بررسی سیتوژنتیکی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ، پلی‌کیستیک-دیابت و کنترل

الموضوعات :

وریشه قریشی ¹ , فاطمه کشاورزی ² , زهرا هوشمندی ³

1 - کارشناسی ارشد،گروه زیست شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 - دانشیار، گروه زیست شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
3 - استادیار، گروه زیست شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

تاريخ الإرسال : 07 الجمعة , رمضان, 1446 تاريخ التأكيد : 29 الأحد , شوال, 1446 تاريخ الإصدار : 19 الخميس , شوال, 1446

الکلمات المفتاحية: سندرم تخمدان پلی کیستیک, کاریوتایپ, اختلال کروموزومی , دیابت تیپ 2,

ملخص المقالة :

مقدمه: سندرم تخمدان پلی کیستیک(PCOS) شایع ترین اختلال غدد درون ریز در زنان است. هدف از مطالعه حاضر بررسی سیتوژنتیک زنان مبتلا و غیر مبتلا به PCOS  و و دیابت مرتبط با آن در گروهی از زنان ایرانی می باشد.

روش کار: از 83 زن شامل 61 زن مبتلا و 22 زن غیرمبتلا با میانگین سنی یکسان، نمونه خون گرفته شد. سپس کاریوتیپ این افراد با استفاده از روش های سیتوژنتیک تعیین شد.

یافته ها: از 61 زن مبتلا ، 29 نفر (5/47%) فقط  PCOS و 5/42٪ علاوه بر PCOS سابقه خانوادگی دیابت نوع 2، دیابت بارداری یا دیابت نوع 2 مرتبط با PCOS داشتند. در گروه غیر مبتلا به ترتیب 2/18 درصد، 1/9 درصد و 54/4 درصد از زنان سابقه خانوادگی دیابت نوع 2، دیابت بارداری و دیابت نوع 2 داشتند. در مطالعه سیتوژنتیک افراد مبتلا، 9/91 درصد افراد دارای فنوتیپ طبیعی و 1/8 درصد فاقد فنوتیپ طبیعی بودند. این درصد ارتباط معنی داری بین PCOS و اختلالات کروموزومی در حجم نمونه مورد مطالعه نشان نداد. همه 22 زن کنترل غیر مبتلا، کاریوتایپ طبیعی داشتند. در بررسی اطلاعات دموگرافیک این بیماران ارتباط معنی داری بین PCOS و دیابت نوع 2 و دیابت بارداری مشاهده نشد. ارتباط بین دیابت و PCOS در افراد مبتلا و غیر مبتلا به PCOS بررسی شد و با وجود خطر بالاتر در افراد مبتلا، در هیچ موردی ارتباط معنی داری مشاهده نشد (05/0> p).

نتیجه‌گیری: در حالی که 1/8 درصد بیماران کاریوتایپ غیرنرمال داشتند، این درصد رابطه معنی داری را بین ابتلا به PCOS و اختلالات کروموزومی در حجم مورد بررسی نشان نداد. با این حال، به نظر می‌رسد بررسی کاریوتایپ سیتوژنتیک در موارد مرتبط با PCOS حائز اهمیت است، زیرا حجم از نمونه نمی تواند پاسخگویی سوال اساسی مسئله باشد.

المصادر:


1. HF. Escobar-Morreale. Polycystic ovary syndrome: definition, etiology, diagnosis, and treatment. Nat. Rev. Endocrinol 2018;14(5):270-284.Doi:10.1038/nrendo.2018.24.

2. Bulsara J, Patel P, Soni A, Acharya A. A review: brief insight into polycystic ovarian syndrome. Endocr Metab Sci. 2021; 3:100085. Doi: 10.1016/j.endmts.2021.100085

3. El Hayek S, Bitar L, Hamdar LH, Mirza FG, Daoud G. Polycystic ovarian syndrome: an updated overview. Front. Physiol. 2016; 5(7):124. Doi: 10.3389/fphys.2016. 00124.e Collection 2016.

4. Zangeneh FZ, Naghizadeh MM, Bagheri M. Comparing the lifestyle of patients with polycystic ovary syndrome and normal women. Tehran University Medical Journal 2018;76(1):58-66.

5. Parseh S, Shakerian S, Alizadeh AA. Effect of Chronic Aerobic/Resistive Exercises with Supplementation of Cinnamon on Insulin Resistance in Women with Polycystic Ovary Syndrome in Ahvaz City in 2017. Journal of Arak University of Medical Sciences 2019;22(1):15-26.

6. Madnani N, Khan K, Chauhan P, Parmar G. Polycystic ovarian syndrome. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2013; 79:310–321. Doi: 10.4103/0378-6323.110759.
7. Armanini D, Boscaro M, Bordin L, Sabbadin C. Controversies in the pathogenesis, diagnosis, and treatment of PCOS: focus on insulin resistance, inflammation, and hyperandrogenism. Int J Mol Sci. 2022; 23:4110. Doi:10.3390/ijms23084110.

8. Liu X, Wang L, Zuo X, Li C, Teng Y. Women with PCOS with a history of early pregnancy loss show a higher risk of gestational diabetes mellitus. Int J Gen Med. 2021; 14:6409 6416. Doi:10.2147/IJGM.S334666

9. Chen H, Zhang Y, Li S, et al. The genetic association of polycystic ovary syndrome and the risk of endometrial cancer: a Mendelian randomization study. Front Endocrinol (Lausanne) 2021; 12:756137. Doi:10.3389/fendo.2021.756137. e Collection 2021.

10. Hayes MG, Urbanek M, Ehrmann DA, Armstrong LL, Lee JY, Sisk R, Karaderi T, Barber TM, McCarthy MI, Franks S, Lindgren CM. Genome-wide association of polycystic ovary syndrome implicates alterations in gonadotropin secretion in European ancestry populations. Nat. Commun 2015;6 (1): 1–3. Doi:10.1038/ncomms8502.

11. Ajmal N, Ziba Khan S, Shaikh R. Polycystic ovary syndrome (PCOS) and genetic predisposition: A review article. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology 2019; 3:100060. Doi: 10.1016/j.eurox.2019.100060. e Collection 2019 Jul.

12. Escobar-Morreale HF. Polycystic ovary syndrome: definition, etiology, diagnosis, and treatment. Nat. Rev. Endocrinol 2018; (5):270-284.Doi:10.1038/nrendo.2018.24.

