تأثیر خودکنترلی حسابرسان بر کیفیت حسابرسی با نقش تعدیلی اخلاق حرفهای
الموضوعات : Ethics in auditingسحر رنجبر 1 , علیرضا فریمانی 2
1 - گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
الکلمات المفتاحية: خودکنترلی, کیفیت حسابرسی, اخلاق حرفهای, ویژگیهای شخصیتی, انتظارات رفتاری, حسابرسان.,
ملخص المقالة :
هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیر خودکنترلی حسابرسان بر کیفیت حسابرسی با نقش تعدیلی اخلاق حرفهای است.
روش: از نظر هدف، این تحقیق کاربردی بوده، از لحاظ روش میدانی محسوب می‌شود و از نظر شیوه گردآوری داده‌ها، در دسته تحقیقات توصیفی- پیمایشی قرار دارد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه حسابرسان شهرستان یزد بوده که برای تعیین حجم نمونه از روش نمونه‌گیری تصادفی و فرمول کوکران استفاده شده است. در مجموع، ۲۵۰ پرسش‌نامه بین اعضای جامعه حسابداران رسمی توزیع شد که از این تعداد، ۱۶۹ پرسش‌نامه قابل‌قبول مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. برای سنجش متغیرهای تحقیق، از پرسش‌نامه‌های استاندارد بومی‌سازی شده بهره گرفته شد و داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم‌افزار PLS3 تحلیل گردید.
یافته‌‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که خودکنترلی و اخلاق حرفهای حسابرسان تأثیر مثبت و معناداری بر کیفیت حسابرسی دارند؛ اما تأثیر خودکنترلی بر کیفیت حسابرسی از طریق اخلاق حرفهای، منفی و معنادار بوده است.
نتیجه‌‌گیری: براساس نتایج به‌دست آمده می‌توان گفت که خودکنترلی به‌عنوان یکی از ویژگیهای فردی مؤثر، می‌تواند کیفیت حسابرسی را بهبود بخشد. با این حال، هنگامی‌که اصول اخلاق حرفهای در سطح بالایی رعایت می‌شوند، این اثر مثبت تضعیف می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که در محیط‌های حرفهای با الزامات اخلاقی قوی، ممکن است تأثیرگذاری ویژگیهای فردی بر عملکرد کمرنگ‌تر شود و تصمیم‌گیری‌ها بیشتر تابع ساختارهای رسمی و هنجارهای سازمانی قرار گیرند.
باوقار، مرتضی؛ صبوری، نرگس (1403). اثرگذاری تعهد حرفهای، تعهد اخلاقیات، منبع کنترل درونی و هوش هیجانی
بر توانایی کشف تقلب از طریق رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی. چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، 7(95)، ص106-121.
رئیسی، جوانه؛ ملانظری، مهناز؛ پارسائی، مونا (۱۴۰۰). بررسی تأثیر فرسایش قدرت خودکنترلی بر کیفیت قضاوت حسابرس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا(س).
صالحی، تابنده (۱۳۹۵). رابطه اخلاق حرفهای حسابرس و کیفیت حسابرسی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۱(۳)، ص۷۷-۸۶.
عزتی شالقونی، غلام‌عباس؛ جعفری، سیده محبوبه؛ دارابی، رویا (۱۴۰۳). تأثیر مؤلفه‌های شخصیتی حسابرس و صاحب‌کار بر توسعه نگرش مذهبی و کیفیت حسابرسی. پژوهش‌های حسابرسی حرفهای، ۴(۱۴)، ص۵۶-۸۷.
فیل سرائی، مهدی؛ صفایی، رضا (۱۴۰۳). بررسی تأثیر قصد ترک شغل حسابرس بر کیفیت حسابرسی، تصمیمات غیراخلاقی و عملکرد حسابرسی. حسابداری و شفافیت مالی، ۱(۲)، ص۶۸-۹۱.
قاسم‌زاده، ابوالفضل؛ زوار، تقی؛ مهدیون، روح‌‌اله؛ رضائی، ادیبه (1393). رابطه اخلاق حرفهای با مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی فردی: نقش میانجی‌گر فرهنگ خدمتگزاری. اخلاق در علوم و فناوری، 9(2)، ص1-8.
کاظم دخت، فرشید؛ برادران حسن‌زاده، رسول (۱۴۰۲). ارتباط فشار حق‌الزحمه حسابرسی و کیفیت حسابرسی. پژوهش‌های حسابرسی حرفهای، ۳(۱۰)، ص۱۱۶-۱۳۹.
میری محلول، سوزان؛ ساعدی، رحمان؛ صبحی عبدالقادر، عادل؛ عرب‌زاده، میثم (1404). بررسی تأثیر شک و تردید حرفهای بر قضاوت حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی کشور عراق با توجه به نقش میانجی فرسایش توان ذهنی. حسابداری و شفافیت مالی، 2(3)، ص77-95.
