تعیین فلزات سنگین و ارزیابی خطر برای مصرف کننده در قزلآلا
الموضوعات :رضا سلیقه زاده 1 , بهنام پدرام 2 , کیارمین کیوانی 3 , شقایق قناد 4 , فاطمه همایون 5
1 - گروه دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، ایران
2 - گروه دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، ایران
3 - دانش آموخته دکتری حرفه ای دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، ایران
4 - دانشجو دکتری حرفه ای دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، ایران
5 - دانشجو دکتری حرفه ای دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، ایران
الکلمات المفتاحية: ماهی قزل‌آلای رنگین کمان, فلزات سنگین, سرب, کادمیوم, نیكل, مشهد,
ملخص المقالة :
فلزات سنگین از مهم‌ترین آلاینده‌های محیط زیست هستند که تجمع آن‌ها در ماهیان و انتقال به انسان می‌تواند مشکلات سلامتی متعددی ایجاد کند. این مطالعه با هدف بررسی غلظت برخی فلزات سنگین در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان و ارزیابی خطر مصرف آن در شهر مشهد انجام شد. نمونه‌های ماهی از مراکز پرورش اطراف مشهد تهیه و غلظت فلزات سنگین شامل آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم، مس، آهن، منگنز، مولیبدن، نیکل، سرب، قلع و روی با استفاده از دستگاه طیف‌بینی جذب اتمی اندازه‌گیری شد. برای تعیین مقدار جیوه از روش الکتروشیمیایی ولتامتری با دستگاه پلاروگراف‌متروم استفاده گردید. داده‌های حاصل به کمک آنالیز آماری ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که غلظت اغلب عناصر به جز آرسنیک، مولیبدن، نیکل و سرب به‌طور معنی‌داری(5/0P )کمتر از حد مجاز بود. اما غلظت مولیبدن، نیکل و سرب به‌طور معنی‌داری(5/0P ) بالاتر از حد استاندارد بود. همچنین غلظت آرسنیک تفاوت معنی‌داری با استانداردهای بین‌المللی نداشت(5/0P ). به‌طور کلی، این مطالعه نشان داد که مصرف ماهی قزل‌آلای پرورشی در مشهد می‌تواند از نظر برخی فلزات سنگین برای مصرف‌کنندگان خطرناک باشد. بنابراین، کاهش آلودگی‌های فلزات سنگین از طریق رعایت اصول زیست محیطی، به‌ویژه در صنایع اطراف مراکز پرورش ماهی، ضروری است.
1- Jamil Emon F, Rohani MF, Sumaiya N, Tuj Jannat MF, Akter Y, Shahjahan M, Abdul Kari Z, Tahiluddin AB, Goh KW. Bioaccumulation and Bioremediation of Heavy Metals in Fishes-A Review. Toxics. 2023 Jun 6;11(6):510. doi: 10.3390/toxics11060510. PMID: 37368610; PMCID: PMC10302055.
2- Dixit R., Malaviya D., Pandiyan K., Singh U.B., Sahu A., Shukla R., Singh B.P., Rai J.P., Sharma P.K., Lade H., et al. Bioremediation of Heavy Metals from Soil and Aquatic Environment: An Overview of Principles and Criteria of Fundamental. Processes. Sustainability. 2015;7:2189-2212. doi: 10.3390/su7022189
3- Taslima K., Al-Emran M., Rahman M.S., Hasan J., Ferdous Z., Rohani M.F., Shahjahan M. Impacts of Heavy Metals on Early Development, Growth and Reproduction of Fish-A Review. Toxicol. Rep. 2022;9:858-868.
doi: 10.1016/j.toxrep.2022.04.013. 4- Genchi G, Sinicropi MS, Lauria G, Carocci A, Catalano A. The Effects of Cadmium Toxicity. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(11):3782. Published 2020 May 26.
5- Olsen V, Mørland J. [Arsenic poisoning]. Tidsskr Nor Laegeforen. 2004 Nov 04;124 (21):2750-3.
6- Carlin DJ, Naujokas MF, Bradham KD, Cowden J, Heacock M, Henry HF, Lee JS, Thomas DJ, Thompson C, Tokar EJ, Waalkes MP, Birnbaum LS, Suk WA. Arsenic and Environmental Health: State of the Science and Future Research Opportunities. Environ Health Perspect. 2016 Jul; 124(7):890-9.
