جبران خسارات زیستمحیطی در پرتو ماده ۷۵ اساسنامه رُم و «عناصر جنایات»
الموضوعات : International Legal Researchمحمد رضا واعظی 1 , علی فقیه حبیبی 2 , مریم افشاری 3 , محسن دهقانی 4
1 - دانشجوی دکترای حقوق بین الملل عمومی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب،تهران،ایران
2 - . استادیار گروه حقوق ، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
3 - استاد دانشگاه آزاد واحد تهران شمال و واحد دماوند
4 - گروه مدیریت محیط زیست، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
الکلمات المفتاحية: دیوان کیفری بین المللی , اساسنامه رُم , جنایات اصلی, عناصر جنایات , حقوق بین الملل محیط زیست , جبران خسارات زیست محیطی .,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: در دهههای اخیر نیاز به حفاظتِ موثر از محیط زیست ، ضروریتر شده است. در این راستا تلاشهای قابل توجهی توسط جامعه بینالمللی انجام پذیرفت که منجر به تصویب کنوانسیونها و معاهداتی با هدف تضمین حفاظت از محیط زیست و توسعه «حقوق بینالملل محیط زیست» شد. هر چند این توسعهی چشمگیر ، هنوز به حوزه حقوق کیفری بینالمللی وارد نشده است. در واقع دیوان کیفری بینالمللی ، منحصراً به پیگیری کیفری «جنایات اصلی» که طبق اساسنامه رُم در صلاحیت آن قرار دارند، تمرکز دارد. در این مقاله به بررسی پاسخ این سوال میپردازیم که اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ، برای پیگیری خسارات زیست محیطی چه قابلیتهایی دارد؟
روش : روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و ابزار گردآوری دادهها، کتابخانهای با مطالعه کتب، مقالات و اسناد بین المللی (اعلامیه ها، معاهدات، مصوبات مراجع بین المللی و ...) می باشد.
یافتهها و نتایج: تجزیه و تحلیل ما نشان می دهد اگر چه تنها جایی در اساسنامه رُم که به صراحت از محیط زیست نام برده شده ، در ماده8.2(b) (iv) تحت عنوان "جنایت جنگی" میباشد اما 6 ظرفیت دیگر برای پیگیری کیفری آسیبهای زیست محیطی در "عناصر جنایات" وجود دارد. بنابراین ما نباید قدرت تکیه بر چارچوب فعلی اساسنامه رم را دست کم گرفته و به این ظرفیتها توجه نکنیم بلکه باید به جای چشم پوشی از "عدالت زیست محیطی" در دیوان بین المللی کیفری، بر استفاده حداکثری از ظرفیتهای زیست محیطی در چارچوب قانونی فعلی ، تمرکز کنیم.
منابع: - آلامودين،اَمل و ووب،فيليپا ،( زمستان 1391)،گسترش صلاحيت ديوان كيفري بين المللي نسبت به ( جنايات جنگي موضوع مادة 8 اساسنامه)، ترجمه: حسین آقايي جنتمكان، ويژه نامة مجلة حقوقي بين المللي، نشرية مركز امور حقوقي بين¬المللي رياست جمهوري.
- ابراهیمی، شهرام و رجبی، ابراهیم ،(1389)، پیشگیری در نظریه¬های جرم شناسی و گستره محدودیتهای آن، فصلنامه آموزه¬های حقوقی )آموزههای حقوق کیفری فعلی(،شماره 13 .
- بیگلری، پویان، رئیسی، لیلا و محمود جلالی، (1395)، بررسی عنصر روانی در حقوق کیفری بین¬المللی ، تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین¬الملل ، سال نهم ، شماره سی و چهارم.
- جعفری،امین و اصغر احمدی،(تابستان 1398)،جبران خسارات جرائم زیست محیطی در حقوق بین الملل و حقوق ایران،فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 94 ، شمارۀ 2. DOI: 10.22059/jplsq.2018.223342.1426
-حسینی اکبرنژاد، هاله ،(1388)،صلاحیت تکمیلی دیوان بین¬المللی کیفری:پویایی نظامهای قضایی ملی در مقابله با بی-کیفری ، مجله حقوقی بین¬المللی نشریه مرکز امور حقوقی بین¬المللی ریاست جمهوری، سال بیست و ششم، شماره 41.
