روش‌های مدیریت فصل آنستروس و فاز انتقالی در مادیان
الموضوعات :
1 -
الکلمات المفتاحية: مادیان, آنستروس فصلی, مدیریت تولیدمثلی, نوردهی مصنوعی, هورمون‌درمانی.,
ملخص المقالة :
فصل آنستروس و دوره‌های انتقالی، بخش‌های کلیدی در چرخه تولیدمثلی مادیان هستند که نقش مهمی در باروری و کارایی تولیدمثلی آن‌ها ایفا می‌کنند. این مطالعه با هدف بررسی مکانیزم‌های فیزیولوژیک مرتبط با این دوره‌ها و معرفی راهکارهای مدیریتی مؤثر برای تحریک فعالیت تخمدانی و کاهش مدت‌زمان غیرفعال بودن تولیدمثلی انجام شده است. تمرکز اصلی بر استفاده از نوردهی مصنوعی و مداخلات دارویی، از جمله هورمون‌درمانی با آنالوگ‌های GnRH، پروژسترون و آنتاگونیست‌های دوپامین است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که اجرای دقیق پروتکل‌های درمانی و شرایط محیطی مناسب می‌تواند به رشد فولیکولی، القای تخمک‌گذاری و در نهایت بهبود عملکرد تولیدمثلی مادیان‌ها کمک کند. این مطالعه به عنوان راهنمایی کاربردی برای دامپزشکان و پرورش‌دهندگان، به منظور ارتقاء مدیریت تولیدمثلی مادیان‌ها ارائه شده است. مادیان‌ها از جمله گونه‌هایی هستند که تولیدمثل آن‌ها در روزهای بلند سال صورت می‌گیرد[1] و در فصل تولیدمثل چندین چرخه تولیدمثلی از خود نشان می‌دهند. فعالیت تولیدمثلی این گونه‌ها به طور چشمگیری تحت تأثیر طول مدت روشنایی روز (فتوپریود) قرار دارد. چرخه تولیدمثلی این حیوانات به چهار مرحله اصلی تقسیم می‌شود: آنستروس (دوره غیرفعال)، دوره انتقالی بهاره، فصل تولیدمثل (که شامل استروس و دی‌استروس است) و دوره انتقالی پاییزه. دو مرحله کلیدی این چرخه، فصل آنستروس و دوره انتقالی، تأثیر زیادی بر بهره‌وری باروری و عملکرد تولیدمثلی مادیان‌ها دارند. در فصل آنستروس، به دلیل کاهش نور روزانه، فعالیت تخمدانی مادیان‌ها کاهش می‌یابد و چرخه استروس متوقف می‌شود. از سوی دیگر، فاز انتقالی یک دوره گذار است که مادیان‌ها را از آنستروس به فصل تولیدمثلی (دوره انتقالی بهاره) یا از فصل تولیدمثلی به آنستروس (دوره انتقالی پاییزه) منتقل می‌کند. این دوره‌ها به دلیل تغییرات هورمونی و نوسانات فعالیت تخمدانی، تأثیر زیادی بر باروری و سلامت تولیدمثلی مادیان‌ها دارند و با فعالیت نامنظم تخمدانی و فقدان تخمک‌گذاری، چالش‌های مدیریتی قابل توجهی ایجاد می‌کنند.
1. Dascanio, J. and McCue, P. (2021) Equine Reproductive Procedures, Wiley Balckwell publication, 2nd ed. P: 199-203
2. Giedt, E, and Hiney, K. (2019) Reproductive Management of the Mare, Oklahoma Cooperative Extension Service
3. McKinnon, AO. Et al (2011) Equine Reproduction. John Wiley –Blackwell Publication, P:1696-1703 & 1771-1788
4. Ginther, O. J., et al. (2004). Reproductive seasonality in mares: Physiological mechanisms and applied implications. Theriogenology, 61(3), 613–631.
5. Aurich, C. (2011). Reproductive cycles in horses: Basic aspects and practical implications. Animal Reproduction Science, 124(3-4), 176–182.
6. Squires, E. L., et al. (2019). Hormonal manipulation of the estrous cycle in mares. Equine Veterinary Journal, 51(2), 275–282.
7. Sharp, D. C. (2000). Environmental and endocrine control of reproduction in the mare. Domestic Animal Endocrinology, 18(2), 267–281
8. Scott, C. (2020). Reproductive management of the transitional mare. UK-Vet Equine, 4(2), 42–47. https://doi.org/10.12968/ukve.2020.4.2.42
9. Bianchi, C. P., Bruno, S., Dorna, I. V., Rodríguez, E., & Aba, M. A. (2022). Effect of short-term artificial light and transvaginal progesterone device on first ovulation in late transitional mares. Journal of Equine Science, 33(1), 1–6. https://doi.org/10.1294/jes.33.1
10. Hornberger, K., Lyman, C. C., Coffman, E., & Holyoak, G. R. (2017, December 1). Mares behaving badly: a review of methods for estrus suppression in the mare*. https://clinicaltheriogenology.net/index.php/CT/article/view/10007
11. Fedorka, C. E., & Troedsson, M. H. T. (2020). The use of progestins in equine medicine: A review. Equine Veterinary Education, 33(9), 494–504. https://doi.org/10.1111/eve.13332
12. Jeon, S., Hwang, K., & Choi, K. (2016d). Effect of steroid hormones, estrogen and progesterone, on epithelial mesenchymal transition in ovarian cancer development. The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology, 158, 1–8. https://doi.org/10.1016/j.jsbmb.2016.02.005
13. Ferris, R. A., Hatzel, J. N., Lindholm, A. R., Scofield, D. B., & McCue, P. M. (2011). Efficacy of deslorelin acetate (SucroMate) on induction of ovulation in American quarter horse mares. Journal of Equine Veterinary Science, 32(5), 285–288. https://doi.org/10.1016/j.jevs.2011.11.007
14. Ginther, O., Baldrighi, J., Castro, T., Wolf, C., & Santos, V. (2015). Concentrations of progesterone, a metabolite of PGF2α, prolactin, and luteinizing hormone during development of idiopathic persistent corpus luteum in mares. Domestic Animal Endocrinology, 55, 114–122. https://doi.org/10.1016/j.domaniend.2015.12.004
15. Thompson, D. L., Hoffman, R., & DePew, C. L. (1997b). Prolactin administration to seasonally anestrous mares: reproductive, metabolic, and hair-shedding responses. Journal of Animal Science, 75(4), 1092. https://doi.org/10.2527/1997.7541092x
16. Bennett-Wimbush, K., Loch, W., Plata-Madrid, H., & Evans, T. (1998). The effects of perphenazine and bromocriptine on follicular dynamics and endocrine profiles in anestrous pony mares. Theriogenology, 49(4), 717–733. https://doi.org/10.1016/s0093-691x(98)00021-1
17. McCue, P. M., May, E. M., Middlebrooks, B. T., Roser, J. F., Ross, P. J., & Squires, E. L. (2023). Recombinant equine FSH superovulation in the mare. Journal of Equine Veterinary Science, 125, 104664. https://doi.org/10.1016/j.jevs.2023.104664
18. Jennings, M., Boime, I., Daphna-Iken, D., Jablonka-Shariff, A., Conley, A., Colgin, M., Bidstrup, L., Meyers-Brown, G., Famula, T., & Roser, J. (2009). The efficacy of recombinant equine follicle stimulating hormone (reFSH) to promote follicular growth in mares using a follicular suppression model. Animal Reproduction Science, 116(3–4), 291–307. https://doi.org/10.1016/j.anireprosci.2009.01.013
