عوامل قیمتی و غیر قیمتی مؤثر بر عرضه صادرات بادام ایران: کاربرد مدل خودتوضیحی با وقفه های گسترده
قاسم لیانی
1
(
استادیار دانشگاه شهرکرد گروه مدیریت و توسعه روستایی دکتری اقتصاد کشاورزی
)
حبیب امینی
2
(
گروه مدیریت و توسعه روستایی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد
)
الکلمات المفتاحية: صادرات بادام, نرخ ارز, تحریم, تولید بادام, قیمت نسبی ,
ملخص المقالة :
چکیده:
مقدمه: بررسی عوامل مؤثر بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی از اهمیت راهبردی برخوردار است، چراکه این مطالعات می‌توانند با شناسایی موانع و فرصت‌های پیش‌روی صادرات، به سیاست‌گذاران در طراحی برنامه‌های عملیاتی برای افزایش توان صادراتی کشور کمک نمایند.
مواد و روش: در این مطالعه تلاش شد تا اثر متغیرهای قیمتی و غیرقیمتی در بلندمدت و کوتاه مدت بر عرضه صادرات بادام ایران ارزیابی شود. به منظور دستیابی به اهداف مطالعه از روش اقتصادسنجی خود توضیحی با وقفههای گسترده (ARDL) و دادههای سالهای 2023-1990 استفاده شد.
نتایج: نتایج نشان داد متغیرهای قیمت نسبی و نرخ ارز در بلندمدت به‌ترتیب با ضرایب 07/1 و 84/0 اثر مثبت و معناداری بر عرضه صادرات بادام دارند، که حاکی از حساسیت بالای صادرات به شرایط قیمتی و رقابتی بین‌المللی است. در مقابل، اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی و تحریم بر عرضه صادرات بادام منفی بدست آمده است. در کوتاه‌مدت نیز ضریب برآوردی متغیر تولید داخلی بادام و قیمت نسبی به ترتیب 59/0 و 35/0 برآورد شد. بنابراین انتظار میرود با افزایش تولید داخلی این محصول و افزایش قیمت جهانی در مقایسه با قیمت داخلی بادام، عرضه صادرات این محصول افزایش یابد. تأثیر رشد تولیدناخالص داخلی ایران نیز بر صادات این محصول باغی مثبت ارزیابی شد. اثر متغیر آزادسازی تجاری بر صادرات بادام در بلندمدت و کوتاه مدت متفاوت است. بر اساس نتایج انتظار میرود در بلندمدت این متغیر اثر مثبتی بر عرضه صادرات بادام ایران داشته باشد، در حالی که وقفه آن در کوتاه‌مدت اثر منفی و معناداری را نشان می‌دهد.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج تحقیق، توصیه می‌شود سیاست‌گذاران از طریق حمایت هدفمند از تولیدکنندگان (اعم از تأمین نهاده‌های باکیفیت و توسعه فناوری‌های فرآوری) و مدیریت هوشمند نرخ ارز، زمینه را برای افزایش رقابت‌پذیری قیمتی بادام ایران در بازارهای جهانی فراهم نمایند. همچنین اجرای تدریجی آزادسازی تجاری همراه با بسته‌های حمایتی (مانند بیمه صادرات و تسهیلات مالی) برای کاهش شوک‌های کوتاه‌مدت، رفع موانع تحریمی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زنجیره ارزش بادام ضروری به نظر می‌رسد. این اقدامات می‌تواند توأمان به افزایش تولید داخلی و توسعه پایدار صادرات بینجامد.
Adineh Far, A. R. , Mahmoodi, E. and Mehrabi, A. (2023). Providing a model of effective factors on the export of handmade carpets from the perspective of dynamic capabilities and marketing capabilities with emphasis on the attitude of target
customers. Consumer Behavior Studies Journal, 10(1), 214-239. doi: 10.34785/J018.2023.001 Aghamiri, S., Damankeshideh, M., Falihi, N., & Hadinejad, M. (2024). Factors affecting Iran's economic growth with the approach of exchange rate and export of agricultural products. Agricultural Economics and Development, 32(2), 1-41.
Akinbode, S. O., & Ojo, O. T. (2018). The effect of exchange rate volatility on agricultural exports in Nigeria: An autoregressive distributed lag (ARDL) bounds test approach. Nigerian Journal of Agricultural Economics, 8(1), 11-19.
