شیوه‌های بلاغی در اشعار عرفانی مصیبت‌نامه عطار
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سراب، دانشگاه آزاداسلامی، سراب ایران. farzaneh@iausa.ac.ir
الکلمات المفتاحية: کلیدواژه‌ها: ادبیات عرفانی, عطار نیشابوری, شگردهای بلاغی, مصیبت نامه, زبان عرفانی, صور خیال.,
ملخص المقالة :
کتاب مصیبت نامه را پس از منطق‌الطیر برجسته‌ترین اثر عطار گفته‌اند. ویژگی شاخص این اثر جمع بین توجه به قالب و محتوا است یعنی تجربه‌های شهودی و ناب عرفانی و حکمت‌های عمیق معنوی در کنار عناصر بلاغی و زیبایی‌های هنری و ادبی، آن درون‌مایۀ عرفانی را با کمک آرایه‌ها و صنایع ادبی دو برابر تعالی داده است. بویژه با آرایه‌هایی چون تناقض، کنایه، استعاره، طنز، اغراق و مانند آن زبان عرفانی را به زیبایی‌های بیانی آرایش داده و نمونه‌‌ای ارزنده از جمع بین زیبایی‌های ظاهری و باطنی در این کتاب ارائه داده است. در کمتر اثر غرفانی می‌توان هماهنگی ارزش‌ها وزیبایی‌های هنری و ادبی را در محتوایی عرفانی ملاحظه نمود. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از شیوۀ کتابخانه‌ای با استناد به منابع دست اول به عناصر بلاغی در کتاب مصیبت‌نامه پرداخته است و کاربست صناعات ادبی در پربارسازی اندیشه‌های معنوی نشان داده و هنر و ادبیات را در همکاری زیبایی‌های درونی وبیرونی دانسته است که اثری اصیل و کم نظیر را به وجود می‌آورد. عطار نیز با این شیوه به برجسته‌سازی و تأثیرگذاری بیشتر در دریافت‌های معنوی خود می‌پردازد. از آنجا که به صناعات ادبی و صور خیالی و کارکردهای بیان و بدیع و موسیقی کلام تسلط داشته است به خوبی از آن در بارورسازی مفاهیم عرفانی بهره گرفته است.