7- Gossel, T. A. (1994): Principles of Clinical Toxicology. CRC Press, pp. 1-20.
8- Davies, J. (2007). The Pharmacological Basis of Therapeutics, BMJ Publishing Group Ltd.
9- Harbison, R. D., Bourgeois, M. M. and Johnson, G. T. (2015): Hamilton and Hardy's Industrial Toxicology. John Wiley & Sons, pp. 1-5.
10- Yannai S. and Sachs, K. 1993: Absorption and Accumulation of Cadmium, Lead and Mercury from Foods by Rats. Food and chemical toxicology, 31: pp 351-355.
11- Marchlewicz, M., Wiszniewska, B., Gonet, B., Baranowska-Bosiacka, I., Safranow, K., Kolasa, A., et al. 2007: Increased Lipid Peroxidation and Ascorbic Acid Utilization in Testis and Epididymis of Rats Chronically Exposed to Lead. Biometals, 20: pp 13-19.
12- Kortei NK, Heymann ME, Essuman EK, Kpodo FM, Akonor PT, Lokpo SY, Boadi NO, Ayim-Akonor M, Tettey C. Health risk assessment and levels of toxic metals in fishes (Oreochromis noliticus and Clarias anguillaris) from Ankobrah and Pra basins: Impact of illegal mining activities on food safety. Toxicol Rep. 2020 Feb 17; 7:360-369.
13- خوشدونی فراهانی ز. 1399 ارزیابی تجمع فلزات سنگین در گونه هایی از آبزیان( ماهیان کپور، سالمون، قزلآلا، شیر و 83-75:(37)10میگوهای دریایی و تازه) بیولوژی کاربردی،
14- حسيني الهاشمي ا، حسن زاده کیابی ب، وفایی خواه ن. 1392. ارزیابی ریسک مواجهه با فلزات سنگین سرب و کادمیوم ناشی از مصرف 3 گونه ماهی پر مصرف در محدوده شهر اهواز، سومین همایش ملی سلامت محیط زیست و توسعه پایدار، بندر عباس، 1-1.
15- سیف زاده م، گلشاهی ع، صفی یاری ش.1397. میزان تجمع فلزات سنگین سرب و کادمیوم در ماهی قزل‌آلای پرورشی ناحیه تالش استان گیلان، پژوهش‌های علوم دامی،28(2):79-65.
16- رفیعی غ، میر واقفی غ، رضائی توابع ک. 1387 تجمع زیستی فلزات سنگین مس، روی، آهن و منگنز در تخم ماهی قزل آلای رنگین کمان از مرحله لقاح تا تخم گشایی مجله علمی شیلات ایران، 17(4):56-66.
17- عزیزی ج، کریم نژاد ا الردم حسینی .م. 1399 بررسی فلزات سنگین و آب های ناسالم در ماهی های پرورشی قزل آلا و نقش آن در سلامتی انسان، ششمین کنفرانس بین المللی علوم صنایع غذایی کشاورزی ارگانیک و امنیت غذایی، 1-1.
18- نوروزی م، صادفی م.م باقری توانیم زندآوره 1398 تجمع فلزات سنگین در بافت های سه گونه ماهی در آبهای خلیج فارس و ارتباط آن با برخی مشخصات زیست سنجی فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست 21 (6): 212-197.
19- محمد خانی ن، هدایتی س. ع. مازندرانی م بیتا س، 1401. بررسی میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم در بافت عضله ماهیان پرورشی سردآبی استان گلستان، 1-1. 20- . Amadi CN, Offor SJ, Frazzoli C, Orisakwe OE. Natural antidotes and management of metal toxicity. Environ Sci Pollut Res Int. 2019 Jun;26(18):18032-18052.
21- . Balmes JR, Abraham JL, Dweik RA, Fireman E, Fontenot AP, Maier LA, Muller-Quernheim J, Ostiguy G, Pepper LD, Saltini C, Schuler CR, Takaro TK, Wambach PF., ATS Ad Hoc Committee on Beryllium Sensitivity and Chronic Beryllium Disease. An official American Thoracic Society statement: diagnosis and management of beryllium sensitivity and chronic beryllium disease. Am J Respir Crit Care Med. 2014 Nov 15;190(10):e34-59.
22- Al Hammouri F, Darwazeh G, Said A, Ghosh RA. Acute thallium poisoning: series of ten cases. J Med Toxicol. 2011 Dec;7(4):306-11.