13. Wolf WM, Wattick RA, Kinkade ON, Olfert MD. Geographical prevalence of polycystic ovary syndrome as determined by region and race/ethnicity. Int J Environ Res Public Health 2018; 15:2589. Doi:10.3390/ijerph15112589.

14. Teede HJ, Misso ML, Costello MF, et al. Polycystic ovarian syndrome: Prevalence, Predisposing Factors, and Awareness Among Adolescent and Young Girls of South India Clin Endocrinol (Oxf) 2018; 89:251-68.

15. Jabeen A, Yamini V, Rahman Amberina A, Eshwar MD, Vadakedath S, Begum GS, Kand Polycystic Ovarian Syndrome: Prevalence, Predisposing Factors, and Awareness Among Adolescent and Young Girls of South India Cures 2022;14(8): e27943. Doi:10.7759/ cureus.27943. e Collection 2022 Aug.

16. Ismayilova M, Yaya S. What can be done to improve polycystic ovary syndrome (PCOS) healthcare? Insights from semi-structured interviews with women in Canada. BMC Women's Health 2022; 22:157. Doi:10.1186/s12905-022-01734-w.
17. Halder A, Sharma P, Rana R, Kaur Kalsi A, Jain M, Sharma M. The Genetic and Genomic Landscape of Human Reproductive Disorders: An Overview with Our Experience. Medical Research Archives 2023;11(3):1- 36.DOI:10.18103/mra. v11i3.3731

18. Stenchever MA, Macintyre MN, Jarvis JA, Hempel JM. Cytogenetic evaluation of 41 patients with Stein-Leventhal syndrome. Obstet Gynecol 1968;32(6):794-801.

19. Knorr K, Knorr-Gartner H, Uebele-Kallhardt B: Chromosome analysis findings in the Stein-Leventhal syndrome (etiology of the Stein-Leventhal syndrome) [in German]. Endokrinologie 1969;54(5):364-73.

20. Mandel FP, Chang RJ, Dupont B et al. HLA genotyping in family members and patients with familial polycystic ovarian disease. J Clin Endocrinol Metabol 1983;56(4):862-4. Doi:10.1210/jcem-56-4-862.

21. Hague WM, Adams J, Algar V et al. HLA associations in patients with polycystic ovaries and patients with congenital adrenal hyperplasia caused by 21-hydroxylase deficiency. Clin Endocrinol 1990;32(4):407-15. Doi:10.1111/j.1365-2265. 1990.tb00880. x.

22. Samimagham HR, Kazemi Jahromi M. A Rare Variant of Turner Syndrome (the X Isochromosome-X Syndrome): A Case Report. Dis Diagn 2021;10(4):177-179.Doi:10. 34172/ddj.2021.31

نص كامل:



 

 

Cytogenetic study of women with polycystic ovary syndrome, polycystic-diabetes, and controls

Varishe Qvrishi1, Fatemeh Keshavarzi2, Zahra Hooshmandi1

 

1 MS. Department of Biology, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

2 Associate Prof., Department of Biology, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

3 Assistant Prof., Department of Biology, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

Place of Research: Laboratory of Sanandaj Branch, Islamic Azad University

*Corresponding author

E-mail address: [e-mail]

 

Received: 7/ 3/ 2025

Revised: 27/3/ 2025

Accepted: 27/4/2025

 

Abstract

Introduction: Polycystic ovary syndrome is the most common endocrine disorder in women. The present study aimed to investigate the cytogenetics of infertile women with polycystic ovary syndrome (PCOS) and diabetes - PCOS.

Methods: Blood samples were taken from 83 women, including 61 affected women and 22 unaffected women of similar average age. Subsequently, the karyotype of these individuals was determined using cytogenetic methods.

Results: Out of the 61 individuals affected, 29 (47/5%) had only PCOS, while 42/5% had a family history of type 2 diabetes, gestational diabetes, or type 2 diabetes associated with PCOS in addition to PCOS. In the unaffected group, 18/2%, 9/1%, and 4/54% of women had a family history of type 2 diabetes, gestational diabetes, and type 2 diabetes, respectively. In the cytogenetic study of affected individuals, 91/9% had a normal phenotype, and 1/8% did not have a normal phenotype. This percentage did not show a significant association between PCOS and chromosomal abnormalities in the study sample. All 22 unaffected control women had a normal karyotype. When examining the demographic information of these patients, no significant association was observed between PCOS and type 2 diabetes or gestational diabetes. The association between diabetes and PCOS was examined in healthy and affected individuals, and despite a higher risk in affected individuals, no significant association was observed in any case (p > 0/05).

Conclusion: 1/8% of patients had an abnormal karyotype, but this percentage did not show a significant relationship between PCOS and chromosomal abnormalities in the sample size studied. However, it seems that cytogenetic karyotyping is crucial in cases related to PCOS, and this sample size cannot address the fundamental question of the issue.

 

Keywords: Polycystic ovary syndrome, karyotype, chromosomal disorder, type 2 diabetes

 

Cite this article: Qvrishi V, Keshavarzi F, Hooshmandi Z, Cytogenetic study of women with polycystic ovary syndrome, polycystic-diabetes and controls. Iranian Journal of Biological Sciences. 2025; 19 (2): ……..

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تحلیل سیتوژنتیکی زنان مبتلا و غیر مبتلا به PCOS و دیابت مرتبط با آن: مطالعه‌ای موردی در میان زنان ایرانی

 

وریشه قریشی1، فاطمه کشاورزی2 ، زهرا هوشمندی3

 

1  کارشناسی ارشد،گروه زیست شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 دانشیار، گروه زیست شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

 3 استادیار، گروه زیست شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

محل انجام تحقیق: آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

 

ارسال 1403/12/17 :

بازنگری: 1404/01/07

پذیرش :1404/02/07

[e-mail]* نویسنده مسؤل:

  

چکیده

مقدمه: سندرم تخمدان پلی کیستیک(PCOS) شایع ترین اختلال غدد درون ریز در زنان است. هدف از مطالعه حاضر بررسی سیتوژنتیک زنان مبتلا و غیر مبتلا به PCOS  و و دیابت مرتبط با آن در گروهی از زنان ایرانی می باشد.

روش کار: از 83 زن شامل 61 زن مبتلا و 22 زن غیرمبتلا با میانگین سنی یکسان، نمونه خون گرفته شد. سپس کاریوتیپ این افراد با استفاده از روش های سیتوژنتیک تعیین شد.

