بررسی فقهی تبدیل وقف ازدیدگاه مذاهب اسلامی
الموضوعات :علیرضا ایرجی زاد 1 , زهره نیک فرجام 2 , جبرائیل امیدی 3
1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیارگروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیارگروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: وقف, سفک دما, تبدیل به احسن, تولیت.,
ملخص المقالة :
وقف جزو احکام امضایی اسلامی می¬باشد که شامل تحبیس مال و تسبیل منفعت به این معنی که یک مال فارغ از اینکه منقول باشد یا غیر منقول توسط مالک آن مال به مالکیت شخص یا اشخاصی یا عامه درآید ولی این مالکیت نسبت به منافع آن مال مستقر می¬باشد نه نسبت به عین مال. وقف از احکام اسلامی است که مذاهب اسلامی آن را به رسمیت می¬شناسند. ولی تفاوت¬هایی بین مذاهب خمسه در احکام مختلف این عمل حسنه وجود دارد. امروزه بسیاری از موقوفات به علت عدم توجه به اصل تبدیل و عدم استفاده¬ی به روز و مفید از آنان در کشور ما بلا استفاده مانده است که می¬شود از آنان با توجه به این اصل به احسن وجه و به صرفه و منطقی استفاده نمود. مراد از تبدیل وقف تعویض عین موقوفه به رقبه¬ای با کیفیت بهتر است. امکان تبدیل موقوفه به مفهوم پایان اصل وقف پذیرفته نمی¬شود بلکه آن را عامل دگرگونی موقوفه محسوب می¬کنند. در تبدیل وقف، عین موقوفه از شیئی به شئ دیگر تبدیل می¬گردد و در مسئله فروش عین موقوفه، ثمن حاصل از فروش آن به مصرف مورد نظر واقف می¬رسد، لذا در دیدگاه عالمان، وقف به عنوان چشمه همیشه جاری می¬باشد و محصول و منافع به صورت کامل طبق خواست واقف در مورد وقف صرف می¬گردد. درواقع تبدیل وقف باعث دوام و پرثمرتر شدن آن می¬شود. هدف این پژوهش این است که با روش توصیفی تحلیلی و مراجعه به کتب فقهی معتبر شرایط و دلایل جواز و عدم جوایز تبدیل وقف و مبانی آن در مذاهب اسلامی بررسی شود. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که در مورد تبدیل وقف موارد اختلافی در رد و تایید و بیان شرایط آن میان مذاهب اسلامی وجود دارد اما با وجود اختلافات جزیی میان مذاهب همه آنان با اصل تبدیل شدن موقوفه که باعث پرثمر شدن آن و اجرای نیت واقف در جهت اصل جاری بودن موقوفه می¬باشد موافق هستند. تبدیل وقف دارای شرایطی است که با وجود آن جواز بر تبدیل صادر می¬شود، مثلا اگر سود مال وقفی اندک و غیرعقلایی باشد این برهانی بر جواز تبدیل به احسن موقوفه هست. البته در مورد تبدیل وقف موارد اختلافی در رد و تایید و بیان شرایط آن میان مذاهب اسلامی وجود دارد که به آن پرداخته می¬شود.
-
