بررسی تطبیقی جایگاه زن در امثال و حکم فارسی و کردی (با تاکید بر کارکرد خانوادگی و اجتماعی زن)

الموضوعات :

محمدرضا عابدی ¹ , محمد مهدي پور ²

1 - دانشيار دانشگاه تبریز
2 - استاد دانشگاه تبريز

تاريخ الإرسال : 16 الأحد , رمضان, 1446 تاريخ التأكيد : 24 الخميس , ذو القعدة, 1446 تاريخ الإصدار : 06 الجمعة , ربيع الأول, 1447

الکلمات المفتاحية: امثال و حکم, کردی, فارسی, زن, خانواده,

ملخص المقالة :

با توجه به قرابت‌های فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی در دو جامعه زبانی فارسی و کردی، و اهمیت جایگاه زن و خانواده در جامعه ایرانی و کردی، این مطالعه به بررسی تطبیقی امثال‌وحکم مرتبط با زن و خانواده در زبان کُردی و فارسی اختصاص یافت. بدین منظور، به منابع اصلی که دربردارنده امثال‌وحکم فارسی و کُردی بودند، مراجعه شد و مثل‌های موجود در موضوع زن و نیز ارتباط زن با مرد و دیگر اعضای خانواده و همچنین جایگاه و کارکرد خانوادگی و اجتماعی زن، استخراج گردید. نگارندگان، این مثل‌ها را از حیث مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده ساختار و فرم ادبی نظیر موسیقی، صور خیال، جنبه‌های زبانی و نحوی، و نیز از حیث درون‌مایه و محتوا بررسی کردند و جنبه‌های اشتراک و افتراق آن‌ها را باز نمودند. از رهگذر جست‌وجوی مثل‌های مرتبط با زن و خانواده، به‌طورکلی 39 زوج ضرب‌المثل مطابق هم در این دو زبان به دست آمد و در سه دسته همسان، مشابه و متفاوت طبقه‌بندی شده و در بوته بحث و بررسی قرار گرفت. درنتیجه، از میان 39 زوج ضرب‌المثل بررسی‌شده، 7 زوج (%9/17) کاملاً همسان، 18 زوج (%1/46) مشابه و 15 زوج (4%/38) متفاوت بودند. مثل‌های همسان از جهت فرم و ساختار تفاوتی ندارند و به‌تبع آن مفهوم واحدی از آن‌ها مستفاد می‌شود، بنابراین احتمال اینکه یکی از مثل‌ها در این دو زبان نتیجه ترجمه تحت‌اللفظی و گرته‌برداری از زبان دیگر باشد، به‌مراتب بیشتر از مثل‌های مشابه و متفاوت است. به‌طور کلی، مثل‌های فارسی صبغه ادبی بیشتری دارند و صور خیال نسبتاً پیچیده و درهم‌تنیده در آن‌ها مصادیق قابل‌توجهی دارد. در مقابل، مثل‌های کردی صمیمی و روان و دلنشین‌اند و در آن‌ها تصویرها ساده و ملایم و غالباً از سنخ تصویرهای رایج در ادبیات عامیانه است.

المصادر:

منابع
- ابن¬یمین فریومدی، محمودبن یمین¬الدین، 1344، دیوان، به اهتمام حسینعلی باستانی راد، چاپ اول، تهران، سنایی.
- ایمانی، آوا، کسائی، غلام‏رضا، اسلامی راسخ، عباس، 1394، «زن در ضرب‏المثل‏های فارسی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهش‏نامۀ زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شمارۀ 3.
- برزگر، مریم، 1389، «تحلیل و بررسی جایگاه زن در ضرب‏المثل‏های فارسی (مبتنی بر امثال و حکم دهخدا)»، همدان، دانشگاه بوعلی سینا، پایان‏نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی.
- پارسا، سید احمد، 1386، «بررسی تطبیقی ضرب‏المثل‏های کُردی و فارسی»، سنندج، دانشگاه کردستان.
- جمشیدی‏پور، یوسف، 1347، «امثال فارسی»، تهران، کتاب‏فروشی فروغی.
- حجازی، قدسیه،1381، «ارزش زن (از نظر قضایی و اجتماعی)»، تهران، مرکز تحقیقات حقوقی قدسی.
- دهخدا، علی‏اکبر، 1341، «لغتنامه دهخدا (بر اساس حروف الفبا)»، تهران، مرکز تحقیقات رایانه‏ای قائمیه اصفهان.
- دهخدا، علی‏اکبر، 1329، «امثال و حکم، چهار جلد»، تهران، امیرکبیر.
- ذوالفقاری، حسین، 1386، «هویت ایرانی و دینی در ضرب‏المثل‏های فارسی»، فصلنامه مطالعات ملی، 30، سال هشتم، شماره 2.
-سعدي، مصلح¬الدين بن عبدالله، 1387، كليات، تصحيح محمدعلي فروغي، چاپ دوم، تهران، پيمان.
- شکورزاده بلوری، ابراهیم، 1374، «دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آنها»، مشهد، آستان قدس رضوی.
- العسكري، أبي هلال الحسن بن عبدالله بن سهل،۱۴۰۸ هجریه- ۱۹۸۸ م، جمهرة الأمثال، حزء الاول - الطبعة الأولى، دار الكتب العلمية بيروت -لبنان.
- فتاحی قاضی، قادر، 1375، « امثال و حکم کُردی (بخش دوّم)»، تبریز، دانشگاه تبریز.
- ـــــــــــــــــــ، 1364، « امثال و حکم کُردی»، تبریز، دانشگاه تبریز.
- کیخایی، یحیی، سیاوشی، هدی، 1392، «سمیای زن در ضرب‏المثل‏های فارسی»، دومین همایش ملی آموزش زبان فارسی و زبان شناسی، شیراز، 25 الی 26 اردیبهشت.
- علوی، سید فاخر، 1398، «فرهنگ ضرب‏المثل‏ها و اصطلاحات عامیانه فارسی- کُردی»، ارومیه، دارالاخلاص.
-عنصرالمعالي، كيكاووس بن اسكندر، 1382، قابوسنامه، تصحيح غلامحسين يوسفي، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي.
- محمدپور، احمد، کریمی، جلیل، معروف‏پور، نشمیل، 1391، «مطالعۀ تفسیری بازنمایی زن در ضرب‏المثل‏های کُردی (مورد مطالعه گویش سورانی- مُکریانی)»، زن در فرهنگ و هنر، 4، شماره 3.
- معصومی، محسن، رحیمی‏نژاد، ویدا، 1391،«زن و ضرب‏المثل‏های جنسیتی»، فصلنامه علمی و پژوشی زبان و ادب فارسی، سال چهارم، شماره 11.
- ملکی، ابراهیم، 1391، «زن در امثال و حکم و مصطلحات مثلی زبان کُردی»، مجلۀ انسان‏شناسی، سال نهم، شمارۀ 15.
- موحه‏مدی، خه‏لیل، 1394، «زه‏رده‏ی ده‏م که‏ل»، سنندج، دانشگاه کردستان، پژوهشکده‏ی کردستان شناسی، جلد اول و دوم.
- میدانی، ابوالفضل، 2003، مجمع الامثال، ج1، تحقیق قصی الحسین، الطبعه الاولی، بیروت، مکتبه الوطنیه