- سبحانی نیا، مجتبی ، محسن عبدالهی و سید عباس پورهاشمی ، (زمستان 1400) ، واکاوی سلسله مراتب هنجاری در حقوق بین الملل محیط زیست ، پایداری، توسعه و محیط زیست، دوره دوم، شماره 4.
-سلیمی، صادق و فرزانه جداری فروغی، (آذر 1397)،«جبران خسارات ناشی از ارتکاب جنایات بین¬المللی در دیوان بین-المللی کیفری برای بزه¬دیده در پرتو آراء صادره»، مجله بین¬المللی پژوهش ملل، دوره سوم،شماره 36.
- کشکولیان،اسماعیل و فاطمه کریمیان¬عمروآبادی، (بهار 1401)،چالش¬ها و راهبردهای پیشگیرانه وضعی در قبال جرایم زیست محیطی،نشریه آراء،شماره 24.https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/ 1886632
-موسوی،سید فضل¬ا... و فهیمه قیاسیان ، (بهار 1390) ، جبران خسارات زیست محیطی در حقوق بین¬الملل ، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، دوره 41 ، شماره 1.
-نژندی¬منش، هیبت¬اله و هاجر راعی¬دهقی، (1397) ، رابطه میان عرفِ موخر و معاهده ، در چارچوب ماده 10 اساسنامه دیوان کیفری بین¬المللی ، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی ، سال نوزدهم ، شماره58 .
-نژندی¬منش، هیبت¬الله و آموزگار،(پاییز1396)،«جایگاه بزه¬دیده در اساسنامه دیوان کیفری بین¬المللی»، مجله قضاوت، پیاپی91. منابع انگلیسی 1-Brown Weiss , Edith , 2011 , The Evolution of International Environmental Law , Georgetown University Law Center, Georgetown Law Library , Japanese Yearbook of International Law , Vol.54. This paper can be downloaded free of charge from: https://scholarship.law.georgetown.edu/facpub/1669, https://scholarship.law.georgetown.edu/facpub
2- Dupuy , Pierre-Marie & Viñuales , JorgeE. (2018), International Environmental Law , Cambridge University Press , www.cambridge.org/9781108423601 , DOI:10.1017/9781108399821 ISBN 978-1-108-42360-1 Hardback ISBN 978-1-108-43811-7 Paperback
-3Hardman Reis , Tarcisio,(2011), Compensation for Environmental Damages under International Law: Te Role of the International Judge, New Zealand Yearbook of International Law , Vol 9 , [Te Netherlands: Kluwer Law International, 248pp, 2011. ISBN 13:9789041134370. US$135.00] ,
4-Mistura , Alessandra ,(2018), Is There Space for Environmental Crimes Under International Criminal Law? The Impact of the Office of the Prosecutor Policy Paper on Case Selection and Prioritization on the Current Legal Framework , Columbia Journal of Enviromental Law . vol .43 , No 1 . doi:10.7916/4rt7-v957
5-Nurse , Angus ( 31 october 2017), Green criminology: shining a critical lens on environmental harm PALGRAVE COMMUNICATIONS | 3: 10, |DOI: 10.1057/s41599-017-0007-2 | www.nature.com/palcomms 6-Palarczyk , Danuta ,( 30 January 2023) , Ecocide before the international criminal court : simplicity is better than an elaborate embellishment , Criminal Law Forum University of Cambridge, Cambridge, UK.,Poblished on line : https://doi.org/10.1007/s10609-023-09453-z
7- Stahn , Carsten & Iverson , Jens & S.Easterday , Jennifer ,2017 ,” Environmental Protection and Transitions from Conflict to Peace”, Oxford University Press ,downloaded fromhttps://doi.org/10.1093/oso/9780198784630.002.0003 , ISBN 978– 0– 19– 878463– 0
