام، فریدا. (۱۳۷۴). مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ؛ ترجمة دکتر حسین یعقوب¬پور. چاپ اول. تهران: اوجا.
فیست، جس و گریگوری جی، فیست. (۱۳۸۸). نظریه‌های شخصیت؛ ترجمة یحیی سیدمحمدی. چاپ چهارم. تهران: روان.
کالوین اس، هال و ورنون جی، نوردبی. (1393). مقدمات روانشناسی یونگ؛ ترجمه شهریار شهیدی، تهران: الوان.
کریمی، فرانک؛ عقدایی، تورج؛ حسنلو، حیدر؛ نوحی، نزهت (1402). تحلیل شخصیت نجم‌الدین رازی در مرصادالعباد با تکیه بر کهن¬الگوی یونگ، عرفان اسلامی، 19 (76)، 165-186.
کوپر، جی، سی. (۱۳۸۰). فرهنگ مصور نمادهای سنتی؛ ترجمة ملیحه کرباسیان. چاپ اول. تهران: فرشاد.
گورین، ویلفرد و دیگران. (۱۳۷۰). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمة زهرا میهن¬خواه. تهران: اطلاعات.
مصطفوی منتظری، سیده مینا ودیگران. (1400). «تحلیل رمان «خانه پریان» اثر تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). دوره 13. ش48. صص255-283.
معتمدی، غلامحسین. (۱۳۷۲). انسان و مرگ (درآمدی بر مر¬گ¬شناسی). چاپ اول. تهران: مرکز.
مورنو، آنتونیو. (۱۳۷۶). یونگ، خدایان و انسان مدرن؛ ترجمة داریوش مهرجویی. چاپ اول. تهران: مرکز.
نجفی، رضا. (۱۳۸۷). شناختی از هرمان هسه؛ چاپ اول. تهران: کاروان.
نوریان، سیدمهدی؛ خسروی، اشرف. (1392). بررسی کهن¬الگوی پیر خرد در شاهنامه. شعرپژوهی(بوستان ادب)، 1 (5)، 167-186.
هال، کالوین و ورنون جی نوربادی (۱۳۷۵). مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ؛ چاپ اول، ترجمۀ محمدحسین مقبل، تهران: جهاد دانشگاهی.
یاوری، حورا. (۱۳۸۷). روانکاوی و ادبیات؛ چاپ اول. تهران: سخن.
یونگ، کارل گوستاو. (۱۳۶۸). چهار صورت مثالی؛ ترجمة پروین فرامرزی. چاپ اول. معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــــ. (۱۳۷۰ الف). خاطرات، رؤیاها و اندیشه‌ها؛ ترجمة پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــــ . (1370 ب). روانشناسی و دین؛ ترجمة دکتر محمدحسین سروری. چاپ اول. تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــ . (۱۳۷۱). روانشناسی ضمیرناخودآگاه؛ ترجمة محمدعلی امیری. تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۷۴). دربارة ماهیت روان و انرژی آن؛ ترجمة پرویز امیدوار. تهران: بهجت.
ــــــــــــــــــــ . (۱۳۸۲). اسطوره‌ای نو؛ ترجمة جلال ستاری. چاپ اول. تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۳). روانشناسی و شرق؛ ترجمة لطیف صدقیانی. تهران: جامی.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۵). پاسخ به ایوب؛ ترجمة فؤاد روحانی. چاپ سوم. تهران: جامی.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۷). روح و زندگی؛ ترجمة لطیف صدقیانی. تهران:جامی.
ــــــــــــــــــ . (۱۳۹۲). انسان و سمبل‌هایش؛ ترجمة محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جام.
ــــــــــــــــــ . (۱۳۹3). اصول نظریه و شیوه روانشناسی یونگ؛ ترجمه رضایی، چ 1، تهران: ارجمند.