تأمل روش شناختی بر جنبش و بینش علمی حقوق از منظر"روش شناسی ریاضی(هندسی)"
الموضوعات :
مهدی علیاری
1
,
پونه طبيب زاده
2
1 -
2 - پونه طبیب زاده، گروه حقوق عمومی، واحد رفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی ، رفسنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: روش شناسی, روش هندسی, روش شناسی حقوق, , فلسفه علم, خردگرایی.,
ملخص المقالة :
جنبش و بینش علمی در عرصۀ حقوق پیشینه ای دیرینه دارد. یکی از پیشران های عمدۀ آن روش شناسی حقوق بوده است. پلورالیسم روش شناختی حقوق در تاریخ طولانی آن از سپیده دم تولد آن در کلام سوفسطیان با روش(روش جدلی) آغاز گردید و تا به امروز با آزمودن روش های گوناگون از صوری(قیاسی)، ریاضی(هندسی)، تجربی گرفته تا روش خطابی(اقناعی)، جدلی، دیالکتیکی و .. ادامه یافته است و نتایج پرثمری در پی داشته است و به روشن تر شدن حقیقت و عدالت و باز کردن گره های ماهوی و شکستن بن بست های روش شناختی آن انجامیده است. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی به شیوۀ کتابخانه ای و اسنادی به تبیین محتوا و بیان سرنوشت و فرجام یکی از روش های شناخت و استدلال و موازین صدق آن یعنی روش هندسی - که به ویژه از دوران خردگرایی(قرن هفدهم) مورد توجه قرار گرفته است- و نتایج و بهره های آن می پردازد تا راهی را به بحث سترگ ارتباط حقوق با فلسفۀ علم بازگشاید.
به عنوان نتیجه گیری باید بیان کرد که روش شناسی حقوق از دیرباز مورد مناقشۀ فلاسفۀ حقوق و حقوقدانان برای تبیین و نمایاندن حقیقت و ترسیم و دستیبابی به عدالت بوده است. در برهه ای از زمان(به ویژه در قرن هفدهم و اوایل قرن بیستم) علمیت حقوق نیز در گرو اثبات روش شناسی علمی برای حقوق همچون علوم ریاضی و تجربی بوده است. به باور نویسنده هنوز نیز این بحث جریان دارد و پایان باز آن این فرصت را به حقوق و علمای حقوق می دهد که از روش های متنوع برای رسیدن به حقیقت و عدالت بهره مند گردند.
آهنگران، محمد رسول، منطق حقوق(کاربرد منطق و استدلال عقلی در علم منطق)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1400. الشریف، مهدی، منطق حقوقی، سهامی انتشار،چاپ سوم،1399.
پرلمان،حییم،استدلال حقوقی و منطق حقوقی:کتاب منطق حقوقی و انفورماتیک حقوقی، ترجمۀ حسن حبیبی،انتشارات اطلاعات،چاپ اول،1373.
---،----، حقوق و منطق و معرفت شناسی: کتاب منطق حقوقی و انفورماتیک حقوقی، ترجمۀ حسن حبیبی، انتشارات اطلاعات، چااپ اول، 1373.
جعفری تبار حسن، منطق حیرانی، فرهنگ نشر نو با همکاری نشر آسیم،چاپ سوم، 1401.
جهانگیری، محسن، روش های اسینوزا " تجربه"، فصلنامۀ فلسفۀ دانشگاه تهران، شمارۀ(1)،(24-9)،1379.
حبیبی حسن، زبان حقوقی، نامۀ فرهنگستان، دورۀ اول، شمارۀ(1)،(37-13)، 1374.
ژیلسون، اتین، نقد تفکر فلسفی غرب: از قرون وسطی تا اوایل قرن حاضر، ترجمۀ احمد احمدی، انتشارات سمت، 1371.
دانش پژوه،محمد تقی، پیوستگی منطق و ریاضی نزد خواجه طوسی(سخنرانی)، یادنامۀ خواجه نصیر الدین طوسی، انتشارات دانشگاه تهران،(175-166)،1335.
دکارت، رنه، تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران، انتشارات سمت، 1385.
عرب، مهین، نقد و بررسی روش شناسی در فلسفۀ دکارت و آراء پوپر، نشریۀ حکمت و فلسفه، سال پنجم، شمارۀ چهارم، (پیاپی 20)،(74-53)، زمستان 1388.
طبیبیان محمد، روش علم: بازخوانی اسلوب های اندیشۀ علمی از عصر روشنگری تاکنون، انتشارات دنیای اقتصاد، 1393.
صابری ورزنه، حسین، بررسی تاریخی سرآغازهای ظهور مسئلۀ روش در فلسفۀ غرب، نشریۀ تاریخ فلسفه، سال 6، شمارۀ(4)،(100-81)، 1394.
