توصیف ساختمان دستوری «صفت» در گویش لایزنگانِ داراب
الموضوعات :
1 - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی و دبیر ادبیات
الکلمات المفتاحية: گویش لایزنگانی, صفت, مفهوم, ساختمان,
ملخص المقالة :
صفت در لغت به معنی ویژگی است و در اصطلاح دستور زبان، واژه‌ای است که همراه با اسم به کار می‌رود و یکی از ویژگی‌های آن را بیان می‌کند. هر یک از دستورنویسان، برای صفت تعریفی ارائه کرده‌اند که با اندکی تسامح می‌توان گفت همه آن‌ها بر پایه ویژگی و چگونگی اسم بنا شده‌اند. پژوهش حاضر به ساختمان دستوری «صفت» در گویش لایزنگانِ داراب اختصاص یافته است. روشِ گردآوریِ مطالب این پژوهش به دو صورت میدانی و کتابخانه‌ای بوده و روش پژوهش نیز تحلیل محتوا با رویکرد تحلیلی-توصیفی بوده است. امروزه با توجه به دیدگاه‌های نوین زبان‌شناسی و توجه بیش‌ازحد دستورپژوهان به جایگاه و محل قرارگرفتن واژه‌ها در جمله، صفت را نیز ازنظر جایگاه و به‌طور کلی در گروه اسمی موردبررسی قرار می‌دهند. اما به نظر می‌رسد این کافی نیست؛ چراکه ویژگی بسیاری از مقوله‌های دستوری، به‌ویژه بخشی که مربوط به زایایی زبان فارسی می‌شود، مورد غفلت قرار گرفته است. بنا بر ضرورت و اهمیت این مسئله، نگارنده در این جستار، کوشیده است تا صفت در گویش لایزنگانی را ازنظر مفهوم، ساختمان، ثابت یا درجه‌ای بودن، کاهش، افزایش و اعتدال (سنجش و مقایسه)، جایگاه (پیشین یا پسین بودن)، جایگاه صفت بیانی و موصوف و تقدم و تأخر آن، رابطه دستوری گروه وصفی و مطابقت صفت و موصوف موردبررسی قرار دهد.
انوری، حسن و گیوی احمدی، حسن (1387)، دستور زبان فارسی 2. چ 4، تهران: انتشارات فاطمی.#
انوشه¬پور، فرشاد و بهمنی، احمد (1398)، گویش پشندی (گویش مردم فشند). تهران: صانعی.#
جلیلی، محمود (1394)، دستور زبان فارسی پیشرفته. مشهد: دستور.#
خانلری، پرویز ناتل (1369)، تاریخ زبان فارسی. ج 1، چ 4، تهران: نشر نو.#
خانلری، پرویز (1392)، تاریخ زبان فارسی. ج 3، چ 9. تهران: نشر نو.#
رضائی باغ¬بیدی، حسن (1381)، دستور زبان پارتی (پهلوی اشکانی). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار.#
رنجبر، حسن (۱۳۹7)، عشق: دریچه¬ای به خیال. شیراز: نوید شیراز.#
رنجبر، حسن (۱۴۰۲)، «توصیف وابسته‌های اسم در گروه اسمیِ گویش لایزنگان داراب»، فصلنامۀ مطالعات نقد زبانی و ادبی، سال هفتم، شمارۀ بیست و پنجم، ۱۴۷-۱۶۵.#
طاهری، عباس (1388)، بررسی گویش تاتی تاکستان. تاکستان: سال.#
طبیب¬زاده، امید (1400)، دستور زبان فارسی براساس نظریة گروه¬های خودگردان در دستور وابستگی. چ 3. تهران: نشر مرکز.#
طبیب¬زاده، امید (1388)، «ظرفیت صفت در فارسی»، ویژه¬نامة فرهنگستان (دستور)، شمارة پنج، 3-26.#
فرشیدورد، خسرو (1382)، دستور مفصل امروز بر پایة زبان¬شناسی جدید. تهران: سخن.#
کریمی فیروزجائی، علی و سبزواری، مهدی (1397)، ساخت دستوری زبان فارسی. تهران: دانشگاه پیام نور.#
ماهوتیان، شهرزاد (1384)، دستور زبان فارسی از دیدگاه رده¬شناسی. ترجمة مهدی سمائی، چ 4، تهران: نشر مرکز.#
مشکوۃ¬الدینی، مهدی (1394)، دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. چ 7، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها (سمت) مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.#
مشکوۃ¬الدینی، مهدی (1395)، دستور زبان فارسی بر پایة نظریة گشتاری. چ 14، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.#
منشی¬زاده، مجتبی (1383)، «نگاهی تازه به صفت لیاقت»، ویژه¬نامة فرهنگستان (دستور)، شمارة یک، 53-57. #
وحیدیان، تقی (1343)، دستور زبان عامیانة فارسی. تهران: امیرکبیر.#
وفایی، عباسعلی (1398)، دستور زبان فارسی. چ 4، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها (سمت) مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.#
