نقد و بررسی این همان خوانیروایت¬های قرآن از متون پیشینی با نگرشی بر روایت طوفان نوح
الموضوعات :
قاسم محسنی مری
1
,
علی رضا کریمی لاریمی
2
1 - ویراستار دایرة المعارف بزرگ اسلامی و استاد دانشگاه
2 - گروه حقوق اسلامی استادیار ، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
الکلمات المفتاحية: اساطیر, تورات, طوفان نوح, قرآن کریم, هرمنوتیک,
ملخص المقالة :
ادعای برگیری و این همانی روایت¬های داستانی قرآن از متون پیشینی(اساطیری و تورات) هم‌زمان با نزول قرآن کریم و پس از آن توسط مخالفان اسلام به گونه¬های ناهمسان پی¬گیری شد. در برابر این کنش‌گری خصمانه، قرآن¬کریم ودانشوران دینی هم با شیوه¬های گوناگون به آن پاسخ دادند. در دنیای معاصرباگستره دانش¬ها و تئوری¬ها تجربی و تعمیم آن در نظریه¬های فلسفی و دینی شیوه ادعایی برگرفتگی روایت‌های قرآن و این همانخوانی به شکل زیر متنی یا پی رنگ مطرح شد. براین اساس پژوهش حاضر بر بنیاد متنی، با نگرش بر روایت طوفان، روایت‌ها را به مثابه متن دانسته و با رهیافت هرمنوتیکی، بینامتنی و روایت‌شناسی درپی بی وجه دانستن ادعای برگرفتگی و موجه‌سازی ایده استقلال و منحصر به فرد بودن روایت طوفان نوح در قرآن است. از یافته‌های پژوهش حاضر این است که هر چند کهن، ¬روایت طوفان دارای عناصر تکرار شونده در همه روایت¬های اساطیری و نیمه ¬اساطیری است، اما در گفتمان قرآن کریم با بهره‌مندی از عناصر زبانی و فرازبانی ویژه با ترکیب‌بندی نظام توحیدی، روایتگری طوفان را نسبت با گونه¬های روایتی دیگر ناهمسان و مستقل کرده است.
1. قرآن کریم. ترجمه فولادوند.
2. تورات، ترجمه قدیم (گروه مترجمین).
3. آلن،گراهام. (1385). بینامتنیت. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
4. البرزی، پرویز، منصوری، مسعود. (1393). «جستاری در کلان متن قرآن کریم براساس بازتعریف بینامتنیت». پژوهش¬های زبان¬شناختی قرآن، سال سوم، شماره 1، صص61-76.
5. الیاده، میر چا. (1381). اسطوره، رویا و راز. ترجمه رویا منجم. تهران: علم.
6. بروكلمان، كارل. (1346). تاريخ ملل و دول اسلامي. ترجمه هادي جزائري. تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
7. بلاشر، رژی. (1376). در آستانه قرآن. ترجمه محمود رامیار. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
8. پین سنت، جان. (1380). اساطیر یونان. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
9. زمانی، محمد حسن. (1385). مستشرقان و قرآن (نقد و بررسی آراء مستشرقان درباره قرآن). قم: بوستان کتاب.
10. دروزه، محمد عزة. (1383). التفسیر الحدیث. قاهره: دارالکتب العربیه.
11. دره حداد، يوسف. (1982). دروس قرآنية. لبنان: منشورات المكتبه البولسيه.
12. دیکسون کندی، مایک. (1385). دانشنامه اساطیر یونان. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: اساطیر.
13. رضی، هاشم. (1342). تاریخ ادیان بزرگ. تهران: فراهانی.
14. رهبر، حمید. (1389). بررسی تطبیقی روایت وحیانی قرآن و روایت اسطوره‌ای سومری وبابلی از روایت طوفان. پژوهش های فلسفی کلامی. ش42. صص 261-284.
15. ژیران، ف. ودیگران. (1375). اساطیر آشور و بابل.ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل¬پور. تهران: فکر روز.
16. سالم الحاج. (2002). نقد الخطاب الاستشراقی. بنغازی ـ لبیا: دار المدار الاسلامی.
17. ساندرزوف جسترو. (1373ش). بهشت و دوزخ در اساطیر بین النهرین. ابوالقاسم اسماعیل پور. تهران: فکر روز.
18. سیدی، سیدحسن. (1394ش). «تغییرمعنایی واژگانی واژگان برای بینامتنی قرآن با شعر جاهلی». پژوهش¬های قرآنی. سال بیستم.شماره74. صص30- 49.
