بنية الفكاهة في النصوص الفارسية والعربية القديمة؛ "محاضرات الأدباء" و"رساله دلكشا" نموذجا
الموضوعات : Literary criticism
1 - عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، استان قزوین
الکلمات المفتاحية: لراغب, عبید, محاضرات, رساله دلكشا, البنية, الفكاهة, عدم التوافق. ,
ملخص المقالة :
ساختار طنز در حکایات "رساله دلگشا" اثر عبید زاکانی و طنزهای موجود در "محاضرات الأدباء" اثر راغب اصفهانی ساختاری ناسازگار است. این پژوهش با هدف دستیابی به الگویی واحد در طنزهای این دو اثر و با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی بر مبنای تطبیق، به این نتیجه رسیده است که بر اساس نظریه ناسازگاری در طنز، ساختار و به تبع آن محتوا و فرم طنز در این دو اثر را میتوان ناسازگار دانست. محتوای طنز این دو اثر ناسازگار است زیرا با تعریفها و هنجارهای سازگارشده در ذهن مخاطب در تعارض است. فرم ناسازگار است زیرا وارونه انتظارات ذهنی مخاطب است و پیشزمینههای سازگاریافته با ذهن او را نقض میکند و بر این اساس در هر دو اثر یک الگوی طنز وجود دارد: محتوایی نامتعارف با فرمی وارونه بر مبنای ساختاری ناسازگار با یک اصل از پیش پذیرفته شده، در همدیگر ترکیب میشوند. این الگوی واحد پیامد خنده از پی طنزهای این دو اثر را برای هر دو مخاطب فارس و عرب زبان تبیین میکند و نشاندهنده اشتراکات ذهنیت فردی و جمعی میان آنها است و در نهایت از قابلیت مطالعات تطبیقی در مورد این دو اثر خبر میدهد.
