اگزیستانسیالیم خداباورانه و تذکره‌الاولیای عطار
الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
فاطمه طاهری
1
,
مرجان علی اکبرزاده زهتاب
2
,
علیرضا قوجه زاده
3
1 - دانشجوي دکتری، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشكدۀ ادبیات و علوم انساني، دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين- پيشوا، ايران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ایران.
3 - - استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشكدۀ ادبیات و علوم انساني، دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين- پيشوا، ايران.
الکلمات المفتاحية: ادبیات عرفانی, مکتب اگزیستانسیالیسم, تذکره‌الاولیای عطار, عرفان ایرانی- اسلامی, نقد ادبی.,
ملخص المقالة :
مسئلۀ اصلی این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی فراهم آمده بررسی محتوای تذکره‌الاولیای عطار از دیدگاه نقد ادبی اگزیستانسیالیستی است. هدف اصلی؛ یافتن قرابت‌هایی میان مکتب اگزیستانسیالیسم و تذکره‌الاولیا از دیدگاه نقد ادبی است و اهداف فرعی آن؛ آشنایی هرچه بیش‌تر با این مکتب فکری و شناخت زوایای پنهان تذکره‌الاولیا است. مهم‌ترین موارد برآیند این پژوهش: تذکره‌الاولیای عطار بر اصول بنیادین اگزیستانسیالیسم منطبق است؛ آزادی اگزیستانسیالیستی در شرح حال عرفا در انتخاب مسئولانۀ ایشان و تغییر مسیر اعتقادی (انقلاب درونی) ایشان مشهود است. تنهایی که در این مکتب رنجی بالذات است حضور دارد اما برای عارف، موهبتی در مسیر تسهیل وصال دوست و مرگ‌اندیشی که موجب اضطراب بشر است بسیار یافت می‌شود اما برای عارف شادمانی و وصال است. معناآفرینی همچون مکتب اگزیستانسیالیسم راه‌کاری برای مواجهه با رنج‌‌‌‌های هستی است که انتخاب مسئولانۀ عارف، معناگرایی عرفانی؛ قرب الی الله و ترک ما سوی الله در سیر الی الله است.
• الف) کتاب‌ها
• قرآن كريم.
• امن‌خانی، عيسی، (1392)، اگزیستانسیالیسم و ادبیات معاصر ایران، چاپ اول، تهران: علمی.
• اونز، سی‌استیون، (1397)، سورن کی‌یرکگور: پاره‌‌‌‌های فلسفی، ترجمۀ محمدهادی حاجی‌بیگلو، چاپ اول، تهران: زندگی روزانه.
• بارت، ویلیلم، (1401)، اگزیستانسیالیسم چیست؟ ترجمۀ منصور مشکین‌پور، چاپ نهم، تهران: آگاه.
• پورنامداریان، تقی، (1391)، دیدار با سیمرغ: شعر و عرفان و اندیشه‌‌‌‌های عطار، چاپ پنجم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• جاسلسن، روتلن، (1393)، اروین د. یالوم، ترجمه سپیده حبیب، تهران: دانژه.
• دستغيب، عبدالعلی، (1380)، كيركگارد و مشكل شناخت حقيقت، چاپ اول، تهران: كيهان فرهنگي.
• سارتر، ژان پل، (1386)، اگزيستانسياليسم و اصالت بشر، ترجمۀ مصطفی رحيمی، چاپ دوازدهم، تهران: نيلوفر.
• عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم، (1395)، تذکره‌الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، چاپ بیست و ششم، تهران: زوار.
• فلین، توماس، (1395)، درآمدی بر اگزیستانسیالیسم، ترجمۀ علیرضا فرجی، ایلام: ریسمان.
• مصلح، علي‌اصغر، (1387)، فلسفه‌های اگزيستانس، چاپ دوم، تهران: فرهنگ و انديشۀ اسلامی.
• وارنوك، مری، (1395)، اگزيستانسياليسم و اخلاق، ترجمه مسعود عليا، تهران: ققنوس.
• یالوم، اروین دیوید، (1399)، روان‌درمانی اگزیستانسیال، ترجمۀ سپیده حبیب، چاپ چهاردهم، تهران: نی.
• ب) مقالات
• طاهری، قدرت‌الله، (1389)، «شهسوار ايمان در ديدگاه عطار نيشابوری و سورن كي‌یركگور»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی سال 7، بهار، شمارۀ 27، صص 37-58.
• مرادزاده مقدم، طاهره؛ غیبی، سید محمود رضا؛ کوشان، ایوب؛ صراطی، ژیل، (1401)، «بررسی تمثیلات عرفانی در نهج‌البلاغه و تذکره‌الاولیای عطار»، فصل‌نامۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شمارۀ 53، صص 95- 111.
• مشتاق مهر، رحمان؛ برزی، اصغر، (1390)، «محتوا و ساختار در تذکره‌الاولیای عطار»، فصل‌نامۀ زبان و ادب فارسی، دانشگاه تبریز، بهار و تابستان، شمارۀ 223، صص 191- 220.
• مهری مالفجانی، طاهره؛ علی‌اکبرزاده زهتاب، مرجان، (1402)»، مواجهه با تنهایی اگزیستانسیالیستی از منظر شمس تبریزی بر اساس دیدگاه اروین یالوم، هجدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، بهمن ماه، صص 2093- 2113.
• ولی‌زاده، فرشاد؛ دهقان، علی؛ فرضی، حمیدرضا، (1398)، «بررسی تطبیقی مفهوم مرگ و نمود‌‌‌های آن در عرفان اسلامی و مکتب اصالت وجود (با تکیه بر مصیبت‌نامۀ عطار و رمان تهوع سارتر)»، فصل‌نامۀ زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال یازدهم، پاییز، شمارۀ ۴۰، صص 86- 126.
• پ) منابع انگلیسی
• Chittick, William C. (1995) "The Existentialist Themes in Rumi's Mathnawi", Journal of the American Oriental Society, Vol. 115, No. 4. pp. 34-49.
• Kierkeɡaard, Soren (1990) eighteen upbuilding discoures, New Jersey: Princeton University Press.
• Stack, George (2003) "The Existentialist Tradition", Alabama: Blackwell Publishing.
