چالش مخاطب در مقابل نماهای متحرک و متعدد در یک نقاشی با نگارگری سلطان محمد نقاش

الموضوعات : Islamic art studies

زهره شایسته‌فر ¹

1 - دانش‌آموخته دکتری پژوهش هنر، پردیس بین‌المللی کیش دانشگاه تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 24 الثلاثاء , شوال, 1446 تاريخ التأكيد : 25 السبت , ذو الحجة, 1446 تاريخ الإصدار : 09 الإثنين , ربيع الأول, 1447

الکلمات المفتاحية: پویانمایی, سینما, نماهای متحرک, نگارگری, سلطان محمد.,

ملخص المقالة :

نگارگری ایرانی، به‌ویژه در آثار برجسته سلطان محمد نقاش، با بهره‌گیری از ساختارهای پیچیده روایی، بهره‌گیری از فضاهای چندلایه و شخصیت‌های متحرک، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از مواجهه بصری را برای مخاطب فراهم می‌آورد. در این نگاره‌ها، که متعلق به مکتب تبریز دوم هستند، صحنه‌های متعدد در یک قاب واحد گنجانده می‌شوند و نیاز به خوانشی غیرخطی، تفسیری و فعال از سوی بیننده دارند. مقاله حاضر با عنوان «چالش مخاطب در مقابل نماهای متحرک و متعدد در یک نقاشی با نگارگری سلطان محمد نقاش»، به بررسی نحوه تجسم حرکت، چیدمان اپیزودهای تو در تو و بازنمایی فضاهای فانتزی در نگاره‌های این هنرمند می‌پردازد. هدف آن است که نشان داده شود چگونه این شیوه روایی و تصویری می‌تواند با زبان پویانمایی معاصر پیوند برقرار کند و ظرفیت‌های تصویری نگارگری ایرانی در انتقال معنا، حرکت، و تخیل مورد بازخوانی قرار گیرد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد ساختارگرا–معناشناختی، به واکاوی نمونه‌هایی از آثار سلطان محمد پرداخته و تبیین می‌کند که چگونه مخاطب با چالشی ادراکی در مواجهه با نماهای متعدد و حرکت در یک سطح دوبعدی روبه‌رو می‌شود.

المصادر:

1. آیت اللهی، حبیب الله (1379)، جلوه ناب هنر ایرانی، هنرهای تجسمی، شماره 10، 93.
2. پاکباز، رویین(1379)، دائره المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
3. تجویدی، اکبر(1386)، نگاهی به هنر نقاشی ایران(از آغاز تا سده دهم هجری)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4. ذکاوت, سحر و قاضی‌زاده, خشایار . (1399). تحلیل مفهوم خلاقیت در نگاره‌ی مستی لاهوتی و ناسوتی اثر سلطان محمد نقاش. جلوه هنر، 32-48
5. ر. کنبای، شیلا (1377)، دوازده رخ، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی.
6. شایسته فر، زهره(1394)، بررسی عنصر حرکت در موجودات افسانه ای سلطان محمد و بازنمایی آن در پویانمایی ایران،اولین همایش بین المللی نوآوری و تحقیق در هنر و علوم انسانی،https://civilica.com/doc/431761
7. شیخ مهدی، علی(1384)،جستاری بر طراحی حرکت بازیگران در فیلم‌های تاریخی ایرانی براساس استقرار پیکره‌ها در نقاشی سنتی، ماهنامه تخصصی اطلاع رسانی و نقد و بررسی کتاب: کتاب ماه هنر، شماره 84 و 83، 104.
8. طاهری قمی، سید محمد (1392). سلطان محمد نگارگر پویا. تهران: آبان.
9. طاهری¬قمی، سیدمحمد (۱۴۰۱). بررسی نمودهای پویانمایانه در پاره¬ای از شخصیت¬های نگاره¬های سلطان محمد نقاش، کیمیای هنر. ۴۲(۱۱). ۹۹-۸۳.
10. کریم اُف، کریم (1385)، سلطان محمد و مکتب او (مکتب تبریز)، ترجمه: جهان پری معصومی، رحیم چرخی، تهران: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
11. مارین، فرنیس(1383)، هنر در حرکت، زیبایی شناسی انیمیشن، ترجمه: سارا سعیدیان، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
12. نامورمطلق، بهمن (1395)، درآمدی بر بینامتنیت، تهران، سخن.
13. نجارپورجباری، صمد، و خواجه عطاری، علیرضا. (۱۳۹۴). جانبخشی به طبیعت در آثار سلطان محمد، نگارینه هنر اسلامی، 10.22077/NIA.2015.653
14. نصر، سید حسین(1375)، هنر و معنویت، ترجمه: رحیم قاسمیان، تهران: دفتر مطالعات دینی.
15. نویفرت، ارنست. نویفرت، پیتر (۱۳۸۱). نویفرت (اطلاعات معماری)، ترجمه: حسین مظفری¬ترشیزی، تهران: آزاده.
16. وزیری¬مقدم، محسن (۱۳۸۳). شیوه طراحی ۲، تهران: سروش.
17. هلینلز، جان(1386)، شناخت اساطیر ایران، تهران: نشرچشمه.
18. Aghaie, A., & Ghadernezhad, M. (2021). The Relationship between Text and Image in the Works of Mo’in Mosavver. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 17(93), 43-50.‏
19. Demir, S. S., & Toprak, F. A. (2021). Nizamî’nin ‘Hamse’si (BL Or. 6810) Örneğinde Nakkaş Bihzâd’a Atfedilen Minyatürlerde Mimari Bezemeler. İran Çalışmaları Dergisi, 5(2), 505-542.‏
20. Welch, Stuart Cary. (1976), Mystical Dimensions of Islam, New Haven and London.