غفلت از روش تاریخی در رازکاوی و پیامدهای یک مهاجرت

الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامی

مصطفی صادقی ¹

1 - عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

تاريخ الإرسال : 01 الأربعاء , رجب, 1446 تاريخ التأكيد : 03 الإثنين , رمضان, 1446 تاريخ الإصدار : 12 الأربعاء , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: علی بن محمدباقر (ع), اردهال, روش تاریخی, مستندات, منابع معتبر.,

ملخص المقالة :

هر مطالعه تاریخی اصیلی باید با مستندسازی و باتکیه‌بر منابع معتبر و دلایل و شواهد متقن تدوین و نگاشته شود. تحلیل و بررسی، حلّ تعارض‌ها در روایات و توجه به انگیزه‌های جعل، موارد دیگری از ملزومات یک بررسی تاریخی است. مقاله حاضر به بررسی چگونگی رعایت این اصول در مقاله «رازکاوی مهاجرت علی بن محمدباقر (ع) به کاشان و پیامدهای آن» پرداخته و نشان داده که در مقاله مذکور از اصل مستندسازی غفلت شده و مباحث اصلی از مراجعه و اِسناد به منابع اصلی و معتبر و شواهد تاریخی، تهی است. مقاله مورد نقد به‌جای اعتماد بر منابع اصیل و شواهد صحیح تاریخی و قرارگرفتن در بستر زمان، با اتکا بر مشهورات و شنیده‌های غیرعلمی، به اثبات یکی از رویدادهای تأثیرگذار در تاریخ تشیع در ایران پرداخته است.

المصادر:

ابن ابی‌الحدید، ابوحامد هبة‏اللّه‏ عبدالحمید (1385ق). شرح نهج‏البلاغه. به‌کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
ابن حزم، على بن احمد (1403ق). جمهرة أنساب العرب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن سعد، محمد (1418ق)، الطبقات الکبرى. به‌کوشش عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن طقطقى، صفی‌الدین محمد (1376). الاصیلى فى انساب الطالبیین. به‌کوشش سید مهدى رجائى، قم، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
اردبیلی، محمد بن علی (1403ق)، جامع الرواة، بیروت: دارالاضواء.
اصفهانی، ابونعیم احمد بن عبدالله (1410ق)، تاریخ اصبهان (ذکر اخبار اصبهان). بیروت: دارالکتب العلمیه.
افندى، میرزا عبداللّه‏ (1410ق). ریاض العلماء. قم: کتابخانه آیت‌الله نجفى.
امامت، سید عزیزالله (بی‌تا)، زندگانی سلطان‌علی و هلال بن علی. زیر نظر عمادالدین طبسی، تهران: دار التحریر قدرت.
امین، سید حسن (1381). «سلطان‌علی بن محمد باقر(ع)». دائرة المعارف تشیع. جلد نهم، تهران، نشر شهید محبی.
بلاذرى، احمد بن یحیى (1417ق). انساب الأشراف. به‌کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت: دارالفکر.
بلوکباشى، على، قالی‌شویان مناسک نمادین، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگى، 1379.
حیدری، حسین و فلاحیان، علی (1393). بررسی و تحلیل دو نظریه درباره پیشینه یهودیان کاشان. تاریخ و تمدن اسلامی، ش19.
رازى قزوینى، عبدالجلیل (1358). نقض بعض مثالب النواصب. تهران: انجمن آثار ملى.
راوندى، سید ضیاءالدین ابوالرضا (1334). دیوان. به‌کوشش سید جلال‌الدین ارموى، تهران: مطبعه مجلس.
شوشترى، قاضى نورالله (1377). مجالس المؤمنین، تهران: اسلامیه.
صادقی، مصطفی (1386). کاشان در مسیر تشیع. قم: مؤسسه شیعه‌شناسی.
طبرى، عمادالدین (1383). کامل بهایى. تهران: مرتضوى.
عاطفی، افشین (1388). تذکره سلطان‌علی(ع): دو رساله در زندگی و شهادت حضرت سلطانعلی. قم: نسیم حیات.
علی‌بیگی، فهمیه (1388). «حسینقلی خان قاجار». دانشنامه جهان اسلام. زیرنظر غلامعلی حدادعادل، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
علوی علی‌آبادی، فاطمه سادات و دیگران (1396). رازکاوی مهاجرت علی بن محمد باقر(ع) به کاشان و پیامدهای آن». پژوهش‌نامه تاریخ اسلام. ش25.
فیض، عباس (1350). گنجینه آثار قم. قم: چاپ استوار.
قمى، حسن بن محمد (1361). تاریخ قم. ترجمه حسن بن على قمى (قرن 9)، به‌کوشش سید جلال‌الدین تهرانى، تهران: توس.
کلینى، محمد بن یعقوب (1367). الکافى. به‌کوشش على‌اکبر غفارى، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربى و مؤسسه الوفاء.
مجلسی، محمدباقر (1404ق). مرآه العقول. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مدنی، عبدالرسول (1403ق). تاریخ زندگانی امامزاده جلیل‌القدر حضرت سلطانعلی و تذکره آن بزرگوار. قم: چاپخانه علمیه.
مرندى، محمد باقر (1381ق). نور باهر (زندگانى على بن محمد باقر علیه‏السلام). قم: چاپخانه علمیه.
مسعودى، على بن الحسین (1409ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. به‌کوشش اسعد داغر، قم: مؤسسة دارالهجره.
مشهدی نوش‌آبادی، محمد. پی آواز حقیقت. (وبلاگ):
https://mashhadi5135.blogfa.com/post/336
مشیری، ابوالقاسم (1355). «حضرت سلطانعلی». معارف اسلامی. ش 27.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق). الارشاد. بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
نگاهی به مشهد اردهال (بی‌تا). مشهد اردهال: روابط عمومی امامزاده.
هاشمی‌تبار بیدگلی، سید حسین (1390). نگینی بر انگشتر کویر. آران و بیدگل: یاران مهدی(عج).
یعقوبى، احمد بن واضح (بی‌تا). تاریخ الیعقوبى. بیروت: دار صادر.