سیر الی‌الله در قصة تمثیلی قلعة ذات‌الصور مولانا و دژ درون مایستر اکهارت

الموضوعات : مطالعات نقد ادبی

مریم افشار طهرانی ¹ , علی اصغر حلبی ² , احمد خیالی خطیبی ³

1 - دانشجوی‌دکتری،‌‌گروه‌ زبان ‌و ‌ادبیّات ‌فارسی،‌ دانشگاه‌آزاد اسلامی،‌ واحد‌ تهران مرکزی ، ‌تهران، ‌ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الإثنين , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 18 السبت , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: مثنوی معنوی, مولانا, ادبیات تطبیقی, مایستر اکهارت,

ملخص المقالة :

مولانا و اکهارت مانند هر اندیشمند دیگری در بنای جهان­بینی خود به دنبال معرفت هستی و وجود بودند و به امری قدسی و الهی روی ­آوردند. دو عارف نامور که تقریبا معاصر هم می­زیسته­ و محیط­های فرهنگی و مذهبی متفاوتی داشته­ و در یک زیرساخت فرهنگی و مذهبی عام شریک هستند به این معنا که هر دو از یک حقیقت کلی و برتر یعنی خدا، سخن گفته­اند و تجارب عرفانی عظیمی دارند. نظر به این­که تجربه‌های عارفانۀ عرفا امری کاملا شخصی است و انسان­های عادی به تجربۀ ایشان راه ندارند و از راه تعبیرات زبانی و در قالب کلام، گفتار و نوشتار، به­طور نسبی قادرند که تجربیات خویش را بدون درنظر گرفتن عواملی نظیر زمان، مکان و زبان به نوع بشر منتقل­ سازند. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی قصۀ تمثیلی قلعۀ ذات‌الصور همان «دژ هوش­ربا» مولانا پرداخته و با «دژ درون» اکهارت مقایسه­ می­کند. مولانا در انتهای دفتر ششم به عمد این حکایت ناتمام تقریبا طولانی را آورده تا به همگان ثابت ­شود که راه وحدت و عشق با خدا را پایـانی نیست. معادل همین مفهوم را در اندیشۀ اکهارت می­توان یافت.

المصادر:

قرآن کریم
اکهارت، مایستر.(1375). رسالۀ وارستگی، ترجمه: محمدرضا جوزی، قاسم کاکایی، مجلۀ روش-شناسی علوم انسانی حوزه و دانشگاه، شمارۀ 7.
بهجت، حمیده.(1379). عرفان مسیحی در آلمان (قرن 13 و 14 میلادی)، مدرس علوم انسانی، شمارۀ 16.
پازوکی، شهرام.(1385). نسبت میان نظر و عمل به رأی مایستر اکهارت، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه.درج¬نامه.
حلبی، علی اصغر.(1375). تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی، تهران: اساطیر.
زرين¬كوب، عبدالحسين.(1382). نردبان شکسته: شرح توصیفی و تحلیلی دفتر اول و دوم مثنوی، تهران: سخن.
صادقی¬شهپر، علی.(1387). ﻣﺸﮑﻼت ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻋﺮﻓﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ، پژوهشنامۀ ادیان، سال 2، شمارۀ 4.
فانینگ، استیون.(۱۳۸۴). عارفان مسیحی، مترجم: فریدالدین رادمهر، تهران: نیلوفر.
فتاحی، ذکیه؛ پازوکی، شهرام.(1393). بررسی خلوت و تحول آن در تصوف، ادبیات عرفانی و اسطوره¬شنـاختی، سال دهم، شمارۀ 34.
قبادی¬کیا، علی- بهنام¬فر، محمد.(1395). تأملی در تمامی یا ناتمامی مثنوی مولوی، نشريۀ ادب و زبان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه شهید باهنر كرمان، سال نوزدهم، شمارۀ سی¬ونهم.
قنبري، بخشعلي.(1390). بررسي مقايسه¬اي دژ هوش¬ربای مولوي و دژ درون ترزا آويلايي، مطالعات عرفاني(مجلۀ علمی- پژوهشي)، دانشكدۀ علوم انساني دانشگاه كاشان، شمارۀ سيزدهم.
کاپلستون، فردریک¬چارلز.(1388). تاریخ فلسفه، یونان و روم، مترجم: سیدجلال¬الدین مجتبوی، جلد اول، چاپ ششم، تهران: علمی وفرهنگی.
کاکایی، قاسم.(1391). وحدت¬وجود به روایت ابن¬عربی و مایستر اکهارت، چاپ پنجم، تهران: هرمس.
کیایی، فاطمه.(1394). بی¬اعتنایی به احکام و شعایر عبادی: اتهامی علیه مایستراکهارت، مجلۀ پژوهش¬های ادیانی، سال سوم، شمارۀ پنجم.
گولپینارلی، عبدالباقی.(1382). نثر و شرح مثنوی شریف: دفتر اول و دوم (جلد1)، مترجم: توفیق هاشم¬پور سبحانی، چاپ سوم، تهران: طبع و نشر.
مولوی، جلال¬الدین محمد.(1376). مثنوی معنوی، تصحیح رینولدالین نیکلسون، تهران: ققنوس.
همو.(1387). متن و شرح مثنوی مولانا (7جلدی)، مقدمـه، تصحیح، تعلیقات و فهرست¬ها از محمد استعلامی، تهران: سخن.