یافته ها: از 61 زن مبتلا ، 29 نفر (5/47%) فقط  PCOS و 5/42٪ علاوه بر PCOS سابقه خانوادگی دیابت نوع 2، دیابت بارداری یا دیابت نوع 2 مرتبط با PCOS داشتند. در گروه غیر مبتلا به ترتیب 2/18 درصد، 1/9 درصد و 54/4 درصد از زنان سابقه خانوادگی دیابت نوع 2، دیابت بارداری و دیابت نوع 2 داشتند. در مطالعه سیتوژنتیک افراد مبتلا، 9/91 درصد افراد دارای فنوتیپ طبیعی و 1/8 درصد فاقد فنوتیپ طبیعی بودند. این درصد ارتباط معنی داری بین PCOS و اختلالات کروموزومی در حجم نمونه مورد مطالعه نشان نداد. همه 22 زن کنترل غیر مبتلا، کاریوتایپ طبیعی داشتند. در بررسی اطلاعات دموگرافیک این بیماران ارتباط معنی داری بین PCOS و دیابت نوع 2 و دیابت بارداری مشاهده نشد. ارتباط بین دیابت و PCOS در افراد مبتلا و غیر مبتلا به PCOS بررسی شد و با وجود خطر بالاتر در افراد مبتلا، در هیچ موردی ارتباط معنی داری مشاهده نشد (05/0> p).

نتیجه‌گیری: در حالی که 1/8 درصد بیماران کاریوتایپ غیرنرمال داشتند، این درصد رابطه معنی داری را بین ابتلا به PCOS و اختلالات کروموزومی در حجم مورد بررسی نشان نداد. با این حال، به نظر می‌رسد بررسی کاریوتایپ سیتوژنتیک در موارد مرتبط با PCOS حائز اهمیت است، زیرا حجم از نمونه نمی تواند پاسخگویی سوال اساسی مسئله باشد.

کلمات کلیدی: PCOS، کاریوتایپ، اختلال کروموزومی ، دیابت نوع 2

 

مقدمه

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال غدد درون ریز ناهمگن است و به شدت زندگی یک زن را تحت تاثیر قرار می دهد(1). بر اساس برآورد سازمان بهداشت جهانی (WHO)  بیش از 116 میلیون زن در سراسر جهان به PCOS مبتلا هستند (2). این وضعیت چند عاملی در ابتدا در نوجوانی در افرادی که در معرض خطر ابتلا به چندین بیماری از جمله چاقی، دیابت نوع دوم، ناباروری، دیسپلازی آندومتر، اختلالات قلبی عروقی و اختلالات روانی هستند، ایجاد می شود (3). از هر 5-6 زن یک نفر با عوارض جدی در زمینه ناباروری و بی نظمی در چرخه قاعدگی مواجه است، طبق آمار جهانی، حدود 15-5٪ از زنان تحت تأثیر PCOS  قرار می گیرند(4). این بیماری همچنین با عنوان تخمدان های مولتی سیستیک، سندرم استین لونتال و ایروینگ اف استین نامگذاری شده است (5). عملکرد طبیعی هورمون ها نقش مهمی در عملکرد تخمدان و تنظیم چرخه قاعدگی، که قدرت باروری را حفظ می کنند، دارد. اگر مرتباً سطح هورمونی در خانم ها دچار اختلال شود، عملکرد تخمدان ها مختل می گردد که این امر منجر به تشکیل کیست در داخل کیسه تخمدان می شود، لذا در حالی که آندروژن که یک هورمون مردانه است در زنان مبتلا به PCOS بالاتر از حد طبیعی خود است (5). بنابراین بیماران مبتلا به PCOS ممکن است با سیکل های نامنظم یا بدون تخمک گذاری همراه با علائم هیپرآندروژنیسم مانند آکنه، سبوره، هیرسوتیسم، آلوپسی و PCOS در سونوگرافی لگن مراجعه کنند. سایر ویژگی های برجسته ای که بیماران PCOS نشان می دهند شامل افزایش وزن و نوسانات خلقی است (6). PCOS زنان 18 تا 44 سال را تحت تأثیر قرار می دهد و در میان نوجوانان و دختران جوان به طور کلی تشخیص داده نشده و کمتر گزارش شده است (7-8).

در PCOS عملکرد، رشد و تکامل فولیکول های تخمدان به علت افزایش هورمون لوتئینه کننده (LH) و انسولین مختل می گردد. به این صورت که افزایش انسولین سبب هیپرانسولینمی ،کاهش گلوبولین متصل به هورمون جنسی و افزایش تستوسترون می‎گردد و این روند سبب اختلال در تخمک گذاری می گردد. مقاومت به انسولين که در مرحله پيشرفت هيپرانسولينمي رخ مي‌دهد؛ خود يک اختلال کارديومتابوليکي محسوب مي‎شود که همه‌ي بافت‌ها را تحريک مي‌کند و در روند استروئيدوژنزيس اختلالاتي را ايجاد مي‌کند. بنابراين افراد مبتلا به PCOS مي‌توانند در معرض وقوع ديابت نوع 2، ديس ليپدمي، آترواسکلروزيس و بيماري‌هاي قلبي عروقي قرار گيرند (7-9). همچنین، همچنين خطر وقوع بيماري‌هاي آندومتريال (هيپرپلازي و سرطان) و آپنه نيز در زنان مبتلا بالا است و لذا ارتباط PCOS با سرطان های زنان باید دلیلی برای نگرانی جدی در نظر گرفته شود (9).

عوامل خطرساز و مستعد کننده PCOS عبارتند از ژنتیک، نورواندوکرین، سبک زندگی، محیط، چاقی که در ایجاد سندرم پلی کیستیک نقش دارند. مطالعات ارتباط گسترده ژنوم، جایگاه‌ها و آلل‌های خاصی را با بیماری نشان داده است (10). با توجه به پایگاه های داده، علت PCOS شامل بیش از 241 تنوع ژنی است. اغلب ژن‌های درگیر ژن های هستند که گیرنده‌های آندروژن، گیرنده‌های هورمون لوتئین‌کننده، گیرنده‌های هورمون محرک فولیکولی، گیرنده‌های لپتین را کد می‌کنند. نقص ژن مسیر بیوشیمیایی را مختل می کند و منجر به اختلال عملکرد تخمدان می شود (11).

