تحلیل عرفانی مفهوم الست در آثار منظوم عطار

الموضوعات :

لیلا موسوی ¹ , سیاوش مرادی ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

تاريخ الإرسال : 07 الأحد , رجب, 1444 تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , رمضان, 1444 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: الست, عرفان, قرآن, عطّار, ادبیات.,

ملخص المقالة :

عالم ذر یا الست برای هر انسانی منحصربه¬فرد است.بدین معنا که قبل از این که کالبد جسمی او پای در این جهان نهد، به لحاظ روحانی میثاقی با پروردگار می¬بندد.عالم الست قابل ¬رؤیت و مشاهده نمی¬باشد.حال چگونه آن را درک¬کنیم، از این که آدمی ذاتاً پاک ومنزه به عالم می¬آید اما با توجه به شرایط و آزمونی که از طرف خداوند برای او رقم¬می¬خورد، گاهی قادر به مبارزه با نفس خاطی نیست و به چاه ذلت سقوط¬می¬کند. اما زمان توبه ،همان بازگشت به عالم الست است. لحظه¬ای که پیام¬های الهی را دریافت¬می¬کند و از نو با پروردگار خویش پیمان¬می¬بندد. معنای الست برگرفته از آیه کریمه قرآن است، که می‌فرماید: أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَى. در عرفان و ادبیات و متون عرفانی به این مهم بسیار پرداخته‌شده¬است. شاعران و عارفان و فلاسفه از منظر خود این موضوع را موردبررسی قرارداده‌اند و همه متّفق¬القول به یک نتیجه رسیده‌اند که الست همان بی¬زمانی است که در آن خداوند اراده¬کرد بر بنده خود نمایان¬کند ربّانیت خویش را و اقرار بگیرد از وی بندگی در برابر حضرت احدیّت. در این پژوهش سعی بر آن شده‌است که پس از واکاوی اجمالی درباره واژه الست و بررسی آن از دیدگاه فلسفه وعرفان، وبیان نظریه¬ها، و نگاه عطار به این مهم مورد کاوش قرارگیرد.

المصادر:

منابع و مآخذ
1) قرآن کریم
2) انصاری ،خواجه عبدالله ،1386،تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید بفارسی،نگارش حبیب الله آموزگار ،چاپ بیستم ،تهران ،اقبال.
3) آریان،حسین،1385، دیوانگی و دیوانه¬نمایی در ادبیات عرفانی،دوره 3،شماره 9، فصلنامه عرفان اسلامی.
4) پورنامداریان ،تقی،1383،رمز وداستانهای رمزی،چاپ 5،تهران،علمی فرهنگی.
5) حافظ،شمس¬الدین محمد ،1378دیوان اشعار ،چاپ اول ،انتشارات پر.
6) سیوطی، جلال¬الدین، الدر المنثور، 1404ق ، قم ، ناشر مکتبة آیت‌الله المرعشي النجفي(ره)
7) سورآبادی، ابوبکر عتیق بن محمد،1381،تفسیر سورآبادی،(تفسیرالتفاسیر)تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی،ج 5،تهران،فرهنگ نشر نو.
8) شیخ بهایی،1363،دیوان اشعار،مصحح :سعید نفیسی،چاپ اول ، ناشر چکامه.
9) _________________،1384،منطق الطیر(مقامات طیور)با مقدمه،تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی،ویرایش دوم ،تهران ،سخن.
10) ___________________ ،1386،مصیبت نامه، با مقدمه،تصحیح و تعلیقات دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی،ویرایش اول،تهران ،سخن.
11) __________________،1388 ،الهی¬نامه، مقدمه،تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعی¬کدکنی، چاپ چهارم ،تهران ،سخن.
12) _________________،1387،دیوان عطار،انتشارات خانه فرهنگ.
13) _________________،1379،دیوان عطار،بذیع الزمان فروزانفر،چاپ سوم،تهران،انتشارات نگاه.
14) طباطبایی، محمد حسین، المیزان، بیروت، 1349.
15) قیصری، داوود، شرح فصوص الحکم، چ تصویری، قم، ۱۳۶۳ش.
16) کلینی‌، محمد،۱۳۸۸ق، ، الاصول‌ من‌ الکافی‌، به‌ کوشش‌ علی‌اکبر غفاری‌، تهران‌.
17) مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی ،1391،مرآة العقول، چاپ چهارم،تهران ،ناشر دارالکتب اسلامیه.
18) _____________________، ۱۴۰۳ق.، بحارالانوار، بیروت، ناشر دارالکتب اسلامیه.