زیر ساختهای اجتماعی و فرهنگی وقف مشارکتی با استفاده از روش دلفی کیفی و کمی
الموضوعات :منصور نجفلو 1 , محبوبه بابایی 2 , ربابه پورجبلی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار، گروه علوم اجتماعی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - استادیار، گروه علوم اجتماعی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: وقف, وقف مشارکتی, توسعه زیر ساخت¬های اجتماعی و فرهنگی.,
ملخص المقالة :
قف و ترویج فرهنگ وقف در اسلام از موضوعات بسیار مهم و گسترده‌ای است. همچنین نقش وقف به‌عنوان یك امر مدنی برخواسته از فرهنگ والای اسلامی در توسعه زیر ساختهای اجتماعی و فرهنگی و سامان بخشی به مسایل و مشكلات جامعه بر کسی پوشیده نیست. وقف، از بهترین اعمال خیرخواهانه است و به جهت امکان مشارکت همگان در این سنت حسنه سازمان اوقاف و امور خیریه مسیری را با عنوان وقف مشارکتی طراحی کرده است. هدف پژوهش ارائه مدل کاربردی از وقف مشارکتی با استفاده از روش دلفی کیفی و کمی است. روش پژوهش به لحاظ ماهیت و روش در زمره تحقیقات توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از روش دلفی انجام گردید. پژوهش از لحاظ فلسفی، رویکردش تفسیری و از لحاظ جهت‌گیری توسعه‌ای است؛ لذا از نظر هدف كاربردي، به لحاظ ماهیت و گردآوري اطلاعات توصيفي ـ پیمایشی و از نوع ترکیبی است که هم از داده های کیفی حاصل از پنل خبرگی و هم از داده های کمّی حاصل از پیمایش برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده می کند. یافته‌های پژوهش نشان داد مؤثرترین انگیزه‌های واقفین: دینی، خدمت به هم‌نوع و گسترش علم و دانش در جامعه به جهت توسعه زیر ساختهای اجتماعی و فرهنگی است.
1) حائري (يزدي)، محمدحسن، (1380)، "وقف در فقه اسلامي و نقش آن در شكوفايي اقتصاد اسلامي"، بنياد پژوهش‌هاي اسلامي، مشهد، ص49.
2) معراجي، سعيد، (1385)، "سنت ماندگار"، بنياد پژوهش و توسعه‌ي فرهنگ وقف، تهران، صائن، ص94.
3) مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، "بحارالانوار"، ج44، لبنان، بیروت: مؤسسة الوفاء.
4) الشریف، محمدمهدی؛ کیوانی هفشجانی، داریوش، (1401)، «وضعیت حقوقی اموال موسسات خیریه پس از انحلال آنها»، پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه.
5) مرتضوی، مهدی؛ محمدی دوست، حسین؛ دشتی، راضیه، (1401)، «طراحی الگوی حکمرانی نظام وقف در ایران (با تأکید بر نقش امنا)»، پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه.
6) مصباحی مقدم، غلامرضا؛ عیسی، حسین؛ عبدالهی، محسن؛ قائمی اصل، مهدی، (1390)، «وقف به مثابه منبع تامین مالی خرد اسلامی. ارائه الگوی تشکیل موسسات تامین مالی خرد وقفی در کشور»، دوره 2، ش5، شماره پیاپی5، صص 130 ـ 91.
7) میراحمدی، منصور، (1401)، «وقف و حکمرانی مردمی»،
8) میرحسینی، زهرا؛ پیشدار، ساناز؛ بیگ محمد بالانجی، نشمیل، (1401)، «چالشها و مسائل انجام امور خیر در مناطق حاشیهنشین»، پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه.
9) خمینی، روح ا... (1390) تحریر الوسیله. مترجم: علی اسلامی. قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10) خومحمد خيرآبادي، سعيد، (1380)، مقاله‌ي «نقش فرهنگ وقف در توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي».
11) ارجمند نيات تبريز، علي، (1380)، مقاله‌ي «نگرشي نو در زمينه‌ي وقف و توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي كشورها».
12) مهتدين، (1386)، ماهنامه‌ي فرهنگي، سياسي اجتماعي داخلي سازمان اوقاف و امور خيريه، صص 19 و 58.
13) ميراث جاويدان، زمستان 1385 فصلنامه فرهنگي، تحقيقي، اجتماعي و تاريخي شماره 38، ص15-20.
14) ميراث جاويدان، 1372، سال اول، شماره دوم، ص8.
15) Bradshaw, P. (2009). A contingency approach to nonprofit governance. Nonprofit Management and Leadership, 20(1), 61-82.
16) Cornforth, C., and C. Simpson. (2002). Change and Continuity in the Governance of Nonprofit Organizations in the United Kingdom: The Impact of Organizational Size. Nonprofit Management and Leadership, 12 (4), 451–70.
17) Gao, Xiang; Zhenhua Gu; Zhan Wang; (2020). A Choice Model of University Endowments Governance. The B.E. Journal of Theoretical Economics, 21(1). 269-285. doi:10.1515/bejte-2019-0136 .