19. شاله، فلسین. (1346). تاریخ مختصر ادیان بزرگ. ترجمه منوچهر خدایار محبی. تهران: دانشگاه تهران.
20. شایگان، داریوش. (1381). بت¬های ذهنی و خاطره. تهران: امیرکبیر.
21. صادقی، تقی. (1379). رویکرد خاورشناسان به قرآن. تهران: فرهنگ¬گستر.
22. عضدانلو، حمید. (1380). گفتمان و جامعه. تهران: نشر نی.
23. فخر رازی، محمدبن عمر. (بی¬تا). التفسیر الکبیر. قاهره: المطبعة البهیه. چاپ افست تهران.
24. فضیلت، محمود، (1385ش) ، معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات، کرمانشاه، دانشگاه رازی.
25. فوکو، میشل. (1383. اراده به دانستن. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نشر نی.
26. کتاب مقدس، عهد عتیق و عهد جدید. (1377). ویلیام گلن و هنری مرتن. ترجمۀ فاضل خان همدانی. تهران: اساطیر.
27. کریستوا، ژولیا. (1381). کلام، مکالمه و رمان. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
28. کریستین سن، آرتو. (1393). نمونه های نخستین انسان و نخستین شهریار. ترجمه و تحقیق ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ پنجم. تهران: چشمه.
29. کریمر، ساموئل. (1383). الواح سومری. ترجمۀ داود رسایی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
30. گروندن، ژان. (1391). درآمدی بر علم هرمنوتیک فلسفی. ترجمۀ سعید حنایی کاشانی. تهران: انتشارات مینوی خرد.
31. گریمال، پیر. (2536). فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمۀ احمد بهمنش. تهران: امیرکبیر.
32. گلدزیهر، اگناس. (1945). العقیده و الشریعة فی الاسلام.ترجمه یوسف موسی‌علی حسن عبدالقادر. بیروت: دارالرائد العربی.
33. مدرسی، فاطمه. (1390). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه¬های ادبی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
34. مک گراث، آلستر. (1392). درسنامه الهیات مسیحی. ترجمۀ بهروز حدادی. تهران: دانشگاه ادیان.
35. موسی پور بشلی، ابراهیم. (1385). «بایسته‌های تفسیر متن تجهیزشده»، مطالعات اسلامی ش71. صص 191-206.
36. میشل، توماس. (1377). کلام مسیحی. ترجمۀ حسین توفیقی. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
37. میلز، سارا. (1382). گفتمان. ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: هزاره سوم.
38. نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت؛ نظریه¬ها و کاربردها. تهران: سخن.
39. نامور مطلق، بهمن. (1392). درآمدی بر اسطوره¬شناسی؛ نظریه¬ها و کاربرد¬ها. تهران: سخن.
40. نسفی، عبدالله بن احمد. (1408). تفسیر نسفی. به کوشش ابراهیم محمد. بیروت: دارالقلم.
41. وات، مونتگمری. (1374). حقیقت دینی دوران عصر ما. ترجمه اسدالله آزاد. تهران: انتشارات کتابدار.
42. واعظی، احمد. (1380). درآمدی بر هرمنوتیک. تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
43. وکیلی، شروین. (1393). اسطوره آفرینش بابلی(همراه متن انوما الیش). ترجمۀ آزاده دهقان. تهران: علم.
44. هارلند، ریچارد. (1395). ابر ساختارایی: فلسفه ساختارایی و پساساختارایی.ترجمه فرزان سجودی، تهران: انتشارات سوره مهر.
45. همیلتون، ادیت. (1387). سیری در اساطیر یونان وروم. ترجمۀ عبدالحسین شریفیان. تهران: اساطیر.
46. هوشنگی، لیلا و دیگران. (1391). درباره یهود (بنی¬اسرائیل، تورات، تلمود). تهران: مرجع.
47. هنری هوک، س. (1372). اساطیر خاورمیانه. ترجمه علی اصغر بهرامی و فرنگیس مزداپور. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
.1 Abraham, Geiger (1970), Judaism and Islam, New York: Ktav Publishing Hous Inc.
.2 Barthes, R, (1977), The Death of the Author, in Image – music-text, trans Richard Haword , new York: Hill and wang.
.3 Torrey, Ch.C, (1933), The jewish foundation of Islam, New York: Jewish Institute of Religion Press.
.4 Richard, Bell, (1925), “The origin of Islam in its Christian environment” The Gunning Lectures, Edinburgh: Edinburgh university Press.
.5 Schleier Macher, Friedrich, (1998) Hermeneutics and criticism and other writings, translated and edited by Andrew Bowie, first published, united kingdom: by Cambridge university press
