مدل سازی و ارزیابی خطر فرسایش خاک و پتانسیل رسوبدهی حوضه آبریز سد درودزن در استان فارس با استفاده از مدل EPM و GIS
الموضوعات :
1 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان،ایران (نویسنده مسئول)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
فرسایش خاک، فرآیندی پیچیده می باشد که اندازه گیری میزان حقیقی آن دشوار است. تجزیه و تحلیل روان آب، فرسایش و رسوب، درک عمیق از فرآیندهای تولید روان آب و فرسایش را می طلبد. به منظور محاسبه ی حجم کل رسوب و فرسایش در حوضه های آبریز، در صورت وجود آمار و اطلاعات کافی مربوط به دبی آب و رسوب، اغلب از روش های آماری استفاده می گردد. با توجه به اینکه در بیشتر حوضه های آبریز دنیا، چنین آمار و اطلاعاتی به اندازه ی کافی وجود ندارد. شدت فرسایش با استفاده از فناوری برآورد فرسایش (که همان مدل های فرسایشی هستند) ارزیابی می گردد. هدف از این تحقیق، برآورد شدت فرسایش و میزان رسوب در حوضه آبریز سد درودزن با استفاده از مدل تجربی EPM به کمک سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و کارایی این سیستم ها در مطالعات فرسایش و رسوب حوضه های آبریز و در نهایت کاهش رسوبات در سطح حوضه و نهایتاً پشت سد و به جهت انجام طرح های کنترلی و عمرانی می باشد. در این تحقیق از اسناد و مدارک مختلف از جمله نقشه 1:250000 زمین شناسی، لایه های خاک شناسی، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، آمارهای مختلف مربوط به ایستگاه های باران سنجی واقع در اطراف حوضه و مدل ارتفاعی رقومی (DEM) به عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفت که نتایج نشان می دهند رسوب ویژه و رسوب کل حوضه آبریز سد درودزن به ترتیب 1047 مترمکعب در کیلومتر مربع در سال و 2176713 متر مکعب در سال می باشد. همچنین میزان رسوب ویژه و میزان کل رسوب تولید شده در حوضه مورد مطالعه به ترتیب 7/2198 تن در کیلومتر مربع در سال و 3/4571097 تن در سال می باشد که با قرار گرفتن حوضه آبریز در کلاس شدید اعمال روش های مختلف کنترل فرسایش را در سطح حوضه ضروری می نماید.
1. احمدی، حسن (1388)، ژئومورفولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران: چاپ ششم.
2. حسینخانی، حسین (1392)، ارزیابی خطر فرسایش و پتانسیل رسوب دهی در حوضه آبریز سد شهریار میانه با استفاده از تکنیک های GIS و مدل EPM ، فصلنامه زمین شناسی ایران، سال هفتم، شماره بیست ودوم، صص 87-96
3. خدابخش، سعید، محمدی، اکبر، رفیعی، بهروز، بزرگزاده، عیسی (1388)، مقایسه برآورد میزان فرسایش و رسوب زایی در زیر حوضه سزار (حوضه آبریز سد دز) با استفاده از مدل های تجربی ای پی ام و ام پسیاک با کمک دانش فازی، فصلنامه زمین شناسی ایران، سال سوم، شماره دوازدهم، صص 51-61
4. خیام، مقصود، غنمی جابرف مصطفی، صمدزاده، رسول (1392)، مقایسه کارآیی مدل های MPSIAC و EPM در برآورد فرسایش و رسوب زایی حوضه آبخیز سقزچی چای نمین. دو فصلنامه ژئومورفولوژی کاربردی ایران، سال اول، شماره اول، صص 1-13
5. دسترنج، علی، اسدی، نلیوان، امید، فلاح، ساناز، صالح نسب، ابوطالب، جعفری، شیرکو (1394)، برآورد فرسایش و رسوب سالانه با استفاده از مدل EPM و GIS ، مطالعه موردی: حوضه زیدشت طالقان، هیدروژئومورفولوژی، شماره 4، صص 39-55
6. رفاهی، حسینقلی (1379)؛ فرسایش آبی و کنترل آن، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم
7. رنگزن، کاظم، زراسوندی، علیرضا، حیدری، ارسلان (1387)؛ مقایسه دو مدل MPSIAC و EPM در برآورد فرسایش و رسوب حوضه پگاه سرخ گتوند خوزستان با استفاده از تکنیک های RS و GIS ، پژوهش های جغرافیایی، شماره 64، صص 123-136
8. شیرزادی، هیوا (1388)؛ پتانسیل لغزش در جاده جدید سنندج – مریوان با استفاده از مدل AHP ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
9. صالحی، محمدحسن، اسفندیار پور بروجنی، عیسی، مهاجر، رضا، باقری بداغ آبادی، محسن (1394)؛ حفاظت آب و خاک تکمیلی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه پیام نور
10. علی محمدپور، آزاده، افسری، روح الله (1391)، ارزیابی دقت و کارایی روششاخص فورنیه و تجزیه عاملی در تهیه نقشه شدت فرسایش و مقایسه آن با روش EPM در حوضه های آبخیز نیمه خشک، فصلنامه پژوهش های فرسایش محیطی، شماره 2، صص 42-52
11. فریدی، پروانه، رضائی، پیمان (1392)؛ ارزیابی فرسایش و رسوب با استفاده از داده های ماهواره در محیط GIS مطالعه موردی حوضه آبخیزدرودزن جنوب خاوری استان هرمزگان، ششمین همایش ملی آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک، صص 1-9
12. فریدی، پروانه، رضائی، پیمان، قربانی، منصور، کاظمی، محمد (1392)؛ کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدلینگ فاکتور فرسایندگی باران، مطالعه موردی، حوضه آبخیز درودزن جنوب خاوری استان هرمزگان، فصلنامه پژوهش های فرسایش محیطی، سال سوم، شماره 10، صص 39-51
13. محمود آبادی و همکاران 1384 پهنه بندی خطر فرسایش در حوضه آبخیز ال آباد اصفهان با استفاده از مدل PCIAC و سامانه اطلاعات جغرافیایی- مجله علوم زمین