فنایی نعمت سرا، هادی، نگاه مکانیکی به جهان؛ بررسی تحلیلی و واکاوی پیآمدهای آن، نشریۀ کلام اسلامی، شمارۀ(97)،(130-103)،بهار 1395.
کاسیرر، ارنست، فلسفۀ روشن اندیشی، ترجمۀ نجف دریابندری، خوارزمی، چاپ اول، 1372.
کشفی عبدالرسول، کاربرد روش هندسی در فلسفۀ اسلامی، نشریۀ مقالات و بررسی ها،شمارۀ(71)، (246-221)،1381.
لایب نیتس، گاتفرید، مونادولوژی و چند مقالۀ فلسفی دیگر، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، انتشارت و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1372.
مصاحب، غلامحسین، مدخلی بر منطق صورت، دانشگاه حکمت، چاپ، 1366.
نبوی، لطف الله، مبانی منطق و روش شناسی، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، چاپ دوم، 1389.
---،------ ، روش شناسی علوم قیاسی، نشریۀ مدرس،دورۀ اول، شمارۀ(2)، (39-27)،1369.
واعظی، احمد، زبان فقه و حقوق، مؤسسۀ بوستان کتاب، چاپ دوم،1401.
ولفسن اوسترین هری، فلسفۀ اسپینوزا: بیان فرآیندهای ناپیدای استدلال او، ترجمۀ علی شهبازی، انتشارات پژوهشگاه دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول، 1402.
Audi, Robert, The Cambridge Dictionary of philosophy, Cambridge: Cambridge University Press,1996.
Cairns, Huntington, Leibniz’s Theory of Law, Harvard Law Review, Vol.60, No.2, (200-232).
------, ----------, Legal Philosophy from Plato to Hegel, Hopkins Press,1949.
Eves, Howard, An Introduction to the History of Mathematics, 6th ed., Saunders, 1990.
Grey, Thomas, Langdell's Orthodoxy, University of Pittsburg Law Journal Review, Vol. 45, Issue I, (1-53), 1983.
Ghestin Jacques et Goubeaux Gilles, Traite de Droit Civil, Intruduction Generale, L., G., D., J., 4ed, Paris, 1994.
Hoeflich, Michael H., Law & Geometry: Legal Science from Leibniz to Langdell, The American Journal of Legal History, Vol. 30, No. 2, (95-121),1986.
-------, -----------, John Austin and Joseph Story: Two Nineteenth Century Perspectives on the Utility of the Civil Law for the
Common Lawyer, 29 American Journal of Legal History, Vol.29, Issue 1, (36-77), 1985. Husson, Leon, Les apories de la logique juridique, In: Annales de la Faculte de droit et des Sciences Economiques de Toulouse, T.XV, Paris, 1967.
Johns, Christopher, The Impact of Geometric Leibniz’s Method for Law, In: Legacy and Impact of Leibniz, Julia Weckend, Lloyd Strickland(editors), Philosophy Studies of Seventeen Century, Rutledge, 1 St. edition, (245-267), 2019.
Klug, Ulrich, Juristich Logik, Second Edition, Springer Verlag, 1958.
Kocher, Paul H., Francis Bacon on the Science of Jurisprudence, Journal of History of Ideas, Vol.18, No. 3, (3-26),1957.
McCrae, Robert, The Unity of the Sciences: Bacon, Descartes, and Leibniz, Journal of History of Ideas, Vol. 18, No.1, (27-48), 1957.
Shapiro, Barbara, Law and Science in Seventeenth Century England, 21, Stanford. Law Review, 727, Vol.21, No.4, (727-767),1969.
-----, ------, Probability and Certainty in seventeenth century in England: A Study of the Relationships Between National Science, Religion, History, Law, and Literature, Princeton University Press,1983.
Shaffer, Thomas L., David Hoffman’s Law School Lectures (1822-1833), Journal of Legal Education, Vol.127, No.1, (127-138),1982.
Stein, Peter, Elegance in Law, Law Quarterly Review, Vol.77, (242-256),1961.
Stevens, Robert, Law School: Legal Education in America from the 1850's to the 1950's, Chapel Hill: University of North Carolina Press,1983.
Stewart Dugald, Elements of the Philosophy of the Human Mind, Harvard University Press, 1971.
Van de Kerchov, Michel et Ost, Francios, Le System juridique entre ordre et desorde, PUF, 1 ed. paris, 1988.
Villey, Michel, Histore de la Logique Juridique, In: Annales de la Faculte de Droit et des Science Economiques de Toulous, T.X.V. Paris, 1967.
Watson, Alan, The Making of the Civil Law on the medieval legal tradition, Harvard university Press,1982.
Wieacker, Franz,The Importance of Roman Law for Western Civilization and Western Legal Thought, College International and Comparative Law Review,257, Vol. 4, Issue 2,(257-281), 1981.
Krivenko, Ekaterina, Yahyaoui, Space and Fates of International Law, Cambridge University Press, 2020.