نعمتی کشتلی، رضا (۱۴۰۰). بررسی تأثیر راهبردهای یادگیری خودکنترلی بر ارزیابی ریسک تقلب مالی. پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، ۱(۲)، ص21-40.
Al Momani, M. A. & Obeidat, M. I. (2013). The effect of auditors’ ethics on their detection of creative accounting practices: A field study. International Journal of Business and Management, 8(13), p.118-136.
Alsughayer, S. A. (2021). Impact of auditor competence, integrity, and ethics on audit quality in Saudi Arabia. open Journal of Accounting, 10(4), p. 125-140.
Ardillah, K. & Chandra, R. (2022). Auditor independence, auditor ethics, auditor experience, and due professional care on audit quality. Accounting Profession Journal, 4(1), p. 49-60.
Bell, T.B., Causholli, M. & Knechel, W.R. (2015). Audit firm tenure, non‐audit services, and internal assessments of audit quality. Journal of accounting research, 53(3), p. 461-509.
Christensen, B.E., Glover, S. M., Omer, T.C. & Shelley, M.K. (2016). Understanding audit quality: Insights from audit professionals and investors. Contemporary Accounting Research, 33(4),
p. 1648-1684.
DeAngelo, L.E. (1981). Auditor size and audit quality. Journal of accounting and economics, 3(3),
p. 183-199.
Djaddang, S. & Lysandra, S. (2022). Self-efficacy, professional ethics, and internal audit quality. Jurnal Ekonomi dan Bisnis, 25(2), p. 401-414.
Fauziah, R. & Khadzil, S.A.A.S. (2023). The influence of narcissistic behavior and self-esteem on accountants' self-control in interacting on social media with accountant professional ethics as an intervening variable. International Journal of Trends In Accounting Research, 4(2), p. 128-137.
Findley, M. & Brown, R. (2018). Fifty states of self-control: A US statewide examination of the initiation and inhibition dimensions of self-regulation. The Journal of social psychology, 158(1), p. 23-36.
He, J., Tu, S., Zhao, H. & He, Q. (2025). Transitioning from perceived stress to mental health: The mediating role of self-control in a longitudinal investigation with MRI scans. International Journal of Clinical and Health Psychology, 25(1), p. 100539.
Hurley, P.J., Karjalainen, J., Sofla, A. & Zerni, M.P. (2019). Do Audit Partners with Greater Self-Control Perform Higher-Quality Audits and Achieve Greater Career Success?. Northeastern U. D’Amore-McKim School of Business Research Paper, 1(3), p. 1-56.
Kotabe, H.P. & Hofmann, W. (2015). On integrating the components of self-control. Perspectives on Psychological Science, 10(5), p. 618-638.
Krisnia, I. & Rochayatun, S. (2024). The Role of Auditor Ethics in Moderating the Effect of Auditor Competence, Independence, and Audit Fees on Audit Quality (Case Study at Malang Public Accounting Firm). Jurnal Akuntansi Bisnis, 5(2), p. 128-154.
Lian, H., Yam, K.C., Ferris, D.L. & Brown, D. (2017). Self-control at work. Academy of Management Annals, 11(2), p. 703-732.
Lucifora, C., Martino, G., Curcuruto, A., Salehinejad, M.A. & Vicario, C.M. (2021). How self-control predicts moral decision making: An exploratory study on healthy participants. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), p. 38-40.
Milosevic, M., Converse, P.D., Moon, N.A., Fedele, D., McFerran, M.W. & al‐Qallawi, S. (2025). The process model of self‐control: Developing a measure of self‐control strategies. Applied Psychology, 74(1), p. e12566.
Moeini-Jazani, M., Albalooshi, S. & Fennis, B.M. (2024). Harnessing opportunity cost salience for effortless self-control. Current Opinion in Psychology, 10(19), p. 1-6.
Natsir, M., Mile, Y. & Pada, T. (2023). The Effect of Profession Ethics, Independence, and Audit Expertise on Auditor Performance. International Journal of Professional Business Review, 8(8), p. 1-13.
Prihatiningtias, Y.W. & Khairani, F.A. (2025). The Influence of Time Budget Pressure, Job Stress, Work-Life Balance, and Internal Locus of Control on Audit Quality with Auditor Dysfunctional Behavior as a Mediator. TEMA, 26(1), p. 10-32.
Setyowati, W., Kurniawan, P.C., Mardiansyah, A., Harahap, E.P. & Lutfiani, N. (2021). The role of duty complexity as a moderation of the influence auditor’s professional knowledge and ethics on audit quality. Aptisi Transactions on Management, 5(1), p. 20-29.
Tangney, J., Baumeister, R.F. & Boone, A.L. (2004). High self-control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, no. 72, p. 271-324.
Wehrt, W., Casper, A. & Sonnentag, S. (2020). Beyond depletion: Daily self‐control motivation as an explanation of self‐control failure at work. Journal of Organizational Behavior, 41(9), p. 931-947.