به علاوه نقش عوامل محیطی از جمله ورزش بدنی، سبک زندگی و غذا نیز ممکن است به طور گسترده با توجه به جمعیت متفاوت باشد (12). عوامل محیطی شامل مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز و گلیکوتوکسین ها هستند که ممکن است باعث جهش ژنتیکی و اختلال در مسیرهای متابولیکی و تولید مثلی شوند که می تواند فنوتیپ های PCOS و عوارض مرتبط را ایجاد کند (3). قرار گرفتن در معرض آندروژن می تواند سطوح هورمونی را برای افزایش فرکانس پالس بالای هورمون آزاد کننده گنادوتروپین ها (GnRH) که بر نسبت LH/FSH تأثیر می گذارد، مختل کند و منجر به ایست فولیکولی و دیسپلازی شود (3).

تشخیص PCOS با استفاده از دستورالعمل‌ها و معیارهای مختلفی که توسط مؤسسه ملی بهداشت (NIH)، معیارهای روتردام و معیارهای انجمن AE-PCOS توصیه شده است، انجام می شود (13). دستورالعمل‌های بین‌المللی مبتنی بر شواهد نشان می‌دهند که معیارهای روتردام در تشخیص PCOS بر سایر معیارها برتری دارند (14-15). معیارهای ورود به مطالعه براساس کار گروه اجماع PCOS روتردام براین اساس است که دو مورد از این سه معیار باید رعایت شوند: 1. اختلال درتخمک گذاری(OD) 2. مورفولوژی تخمدان پلی کیستیک (PCOM) به صورت 12 فولیکول با اندازه 2 تا 9 میلی متر در هر تخمدان باشد 3. هیپر آندروژنیسم یا افزایش آندروژن (HA).  همچنین از معيارهاي فرعي براي تشخيص اين سندرم،  مقاومت به انسولين ، شروع چاقي، هيرسوتيسم حوالي منارك،LH  به FSH بالای 2 و شواهد سونوگرافی است. البته، لازم است بيماري هايي مانند بیماری تیروئید، دیابت نوع 2، هيپر پلازي فوق كليه، سندرم كوشينگ، هيپرپرولاكيتنمي و تومورهاي توليد كننده آندروژن در افراد مشکوک، رد شوند (15). 

به دلیل عدم آگاهی، بسیاری از مشکلات قاعدگی PCOS، به ویژه در میان جمعیت روستایی ناشناس و درمان نشده باقی مانده است. چنین بیمارانی نمی توانند باردار شوند و خود را به کلینیک های باروری معرفی کنند. بنابراین، بهبود آگاهی در میان زنان در سنین پایین بسیار مهم است، که به طور بالقوه به تشخیص زودهنگام بیماری کمک می کند و از عواقب دیررس آن جلوگیری می کند (16). 

هترومورفیسم های سیتوژنتیکی به عنوان تغییرات ارثی در مناطق کروموزومی خاص بدون تأثیر ثابت شده بر فنوتیپ توصیف می شوند. از آنجایی که تشخیص علل PCOS بررسی های همه جانبه را می پذیرد، لذا بررسی اهمیت تست های ارزان قیمتی از جمله کاریوتایپ سیتوژنتیک در سطع وسیع می تواند دیدگاه های جدیدی در مرحله بندی تست های ضروری ژنتیکی جهت تشخیص منشاء ژنتیکی بیماری PCOS بردارد. لذا، این مطالعه آینده نگر به بررسی سیتوژنتیکی زنان مبتلا به PCOS ، PCOS-دیابت و غیر PCOS جهت بررسی اهمیت تست کاریوتایپ در بررسی منشاء ژنتیکی PCOS می پردازد.

مواد و روش ها

کد اخلاق: این مطالعه با کد اخلاق IR.IAU.SDJ.REC.1400.047 در کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج به ثبت رسیده است.

معیارهای انتخاب بیمار: الگوي سيكل قاعدگي نامنظم به صورت اليگومنوره (طول سيكل قاعدگي بيش از 35 روز) و آمنوره (فقدان سيكل قاعدگي به مدت 6 ماه ) تعريف شد . هيرسوتيسم به صورت وجود موهاي ضخيم زائد در ناحيه چانه و بالاي لب، خط وسط شكم و وسط سينه بين دو پستان در نظر گرفته شد. گالاكتوره به صورت ترشح شير از پستان هر زمان غير از دوران شيردهي و يك سال بعد از قطع شيردهي تعريف شد. شاخص توده بدني(BMI) به صورت نسبت وزن به مجذور قد تعريف شد . شاخص توده بدني 30 يا بالاتر به عنوان چاقي در نظر گرفته شد. دور كمر در ناحيه ناف اندازه گيري و دور كمر بيش از 90 سانتي متر به عنوان چاقي شكمي تعريف شد.

معیارهای حذف از مطالعه: بيمارانی با سابقه اختلال تيروئيد , هيپرپرولاكتينمي كه در آزمايشات تأييد شده بود و همچنين زنان با الگوي قاعدگي نامنظم در ابتدا و انتهاي سنين باروري از مطالعه حذف شدند .

نمونه گیری : نمونه گیری در یک فاصله زمانی 9 ماه در محدوده زمانی اواخر بهار 1400 تا اردیبهشت 1401 از میان مراجعین زن به کلینیک های خصوصی زنان و مامایی و مشاوره ژنتیک شهرستان های استان کردستان و کرمانشاه و به صورت در دسترس و با رعایت و حفظ نکات اخلاقی با دریافت رضایت‎نامه و مصاحبه‎ی رو در رو با بیماران مورد بررسی انجام گرفت. انتخاب ورود به مطالعه براساس کار گروه اجماع PCOS بود(15). اطلاعات مربوط به بيماران از طريق مصاحبه و پركردن پرسشنامه جمع آوري گرديد. از بيماران اطلاعاتي در مورد سن، نوع داروي مصرفي، الگوي سيكل قاعدگي، سابقه ديابت حاملگي، سابقه ديابت در خانواده و سابقه اختلال تيروئيد گرفته شد. معاينه بيماران از نظر گالاكتوره و وجود هيرسوتيسم توسط ماما انجام شد. قد، وزن و دور كمر بيماران اندازه گيري شد. گروه هدف زنان مبتلا به PCOS ، PCOS-دیابت بود، نهايتاً 61 بيمار، وارد مطالعه شدند و کاریوتایپ خانم ها به روش سیتوژنتیک تهیه شد. همراه با این 61 نفر ، کاریوتایپ و شرایط دیابت 22 زن غیر مبتلا به PCOS به عنوان نمونه کنترل نیز بررسی شد.

