التغيرات الدلالية للكلمات العربية المستعارة في الفارسية
الموضوعات :احمدرضا خواجه فرد 1 , حسن شوندی 2 , سیدابراهیم آرمن 3 , شهرام مدرسی خیابانی 4
1 - دانشجوی دکتری
2 - گروه زبان و ادبیات عرب، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیات عرب، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
4 - أستاذ مساعد في اللغة العربية وآدابها، فرع كرج، جامعة آزاد الإسلامية، كرج، إيران
الکلمات المفتاحية: التغيرات الدلالية, التضاد الدلالي, التوسيع الدلالي, التخصيص الدلالي, الارتقاء الدلالي, الانحدار الدلالي,
ملخص المقالة :
چکیده
زبان فارسی واژههای بسیاری را از عربی قرضگیری کرده است. این واژهها در فارسی افزون بر تغییرات آوایی و واجی برای سازگارشدن با نظام آوایی فارسی، تغییرات معنایی نیز نمودهاند، بهطوری که در مواردی معنای فارسی آنها در تضاد با معنای عربی قرار گرفته است. مطالعهی تغییرات وامواژهها عمدتاً بر تغییرات آوایی و واجی بوده و به تغییرات معنایی چندان پرداخته نشده است. تغییرات معنایی در گذار زمان صورت میگیرد و بنابراین مطالعه و بررسی آنها لازم است بهروش در زمانی انجام شود. مقالهی حاضر کوششی است برای تبیین معنیشناختی تغییرات معنایی شماری از وامواژههای عربی در فارسی و نشان دادن تفاوت معنایی آنها با معنای عربی که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. از میان انواع تغییرات معنایی پنج تغییر، یعنی، تضاد معنایی، تخصیص معنایی، توسیع معنایی، تنزل معنایی و ترفیع معنایی در شماری از واژهها مورد بررسی قرار گرفته است.
کلید واژهها: تغییرات معنایی؛ تضاد معنایی؛ توسیع معنایی؛ تخصیص معنایی؛ ترفیع معنایی؛ تنزل معنایی؛ تضاد معنایی
المصادر والمراجع
الفارسية:
آرلاتو، آنتونی. (1373ش). درآمدی بر زبانشناسی تاریخی. ترجمه: یحیی مدرسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
امینی، ادریس و شهریار نیازی. (1394ش). «ماهیت و پیامدهای تحول معنایی واژگان عربی در زبان فارسی». و ماهنامه¬ی جستارهای زبانی. د 6. ش 2 (پیاپی). خرداد و تیر 1394. صص: 76-53.
انوری، حسن. (1382ش). فرهنگ بزرگ سخن. 8ج. تهران: انتشارات سخن.
خانلری، پرویز ناتل. (1365ش). تاریخ زبان فارسی. 3 ج. تهران: نشر نو.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1387ش). از واژه تا فرهنگ. چاپ اول. تهران: انتشارات ناهید.
دهخدا، علی اکبر. (1377ش)، لغتنامه. 15ج. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
صدری افشار، غلامحسی. (1381ش). فرهنگ معاصر فارسی- یک جلدی. با همکاری نسیرین حکمی و نسترن حکمی. ویراست جدید. تهران: فرهنگ معاصر.
صفوی، کورش. (1374ش). واژه¬های قرضی در زبان فارسی. نامه فرهنگ. شماره 19. صص: 96- 111.
────── (1384ش). فرهنگ توصیفی معنی شناسی. تهران: فرهنگ معاصر.
عامری، حیات. (1395ش). وامواژه¬های عربی در فارسی، بررسی تحولات آوایی و معنایی. دو فصلنامه مطالعات تطبیقی فارسی-عربی. سال 1. شماره 2. صص: 104-78.
قیم، عبدالنبی. (1385ش). فرهنگ معاصر، عربی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
مشیری، مهشید. (1378ش). نخستین فرهنگ زبان فارسی، الفبایی- قیاسی. چاپ سوم. تهران: سروش.
نظری، علی و زهره اسدالله پور عراقی. (1394ش). «تداخل زبانی و دگرگونی معنایی وامواژه-های عربی و جنبه¬های تأثیر آن بر ترجمه از عربی». دو فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی. سال 5. شماره 13.
العربية:
البعلبکي، روحي. (1999). المورد، قاموس عربی-انکلیزی. بیروت: دارالعلم للملائین.
عبدالمنعم، محمد نورالدین. (1426 ه./ 2005م). معجم الالفاظ العربیة فی اللغة الفارسیة. 2 ج. الطبعة الاولی. المملکة العربیة السعودیة: جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة.
علوب، عبدالوهاب. (2010م). الفارس، معجم عربی- فارسی. القاهرة: المرکز القومیة للترجمة.
مختار عمر، أحمد. (2008م). معجم اللغة العربیة المعاصرة. الطبعة الاولی. القاهرة: عالم الکتب.
الإنجليزية:
Anttila, Raimo (1989), Historical and Comparative Linguistics, John Benjamins B.v.
Campbell, Lyle (1998), Historical Linguistics, An Introduction, MIT Press, 1998.
Leech, Geoffery (1981), Semantics, Penguin, 2nd edition.
Izutsu, Toshihiko (2008), God and Man in Quran, Tokyo, Keio University, 2008.
Saeed, John, I (2016), Semantics, 4th ed. Blackwell Publishers, Ltd., 2016.
Steingass, F. (1984), A Comprehensive Persian-English Dictionary, Routledge & Kegan Paul, 7th impression, 1984.
