التزام به حق بر پایداری اقلیمی تضمینی بر اعاده حقوق عمومی در تقلیل پیامدهای تغییرات اقلیمی بر جامعه ایران
الموضوعات :
شباب جهانبین
1
,
علی فقیه حبیبی
2
,
علی محمدی
3
,
شیرین شیرازیان
4
,
هادی کیادلیری
5
1 - دانشجو دکتری حقوق محیط زیست، گروه مدیریت محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه حقوق، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه مدیریت محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - استادیار گروه مدیریت محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
5 - دانشیار گروه علوم محیط زیست و جنگل، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: تغییرات آب و هوایی, حقوق عمومی, حقوق محیط زیست, حق بر پایداری اقلیمی, جامعه ایران ,
ملخص المقالة :
عدم توفیق سلسله نشست های هیئت بین الدولتی تغییرات آب و هوایی موجبات تضییع حقوق جوامع، بالاخص کشورهای درحال توسعه شده است. فقدان اهتمام به مقوله عدالت اقلیمی در نظام حقوق بین الملل موجب شده است، که کشورهایی که کمترین تاثیر را در انتشار گازهای گلخانه ای داشته اند، با بیشترین پیامدهای تضییع کننده حقوق عمومی مواجه شوند. از همین منظر، مسئله استکثار ناپایدرای اقلیمی بواسطه وقوع پیامدهای تغییرات آب و هوایی، به جامعه ایران نیز تحمیل شده است. لذا، در این مطالعه این سوال مطرح می گردد، که بارزترین پیامدهای ناگوار تغییرات آب و هوایی بر جامعه ایران و ساز و کار حقوقی غلبه بر آنها چه خواهد بود؟ و در پاسخ به سوال، این فرضیه مطرح می گردد، اهتمام به حق بر پایداری اقلیمی التزامی بر تقلیل پیامدهای اضمحلال کننده تغییرات آب و هوایی را برای جامعه ایران به همراه خواهد داشت. این مطالعه در راستای دستیابی به اهداف و نتایج متعالی شده در دو فاز عملیاتی و تحقیقاتی به انجام رسیده است. در فاز نخست، برای افزایش آگاهی تیم تحقیق شناسایی و تجزیه و تحلیل بارزترین پیامدهای تغییرات آب و هوایی با بهره گیری از نظرسنجی خبرگان به انجام رسیده است. در فاز دوم، برای اکتساب به مطلوب ترین ساز و کارهای حقوقی مقابله با تغییرات آب و هوایی، سوابق متون حقوقی و گزارش های سازمان بین المللی و حاکمیتی مورد تاویل واقع گردید. منطبق بر استقصا صورت پذیرفته در این تحقیق، (۱)کاهش عملکردی حوزه صنایع راهبردی کشور بواسطه محدودیت منابع انرژی، (۲)اختلال در کیفیت زندگی بواسطه فراوانی وقوع طوفان های گرد و غبار منطقه ای و برون مرزی بر کشور، و (۳) مخاصمات استانی بر اکتساب به منابع آبی، از پیامدهای مخرب تغییرات آب و هوایی در تضییع حقوق عمومی جامعه ایران محسوب می گردند. در نهایت تقریر می گردید، که سیاست گذاری و تقنین گذاری اقلیمی در معیت اهتمام به حق بر پایداری اقلیمی، موجبات پیاده سازی ساز و کارهای کاهش (Mitigation) و سازگاری (Adaptation) را تسهیل خواهد نمود.