تهیه کاریوتایپ به روش سیتوژنتیک: نمونه های خون شرکت کنندگان در لوله های مخصوص هپارینه به مقدار 5 میلی لیتر وارد و هموژن گردید. برای هر نمونه خون 2 عدد لوله فالکون15 میلی لیتری انتخاب شد.

به یکی از فالکون ها 1 میلی لیتر(Gibco® )NBCS ، 4 میلی لیتر محیط کشتHam's F10  و0/1 میلی لیتر فیتوهماگلوتینین(PHA) (محرک کشت) اضافه شد. در لوله ی دیگر5 میلی لیتر محیط کشت اولیه گلبول های سفید اضافه گردید. سپس به هر دو فالکون 500 میکرو لیتر(μl) نمونه خون اضافه شد. پس از انجام کشت، لوله های حاوی نمونه ها در انکوباتور ºC 37 به مدت 72ساعت نگه داری گردیدند. پس از 72 ساعت، به هر لوله μl 120 کلسمید اضافه شد و به مدت 12 دقیقه در بن ماری  ºC 37 درجه قرار داده شد. در ادامه لوله ها 10 دقیقه با سرعت 1500 دور در دقیقه (rpm) سانتریفیوژ شدند. سپس 14 میلی لیتر محلول هایپوتونیک(0/75  گرم پودر kcl  در 100 میلی لیتری Pbs ) به لوله ها اضافه گردید و به مدت 25 دقیقه در بن ماری ºC 37 قرار گرفت. حال 1 میلی لیتر محلول فیکس، جهت فیکس شدن سلول های باد کرده اضافه شد و 10 دقیقه در rpm 1500 سانتریفیوژ شد. پس از سانتریفوژ به رسوب حاصل مجددا  5 میلی لیتر فیکساتور اضافه شد. در ادامه مجدداٌ نمونه ها 10 دقیقه با سرعت rpm 1500 سانتریفیوژ گردیدند. در پایان از نمونه های داخل فالکون 2 تا 3 قطره روی لام ریخته شد و روی آن ها 2 قطره فیکساتور اضافه شد. بعد از خشک شدن لام زیر میکروسکوپ دیده شد. در ادامه جهت بندینگ 10 میلی لیتر استوک (0/5 گرم تریپسین حل شده در 50  میلی لیترPBS)  توسط 90 میلی لیتر PBS به حجم رسانده شد و اسلاید ها را که قبلا در انکوباتور 70 درجه بین 5 تا7 ساعت قرار داده شده بودند ، درون این محلول به مدت 30 ثانیه قرار گرفت. پس از 30 ثانیه اسلایدها سریع درون PBS گذاشته شدند تا اثر خوردگی تریپسین از بین برود. سپس اسلایدها از PBS خارج شدند و به مدت 3 دقیقه با رنگ گیمسا که با PBS رقیق شده بود رنگ شدند. در انتها لام هاي تهیه شده با استفاده از نرم افزار کاریوتایپینگ  IPP آنالیز شد و برای هر لام تا 50 میدان بررسی شد.

 

تجزیه و تحلیل آماری 

برای تجزیه و تحلیل داده ها از IBM SPSS Statistics نسخه 20 برای ویندوز (IBM Inc USA)  ، استفاده شد. داده های توصیفی (برای (BMI ، چاقی شکم و سن حاملگی) برای معیارهای مشخصه پایه با استفاده از آزمون T Student محاسبه شد. 

نتایج

در جدول 1 توزیع نسبی سن افراد مبتلا به PCOS و افراد غیرمبتلا مشاهده می شود. سن افراد مورد بررسی در محدوده 21 – 42 سال بود. در رده سنی 21 –30 ؛  28 نفر مبتلا و 10 نفر غیرمبتلا و در رده سنی 31 – 42 ؛  33 فرد مبتلا و 12 غیرمبتلا قرار داشتند. میانگین سنی کل افراد مورد بررسی مبتلا و غیر مبتلا به PCOS   8/6±63/32 سال بود. میانگین سنی در افرادی با PCOS ، 6/6±53/29 سال و در افراد غیرمبتلا 8/7±81/35 سال بود، که از نظر آماری رابطه معنی داری وجود داشت(P<0.05).

جدول 1. توزیع نسبی سن افراد مبتلا و غیرمبتلا به PCOS

سن(سال)	PCOS (نفر)	غیرمبتلا(نفر)	کل(نفر)
21 - 30	(73/33%) 28	(95/11%)10	(78/45%)38
31 - 42	(76/39%)33	(55/14)12	(21/45%)45
کل	(49/73)61	(51/26)22	(100%)83

 

جدول 2 فراوانی زنانی با PCOS، PCOS- دیابت نوع 2، PCOS- سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 و PCOS - سابقه دیابت حاملگی را در 61 فرد مبتلا مورد بررسی نشان می دهد.

جدول ۲.  فراوانی زنانی با PCOS، PCOS- دیابت نوع 2، PCOS- سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 و PCOS - سابقه دیابت حاملگی 

 

درصد	فراوانی	نمونه ها ی مبتلا
5/47	29	PCOS
6/24	15	سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 – PCOS
1/13	8	سابقه دیابت حاملگی – PCOS
75/14	9	سابقه دیابت 2 – PCOS
100	61	کل

 

همچنین  BMI و چاقی شکم در زنان مبتلا و غیر مبتلا به PCOS مقایسه شد. جدول 3 بررسی رابطه BMI و چاقی شکم در دو گروه را نشان می دهد. از نطر آماری رابطه معنی داری در هر دو گروه مبتلا و غیر مبتلا به PCOS بین BMI و چاقی شکم وجود نداشت(05/0< p).

 

جدول 3. بررسی رابطه BMI و چاقی شکم در افراد مبتلا و غیر مبتلا به PCOS

 

P-value	چاقی شکم %	BMI Kg/m2	PCOS
<0/05	61/48	6/5±84/31	مبتلا(61)
<0/05	13/10	1/8±91/25	غیرمبتلا(22)

 

در جدول 4 رابطه دیابت و PCOS در افراد مبتلا و غیر مبتلا به PCOS بررسی شده است. مشاهده می شود، 5/47 درصد افراد مبتلا هیج مشکلی در ارتباط با دیابت نداشتند و 5/42 درصد آنها دارای یکی از موارد سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 ، دیابت بارداری و یا دیابت نوع 2 بودند. از گروه غیر مبتلا به PCOS نیز 2/18، 1/9 و 54/4 از افراد به ترتیب دارای سابقه خانوادگی دیابت نوع 2، دیابت بارداری و دیابت نوع 2 بودند، که با وجود بالاتر بودن ریسک در افراد مبتلا به PCOS باز رابطه معنی داری در هیچ مورد مشاهده نشد. 