Babapour, M. , Aliyev, I. and Seyed Nourani, S. M. (2022). The effect of GDP, price ratios and exchange rates in neighboring countries on Iran's agricultural exports. Economic Growth and Development Research, 12(48), 83-96. doi: 10.30473/egdr.2021.60822.6308
Dourandish, A. , Aminizadeh, M. , Riahi, A. and Mehrparvar Hosseini, E. (2018). Assessing the Role of Trade Sanctions and Global Economic Crisis on Iran’s Saffron Exports. Saffron Agronomy and Technology, 6(4), 499-511. doi: 10.22048/jsat.2017.85769.1231
Dourandish, A., Aminizadeh, M., Riyahi, A. and Mehrparvar Hosseini, E. (2018). Investigating the role of trade sanctions and the global economic crisis on Iran's saffron exports. 6(4): 499-511.
Duasa, J. (2007). Determinants of Malaysian trade balance: An ARDL bound testing approach. Global economic review, 36(1), 89-102.
El agri, F., Jerry, M., Qafas, A., & Manzah, Y. (2024). Determinants of the Export Function in Morocco: Evidence from ARDL and Dynamic ARDL Models. Global Journal of Emerging Market Economies, 16(1), 98-129.
Fan, H., Trinh Thi, V. H., Zhang, W., & Li, S. (2023). The influence of trade facilitation on agricultural product exports of China: empirical evidence from ASEAN countries. Economic research-Ekonomska istraživanja, 36(2).
Farjzadeh, H., & Shahvali, M. (2007). [Export supply function estimation for Iranian agricultural products]. Agricultural Economics Research, 3(2), 45-62.
Khan, Z. A., Koondhar, M. A., Khan, I., Ali, U., & Tianjun, L. (2021). Dynamic linkage between industrialization, energy consumption, carbon emission, and agricultural products export of Pakistan: an ARDL approach. Environmental Science and Pollution Research, 28, 43698-43710.
Kohansal, M. R. , Hendizadeh, H. and Sahabi, H. (2022). Investigating the Factors Affecting Iran's Saffron Trade with an Emphasis on the Role of Trade Sanctions. Journal of Saffron Research, 9(2), 322-310. doi: 10.22077/jsr.2021.3837.1145
Le, M. Q. (2024). Factors Influencing the Value of Vietnam's Agricultural Exports to the Markets of Member Countries of the Regional Comprehensive Economic Partnership (Rcep). European Journal of Economic and Financial Research, 8(5).
Mohammadi, H., & Sakhi, F. (2015). Factors Affecting Supply of Iranian Pistachio Export with Emphasis on the Relative Price Fluctuations. Agricultural Economics Research, 7(26), 63-81.
Mohammadi, S., & Sokhani, H. (2015). [Factors affecting the export of Iranian agricultural products: A case study of pistachios and almonds]. Journal of Agricultural Economics and Development, 29(4), 321-340.
Nkoro, E., & Uko, A. K. (2016). Autoregressive Distributed Lag (ARDL) cointegration technique: application and interpretation. Journal of Statistical and Econometric methods, 5(4), 63-91.
Orman, T., & Dellal, İ. (2021). Cointegration analysis of exchange rate volatility and agricultural exports in Turkey: an ARDL approch. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(6), 1180-1185.
Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1996). Cointegration and speed of convergence to equilibrium. Journal of econometrics, 71(1-2), 117-143.
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.
Salem, J., Zare, E. (2010). Study of Almond Marketing and Comparative Advantage in Yazd Province. Agricultural Economics Research, 2(6): 73-90. 20.1001.1.20086407.1389.2.6.6.8
Torki-Harchegani, M., Ebrahimi, R., & Mahmoodi-Eshkaftaki, M. (2015). Almond production in Iran: an analysis of energy use efficiency (2008–2011). Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41, 217-224.
Varahrami, V., Fakour, A. (2021). Determining and estimating the factors affecting the export supply of methanol petrochemical product to export destinations (UAE, Turkey, China and India) using self-distributed vector regression model (ARDL). Economic Strategy, 10(36), 109-144.
Yadav, A. K., & Chattopadhyay, U. (2024). Identifying the Factors of Export Competitiveness for Agricultural Products. Available at SSRN 4856132.