1. بابائیان، ایمان. (1398). تغییر اقلیم در ایران از آثار و تهدیدها تا فرصت، ششمین کنفرانس منطقه ای تغییرات اقلیمی ایران، سازمان هواشناسی کشور، تهران، ایران
2. بصیری صدر، محمد. اخباری، محمد. فرجی زاده، عبدالرضا. برنا، رضا. (1399). تحلیل ژئوپولیتیکی اثرات تغییر اقلیم بر توسعه پایدار کشور ایران متغیر تعدیل گر تصمیمات سیاسی، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 12(2). 133-152
3. جعفرنژاد، ابوبکر. حجازی فرد، نجمه. (1402). تغییرات آب و هوایی و خطرات مهاجرت، اولین کنگره ملی تغییر اقلیم و سلامت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی دزفول، دزفول، ایران
4. دفتر ملی تغییر آب و هوای سازمان حفاظت محیط زیست. (1396). برنامه راهبرد ملی تغییر آب و هوا، سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت محیط زیست انسانی، چاپ اول
5. سیدی فرد، سید محمدحسین. (1397). ارزیابی موقعیت جغرافیای سیاسی ایران در امنیت ملی کشورهای همسایه، ششمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران، موسسه آموزش عالی مهر اروند، تهران، ایران
6. شفیع زاده، محمدعلی. توانپور پاوه، مصطفی. امینی، فیروزه. سلیمانپور، پانته آ. صابرفتاحی، لیدا. قائمی، مهتاب. (1402). آمارها و نمودارهای انرژی ایران و جهان (1400-2021)، وزارت نیرو، معاونت امور برق و انرژی، دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی
7. Ahmed, S. K. (2024). How to choose a sampling technique and determine sample size for research: A simplified guide for researchers, Oral Oncology Reports, 12. DOI:10.1016/j.oor.2024.100662
8. Goerg, S. Pondorfer, A. Stohr, V. (2025). Public support for more ambitious climate policies: Empirical evidence from Germany, Ecological Economics, 231. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2025.108538
9. Huq, M. English, S. Nagginda, H.P. Bonifacio, J. Deivanayagam, T.A. Issa, R, Chobhthaigh, S.N. Morais Sato, P.D. Mulindwa, H. Devakumar, D. (2023). Developing a guide to climate & health justice education: Process and content, The Journal of Climate Change and Health, 9(1). DOI:10.1016/j.joclim.2022.100188
10. Howarth, C. McLoughlin, N. Murtagh, E. Kythreotis, A.P. Porter, J. (2025). Integrating climate mitigation and adaptation in the UK: A new anticipatory narrative for achieving “Climate Resilient Net Zero” in preparing for heat risk, Global Environmental Change, 92. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2025.102994
11. Long, H. Feng, G. (2024). Does national ESG performance curb greenhouse gas emissions?, Innovation and Green Development, 3(3). DOI:10.1016/j.igd.2024.100138
12. Ma, Y. Loh, L. Yin, Z. J. (2025). Integrating economics, environment, social, and governance (EESG): A more comprehensive sustainable framework, Innovation and Green Development, 4(1). DOI: 10.1016/j.igd.2024.100199
13. Qian, J. Sun, K. Chang, Y.C. (2024). The impact of the ITLOS climate change advisory opinion on the development of international law, Marine Policy, 170 (1). DOI:10.1016/j.marpol.2024.106406
14. Stankovic, T. Hovi, J. Skodvin, T. Overland, I. (2024). Regulating production rather than consumption? Comparing the challenges of supply-side and demand-side climate agreements, Energy Research & Social Science, 114(8). DOI:10.1016/j.erss.2024.103601
15. Stefano, V.D. Alessandro, S. D. Domenico, G. (2025). Chapter 17 - Biodiversity loss, climate change, and Nature Restoration Law in the modern legal system of the European Union, Environmental Sustainability and Global Change. 245-256. DOI:10.1016/B978-0-443-31596-1.00017-9
16. Sun, Y. Song, Y. Long, C. Qin, M. Lobonţ, O.R. (2023). How to improve global environmental governance? Lessons learned from climate risk and climate policy uncertainty, Economic Analysis and Policy, 80(2902). 1666-1676. DOI:10.1016/j.eap.2023.11.010
17. Subramoniam, R. Huisingh, D. Sundin, E. Chinnam, R.B. Bayulken, B. Gaur, J. Govindan, K. Viegas, C. (2024). Special issue editorial: Supply chain planning & management challenges and opportunities driven by climate change and other disruptions and how to accelerate societal transition to equitable, sustainable and livable societies, 481. DOI:10.1016/j.jclepro.2024.144129
18. Wang, J. Azam, W. (2024). Natural resource scarcity, fossil fuel energy consumption, and total greenhouse gas emissions in top emitting countries, Geoscience Frontiers, 15(5). DOI:10.1016/j.gsf.2023.101757
19. Xia, Q. (2025). Market perspective on climate actions and clean energy transition, Journal of Energy Policy, 198. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2024.114470
20. Zhai, X. Li, Z. Li, Zh. Xue, Y. Chang, X. Su, J. Jin, X. Wang, P. Sun, H. (2025). Risk-averse energy management for integrated electricity and heat systems considering building heating vertical imbalance: An asynchronous decentralized approach, Applied Energy, 383. DOI: 10.1016/j.apenergy.2025.125271
21. Yao, Y. Yang, B. Zhou, Y. (2025). Natural disaster experiences and household entrepreneurship: Evidence from China, International Review of Financial Analysis, 102. DOI: 10.1016/j.irfa.2025.104080
22. Yang, R. Yagi, H. (2024). Evaluating occupational values in Japan's urban farming: A comparison between the Likert scale and Best-Worst Scaling methods, Cities, 155(1). DOI:10.1016/j.cities.2024.105485
23. Zon, A. O. Kouassi, K. E. Porembski, S. Ouedraogo, A. (2025). Species distribution models and climate niche factors unravel the vulnerability of wild palm species (Arecaceae) to climate change in Burkina Faso (West Africa), Journal for Nature Conservation, 85(44). DOI:10.1016/j.jnc.2025.126866