جدول 4 .بررسی و مقایسه ارتباط یکی از موارد سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 ، دیابت بارداری و یا دیابت نوع 2 در افراد مبتلا و غیر مبتلا به PCOS

 

P-value	فراوانی (%)	نمونه ها ی مبتلا
50/0< p	(6/24)15	سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 – PCOS
	(2/18)4	سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 – افراد غیر مبتلا به PCOS
50/0< p	(1/13)8	سابقه دیابت بارداری – PCOS
	(1/9)2	سابقه دیابت بارداری –  افراد غیر مبتلا به PCOS
50/0< p	(75/14)9	سابقه دیابت 2 – PCOS
	(54/4)1	سابقه دیابت 2 – افراد غیر مبتلا به PCOS

 

 

ب. نتایج آنالیز کاریوتیپ

بررسی کاریوتیپ زنان مبتلا و کنترل غیر مبتلا به PCOS نشان داد، همگی 22 نفر افراد غیر مبتلا به PCOS کاریوتایپ نرمال داشتند. در افراد مبتلا به PCOS ، 5 کاریوتایپ با اختلال کروموزومی (شکل 1 A تا E) وجود داشت ) نمودار 1 و جدول 5 (.

نمودار 1 نشان می دهد 9/91 درصد افراد ژنوتیپ طبیعی و 1/8 درصد به نوعی ناهنجاری کروموزومی دارند. این درصد رابطه معنی داری را بین ابتلا به PCOS و اختلال کروموزومی، همچنین ابتلا به دیابت نوع 2 و دیابت بارداری و اختلالات  کروموزومی در حجم مورد بررسی نشان نداد.

 

 

شکل 1. نتایج بررسی سیتوژنتیکی A- ایزوکروموزوم بازوی بلند کروموزوم X در خانمی 23 ساله با PCOS 46X,i(Xq10). B- افزایش طول بازوی بلند کروموزوم 9 و ناحیه ساتیلیت بازوی کوتاه کروموزوم 14 در خانمی 28 ساله با PCOS  46 XX, 9qh⁺, 14pstk ⁺. C- افزایش طول بازوی بلند کروموزوم شماره 1 و افزایش دور ساتیلیت در انتهای بازوی کوتاه کروموزوم شماره 22 در خانمی 41 ساله با PCOS و سابقه دیابت نوع 246 XX,1qh⁺, 22ps⁺. D - افزایش طول بازوی بلند کروموزوم شماره 16 در خانمی 31 ساله با PCOS و سابقه دیابت بارداری 46XX, 16qh⁺. E- موزائیسم ترنر در حد 12 درصد در خانمی 22 ساله با PCOS46 XX (88)/45, XO (12) .

 

نتایج بررسی کاریوتیپ 61 فرد مبتلا به PCOS در مقایسه با 22 فرد غیر مبتلا به PCOS نشان می دهد، 1/91 درصد افراد کاریوتایپ نرمال و 1/8 درصد کاریوتایپ غیرنرمال دارند (شکل2). جدول 5 لیست و نوع اختلالات کروموزومی را بهمراه گروه بیماران نشان می دهد.

 

 

شکل2 . نتایج بررسی کاریوتیپ 61 فرد مبتلا به PCOS در مقایسه با 22 فرد غیر مبتلا به PCOS 

 

 

 

جدول 5.  لیست و نوع اختلالات کروموزومی مشاهده شده در 83 فرد مبتلا و غیر مبتلا به PCOS مورد بررسی

ردیف	گروه	کاریوتیپ	نوع ناهنجاری کروموزومی	سن(نفر)
1	فردی با PCOS	46, Xi(X)(q10)	ایزوکروموزوم بازوی بلند کروموزوم X	(1)23
2	فردی با PCOS	46XX, 9qh⁺, 14pst ⁺	افزایش طول بازوی بلند کروموزوم 9 و ناحیه ساتیلیت بازوی کوتاه کروموزوم 14	(1)28
3	فردی با PCOS و سابقه دیابت نوع 2	46XX, 1qh⁺, 22ps⁺	افزایش طول بازوی بلند کروموزوم شماره 1 و افزایش دور ساتیلیت در انتهای بازوی کوتاه کروموزوم شماره 22	(1)41
4	فردی با PCOS و سابقه دیابت بارداری	46XX, 16qh⁺	افزایش طول بازوی بلند کروموزوم شماره 16	(1)31
5	فردی با PCOS	46,XX(88)/45,XO(12)	موزائیسم ترنر در حد 12 درصد	(1)22

 

بحث

در این مطالعه کاریوتیپ 61 زن مبتلا به PCOS در مقایسه با 22 خانم غیر مبتلا به PCOS به عنوان گروه کنترل نشان داد همگی 22 نفر کنترل غیر مبتلا به PCOS کاریوتایپ نرمالی داشتند ولی در افراد مبتلا 5 کاریوتایپ غیر نرمال مشاهده شد (شکل 1). بعبارتی ، 9/91 درصد افراد کاریوتایپ نرمال و 1/8 درصد یک ناهنجاری کروموزومی داشتند(شکل 2 ). بهر حال، این درصد رابطه معنی داری را بین ابتلا به PCOS و پلی کیستیک - دیابت در حجم مورد بررسی نشان نداد (05/0< p ) (جدول 4).

PCOS یک اختلال ناهمگن پیچیده با حساسیت ژنتیکی علاوه بر تأثیرات محیطی و اپی ژنتیکی است. تغییرات ژنتیکی پاتوژن و شبه پاتوژن در بسیاری از ژن ها با آزمایشات هول اگزوم از همه دنیا گزارش شده است (17). در واقع تغییر در مسیر متابولیک به دلیل جهش در ژن ها منجر به پیشرفت PCOS و اختلال عملکرد تخمدان می شود. لذا تنها زمانی می توان شدت آن را کاهش داد که از اقدامات پیشگیرانه مناسب مانند کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و داروهای توصیه شده پیروی نمود. اگرچه به نظر بیشترین گزارشات ژنتیکی PCOS در ارتباط با جهش های ژنی است ولی کاریوتایپ اولین ابزار ژنتیکی مورد استفاده در مطالعه PCOS است. گزارش‌های موردی جداگانه از پلی‌پلوئیدی‌ها و آنوپلوئیدی‌ها، به‌ویژه آنوپلوئیدی‌های کروموزومی X شامل موزاییک‌های XX/XXX و XX/XO وجود دارد که در ارتباط با این بیماری گزارش شده اند (7-15). البته مطالعات سیتوژنتیکی بزرگ‌تر هم نشان می دهد بیشتر افراد PCOS، کاریوتیپ‌های طبیعی دارند (14-15).

