صبر عارفانه در دو منظومه منطق¬الطیر و اسرارنامه عطار با تکیه بر قرآن و نهج¬البلاغه
الموضوعات :رقیه ابویسانی 1 , بتول فخراسلام 2 * , رضا اشرف زاده 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد،دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. نویسنده مسئول batol.fhakhr@gmail.com
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
الکلمات المفتاحية: کلیدواژه¬ها: قرآن, نهج البلاغه, عطار, صبر.,
ملخص المقالة :
به علت نقش مهمی که صبر در تکامل معنوی و اجتماعی بشر برعهده دارد، خداوند متعال در آیات متعددی از قرآن کریم به آن اشاره¬نموده¬است. همچنین امام علی(ع) با توجه به اوضاع گوناکون فردی و اجتماعی در جامعه، بشر را به داشتن صبر فراخوانده¬است. این پژوهش برآن است که به روش تطبیقی- تحلیلی جایگاه صبر را در بین مردم جامعه موردبررسی قراردهد و به¬طورکلی اهمیت این موضوع را در جامعه معرفی¬نماید. عرفا و شعرا نیز در آثار خود به اهمیت صبر پرداخته¬اند. عطار یکی از شعرای بنام، به صبر و سکوت بسیار تأکیدمی¬ورزد و آن دو را بهترین راه برای وصول به حق می¬داند و در طریق حق آنقدر به صبر و سکوت اهمیت می¬دهد که صبر را برابر با طریقت و سکوت را برابر با حقیقت می داند. هدف از این پژوهش تأکید بر نقش کاربردی صبر در روابط فردی و اجتماعی انسان¬ها در جوامع گوناگون است. به¬طورکلی می¬توان¬گفت که در بینش عطار، صبر رمز و راز گذشتن از ظلمات نفس و تیرگی عالم خاک و رسیدن به سرچشمه نور، بقا و جاودانگی است.
منابع و مآخذ
۱- قرآن کریم
۲- نهج¬البلاغه ۱۳۸۵ ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
۳-ـــــــــــ، ۱۳۹۸، ترجمه سید جعفر شهیدی، انتشارات علمی و فرهنگی.
۴- اشرف¬زاده، رضا (۱۳۷۳)، تجلی رمز و روایت در شعر عطار، تهران، اساطیر.
۵- پورنامداران، رضا (۱۳۷۵)، رمز و داستان¬های رمزی در ادب فارسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
۶- رازی، شیخ¬ابوالفتوح(۱۳۸۲)، روض¬الجنان و روح¬الجنان، ج ۱ و ۲، تصحیح علی¬اکبر غفاری، تهران، اسلامیه.
۷- سجادی، سیدجعفر (۱۳۸۶)، فرهنگ و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، انتشارات طهوری
۸- سراج¬طوسی، ابونصر (۱۳۸۸)، المع فی التصوف، آلن نیکلسون، ترجمه: مهدی مجتبی، تهران، اساطیر
۹- سهروردی، شهاب¬الدین ابوحفص (۱۳۷۵)، عوارف المعارف، ترجمه ابومنصور بن عبدالله واحد اصفهانی به¬اهتمام قاسم انصاری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
۱۰- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۳)، تفسیر المیزان، ج ۱۱، قم، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی قم.
۱۱- طوسی، نصیرالدین (۱۳۶۱)، اوصاف¬الاشراف، تهران، انتشارات هدا.
۱۲- عطار نیشابوری، فریدالدین محمدبن ابراهیم (۱۳۳۸)، اسرارنامه، تصحیح سیدصادق گوهرین، تهران، زوار.
۱۳- ____________________(۱۳۸۶)، مختارنامه، تصحیح محمدرضا شفیعی¬کدکنی، تهران، سخن.
۱۴- _____________________(۱۳۸۵)، منطق¬الطیر، دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
۱۵- غزالی¬طوسی، ابوحامد امام محمد (۱۳۸۳)، کیمیای سعادت، به¬کوشش حسین خدیوجم، چ11، تهران، علمی فرهنگی.
۱۶- قشیری، عبدالکریم¬بن¬هوازن (۱۳۸۵)، رساله قشیریه، مترجم ابوعلی¬حسن بن احمد عثمانی، تصحیح بدیع¬الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
۱۷- میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (۱۳۳۸)، کشف¬الاسرار و عدة¬الابرار، به¬اهتمام علی¬اصغر حکمت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
۱۸- مولوی، جلال¬الدین محمد بلخی (۱۳۸۶)، مثنوی معنوی، به¬تصحیح عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