استنچور و همکارانش (18) در یک مطالعه کاریوتیپ طبیعی را در 41 بیمار با PCOS گزارش نمودند. Knorr و همکاران (19) همان نتیجه را در ارتباط با 16 بیمار گزارش دادند. مطالعات ارتباط HLA گروه بندی های خانوادگی PCOS نتایج متناقضی را نشان داده است. مندل و همکاران (20) چهار خانواده را با دو خواهر و برادر مبتلا مطالعه کردند و هیچ ارتباطی با انواع HLA مورد مطالعه پیدا نکردند. هیگ و همکارانش (21) ارتباط با DRW6 را در 75 بیمار مبتلا به PCOS در مقایسه با 110 زن غیرمبتلا گزارش کردند. با این حال، زمانی که 16 خانواده مبتلا به PCOS مورد مطالعه قرار گرفتند، هیچ ارتباطی مشاهده نشد.

موزائیسم وجود 2 یا چند رده سلولی با ساختارهای کروموزومی متفاوت در افراد مبتلا است. رده های سلولی عمدتاً به دلیل عدم انفصال میتوزی پسازیگوتیک به دست می آیند. آنها به عنوان مثال، 45، X/47، XXX/46، XX/46، XY نشان داده می شوند. افراد با i(Xq) ویژگی هایی مشابه افراد با 45،X کلاسیک نشان می دهند. با این حال، بیماران با حذف Xp دارای قد کوتاه و ناهنجاری‌های مادرزادی هستند و افرادی که حذف Xq دارند اغلب فقط اختلال عملکرد غدد جنسی را نشان می‌دهند (17).

ایزوکروموزوم یک کروموزوم ساختاری غیر طبیعی است که از 2 بازوی کوتاه یا دو بازوی بلند تشکیل شده است. تقسیم نادرست عرضی سانترومر (به عنوان مثال، شکافت مرکزی) ساختار کروموزومی نامتعادل، مونوزومی برای بازوهای از دست رفته و تریزومی برای بازوهای تکراری ایجاد می کند. یا محصولات دی مرکزی فرآیند ایزوکروموزوم سازی ممکن است در گامت پره میوز در طی تقسیمات سلولی میوز یا در تقسیمات سلولی پسازیگوتیک یک مفهوم طبیعی یا تریزومی رخ دهد. تفاوت های سیتوژنتیکی و بالینی عمیقی بین دو سندرم 46.X,i(X)   و سندرم ترنر کلاسیک 45,XO وجود دارد که باید در تشخیص افتراقی آمنوره و ناباروری در نظر گرفته شود (21-22).

کاریوتایپ ایزوکروموزوم بازوی بلند کروموزوم X (46X,i(Xq)) یک ناهنجاری کروموزومی بود که در خانمی 23 ساله با PCOS مشاهده شد. این ایزوکروموزوم در 7% تا 17% از افراد مبتلا به سندرم ترنر یافت می شود(22). آبنرمالیتی کروموزومی دیگر موزائیسم ترنر در حد 12 درصد بود که در خانمی 22 ساله با PCOS46 XX (88)/45, XO (12)  مشاهده شد. سندرم ترنر از نظر سیتوژنتیکی با مونوزومی کروموزوم X، وجود یک کروموزوم X غیرطبیعی، یا موزائیسم یک رده سلولی 45,XO با رده سلولی دیگر مثلاٌ 46,XY/45,XO) ) یا دارای یک بازآرایی غیرطبیعی کروموزوم جنسی، مشخص می شود. بروز سندرم ترنر تقریباً 1 در 5000 دختر نوزاد است. 97% از لقاح های سندرم ترنر به طور خود به خود سقط می شوند. در تجزیه و تحلیل کروموزومی، درصد وقوع کاریوتیپ های مختلف مشاهده شده ، 50 درصد است. در مواردی مشاهده شده سندرم ترنر کلاسیک، خطر کم کاری تیروئید و عقب ماندگی ذهنی خفیف بیشتر از افراد سالم است. بیماران با حذف Xp دارای قد کوتاه و ناهنجاری های مادرزادی هستند. کسانی که حذف Xq دارند اغلب فقط اختلال عملکرد غدد جنسی دارند (22).

کاریوتایپ های افزایش طول بازوی بلند کروموزوم 9 و ناحیه ساتیلیت بازوی کوتاه کروموزوم 14 در خانمی 28 ساله با PCOS  (46 XX, 9qh⁺, 14pstk ⁺)، افزایش طول بازوی بلند کروموزوم شماره 1 و افزایش دور ساتیلیت در انتهای بازوی کوتاه کروموزوم شماره 22 در خانمی 41 ساله با PCOS و سابقه دیابت نوع 246 XX,1qh⁺, 22ps⁺) ( و افزایش طول بازوی بلند کروموزوم شماره 16 در خانمی 31 ساله با PCOS و سابقه دیابت بارداری) 46XX, 16qh⁺ ( هم مواردی هستند که در این تحقیق شناسایی شد. در بررسی مقالات گذشته موردی از آنها در ارتباط با این بیماری گزارش نشده است.

نتیجه گیری

در این تحقیق مفایسه ای بین کاریوتیپ زنان مبتلا به PCOS و PCOS – دیابت در مقایسه با زنان غیر مبتلا به PCOS که سوابقی از دیابت خانوادگی نوع 2 ، دیابت بارداری و دیابت نوع 2 داشتند، انجام شد. افراد غیر مبتلا به PCOS همگی کاریوتایپ نرمالی داشتند، در حالی که 1/8 درصد بیماران کاریوتایپ غیرنرمال داشتند. این میزان درصد شامل 5 نفر بود که 3 نفر فقط PCOS داشتند و 2 نفر دیگر هم PCOS و هم دیابت نوع2 و یا دیابت بارداری داشتند. این درصد رابطه معنی داری را بین ابتلا به PCOS و اختلال کروموزومی در حجم مورد بررسی نشان نداد. هزینه بالای آزمایشات ژنتیکی و کم بودن حجم نمونه، محدودیت مطالعه حاضر است. در شرایط کنونی شاید توجه بیشتری به انجام هول اگزوم است و حتی در مواردی اصلا آزمایشات ژنتیک توسط پزشک درخواست نمی شود. در هر حال بررسی یک کاریوتایپ سیتوژنتیک بنظر ضروری است زیرا بررسی مقالات در این ارتباط نشان می دهد، خلا دانش زیاد است.

 

 

 

 

References

 

1.       HF. Escobar-Morreale. Polycystic ovary syndrome: definition, etiology, diagnosis, and treatment. Nat. Rev. Endocrinol 2018;14(5):270-284.Doi:10.1038/nrendo.2018.24.

 

2.       Bulsara J, Patel P, Soni A, Acharya A. A review: brief insight into polycystic ovarian syndrome. Endocr Metab Sci. 2021; 3:100085. Doi: 10.1016/j.endmts.2021.100085

 

3.       El Hayek S, Bitar L, Hamdar LH, Mirza FG, Daoud G. Polycystic ovarian syndrome: an updated overview. Front. Physiol. 2016; 5(7):124. Doi: 10.3389/fphys.2016. 00124.e Collection 2016.

 

4.       Zangeneh FZ, Naghizadeh MM, Bagheri M. Comparing the lifestyle of patients with polycystic ovary syndrome and normal women. Tehran University Medical Journal 2018;76(1):58-66.

 

5.       Parseh S, Shakerian S, Alizadeh AA. Effect of Chronic Aerobic/Resistive Exercises with Supplementation of Cinnamon on Insulin Resistance in Women with Polycystic Ovary Syndrome in Ahvaz City in 2017. Journal of Arak University of Medical Sciences 2019;22(1):15-26.

 

6.       Madnani N, Khan K, Chauhan P, Parmar G. Polycystic ovarian syndrome. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2013; 79:310–321. Doi: 10.4103/0378-6323.110759.

7.       Armanini D, Boscaro M, Bordin L, Sabbadin C. Controversies in the pathogenesis, diagnosis, and treatment of PCOS: focus on insulin resistance, inflammation, and hyperandrogenism. Int J Mol Sci. 2022; 23:4110. Doi:10.3390/ijms23084110.  

 

8.       Liu X, Wang L, Zuo X, Li C, Teng Y. Women with PCOS with a history of early pregnancy loss show a higher risk of gestational diabetes mellitus. Int J Gen Med. 2021;14:6409 6416.  Doi:10.2147/IJGM.S334666

 

9.       Chen H, Zhang Y, Li S, et al. The genetic association of polycystic ovary syndrome and the risk of endometrial cancer: a Mendelian randomization study. Front Endocrinol (Lausanne) 2021; 12:756137. Doi:10.3389/fendo.2021.756137. e Collection 2021.

 

10.       Hayes MG, Urbanek M, Ehrmann DA, Armstrong LL, Lee JY, Sisk R, Karaderi T, Barber TM, McCarthy MI, Franks S, Lindgren CM. Genome-wide association of polycystic ovary syndrome implicates alterations in gonadotropin secretion in European ancestry populations. Nat. Commun 2015;6 (1): 1–3. Doi:10.1038/ncomms8502.

 

11.       Ajmal N, Ziba Khan S, Shaikh R. Polycystic ovary syndrome (PCOS) and genetic predisposition: A review article. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology 2019; 3:100060. Doi:10.1016/j.eurox.2019.100060. e Collection 2019 Jul.

 

12.       Escobar-Morreale HF. Polycystic ovary syndrome: definition, etiology, diagnosis, and treatment. Nat. Rev. Endocrinol 2018; (5):270-284.Doi:10.1038/nrendo.2018.24.

 

13.       Wolf WM, Wattick RA, Kinkade ON, Olfert MD. Geographical prevalence of polycystic ovary syndrome as determined by region and race/ethnicity. Int J Environ Res Public Health 2018; 15:2589. Doi:10.3390/ijerph15112589.

 

14.       Teede HJ, Misso ML, Costello MF, et al. Polycystic ovarian syndrome: Prevalence, Predisposing Factors, and Awareness Among Adolescent and Young Girls of South India Clin Endocrinol (Oxf) 2018; 89:251-68.

 

15.       Jabeen A, Yamini V, Rahman Amberina A, Eshwar MD, Vadakedath S, Begum GS, Kand Polycystic Ovarian Syndrome: Prevalence, Predisposing Factors, and Awareness Among Adolescent and Young Girls of South India Cures 2022;14(8): e27943. Doi:10.7759/ cureus.27943. e Collection 2022 Aug.

 

16.       Ismayilova M, Yaya S. What can be done to improve polycystic ovary syndrome (PCOS) healthcare? Insights from semi-structured interviews with women in Canada. BMC Women's Health 2022; 22:157. Doi:10.1186/s12905-022-01734-w.

17.       Halder A, Sharma P, Rana R, Kaur Kalsi A, Jain M, Sharma M. The Genetic and Genomic Landscape of Human Reproductive Disorders: An Overview with Our Experience. Medical Research Archives 2023;11(3):1- 36.DOI:10.18103/mra. v11i3.3731

 

18.       Stenchever MA, Macintyre MN, Jarvis JA, Hempel JM. Cytogenetic evaluation of 41 patients with Stein-Leventhal syndrome. Obstet Gynecol 1968;32(6):794-801.

 

19.       Knorr K, Knorr-Gartner H, Uebele-Kallhardt B: Chromosome analysis findings in the Stein-Leventhal syndrome (etiology of the Stein-Leventhal syndrome) [in German]. Endokrinologie 1969;54(5):364-73.

 

20.       Mandel FP, Chang RJ, Dupont B et al. HLA genotyping in family members and patients with familial polycystic ovarian disease. J Clin Endocrinol Metabol 1983;56(4):862-4. Doi:10.1210/jcem-56-4-862.

 

21.       Hague WM, Adams J, Algar V et al. HLA associations in patients with polycystic ovaries and patients with congenital adrenal hyperplasia caused by 21-hydroxylase deficiency. Clin Endocrinol 1990;32(4):407-15. Doi:10.1111/j.1365-2265. 1990.tb00880. x. 

 

22.       Samimagham HR, Kazemi Jahromi M. A Rare Variant of Turner Syndrome (the X Isochromosome-X Syndrome): A Case Report. Dis Diagn 2021;10(4):177-179.Doi:10. 34172/ddj.2021.31

 

 

---