تحلیل روند توسعه کالبدی در منطقه 22 کلان‌شهر تهران با رویکرد رشد هوشمند
الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهری
سیده پریا خوشنود مقدم
1
,
مریم خستو
2
,
وحید بیگدلی راد
3
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - استادیار، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه ازاد اسلامی قزوین، قزوین، ایران
3 - دانشیار، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: توسعه کالبدی, رشد هوشمند, روند, کلان‌شهر تهران, منطقه 22.,
ملخص المقالة :
گسترش ساخت‌وسازهای فراوان بدون برنامه‌ریزی لازم و عدم توجه به زیرساخت‌ها، مسائل متعددی را برای شهروندان در منطقه 22 تهران ایجاد کرده است. این منطقه به دلیل تراکم پایین، از پراکنش افقی شهری گسترده‌ای برخوردار است و با اصول رشد هوشمند، از جمله فشرده‌سازی و تراکم بالای جمعیتی تطبیق نمی‌کند. تبیین الگوی توسعه کالبدی در منطقه 22 تهران، شناخت پراکندگی آن و وضعیت اصول رشد هوشمند در بخش برنامه‌ریزی کالبدی از اهداف این پژوهش است. در بخش نخست، توسعه کالبدی و رشد پراکنده منطقه 22 در بازه زمانی 1390 تا 1400 موردبررسی قرار می‌گیرد. به همین منظور از چهار مدل ضریب جینی، آنتروپی شانون، هلدرن، موران و شاخص VHG استفاده می‌شود. در بخش دوم تحقیق، برای رویکرد رشد هوشمند، معیار برنامه‌ریزی کالبدی با استناد به آمار استنباطی و آزمون تی‌تک‌نمونه‌ای مورد تحلیل قرار می‌گیرد. مقدار آنتروپی مساحت در سال 1390 برابر 94/0 بود. نزدیک بودن این مقدار آنتروپی به عدد یک، نشانگر پراکنده‌رویی در منطقه 22 است. مقدار آنتروپی جمعیت، نشان‌دهنده تمرکز بیشتر آن با وجود نزدیکی به حداکثر پراکندگی است. پراکنش جمعیت با استفاده از ضریب جینی نشان می‌دهد توزیع جمعیت در ناحیه‌های چهارگانه در منطقه 22 کلان‌شهر تهران متعادل است. ضریب موران نشانگر الگوی انباشت خوشه‌ای است. مدل هلدرن برای برخی از نواحی تأثیر زیاد رشد افقی و در نواحی دیگر، تأثیر بالای رشد جمعیت را نشان می‌دهد. بر اساس شاخص VHG گسترش عمودی بسیار بالا است. بر اساس آزمون تک‌نمونه برای دو شاخص، میانگین همه نواحی پایین‌تر از مقدار متوسط است و آن‌ها در سطح مطلوبی قرار ندارند. پراکنده‌رویی در منطقه 22 تک‌قطبی نیست. همچنین مهاجرت‌های گسترده به منطقه، سیاست‌های مسکن و زمین در چند دهه اخیر، وجود ابهام‌ها در مقررات و قوانین شهری، تغییرهای متعدد در نظام مدیریت شهری از جمله عوامل اصلی در پراکنش منطقه 22 هستند.
المصادر:
ابراهیمی، مازیار؛ و معرف، مریم. (1397). توسعه پایدار شهری بر مبنای رشد هوشمند شهری: تحلیلی بر مؤلفه‌ها، ویژگی‌ها و مزایای شهر هوشمند. پژوهش در هنر و علوم انسانی، 3(10)، 25ـ34. https://ensani.ir/file/download/article/1541244124-10129-35-4.pdf
ابونوری، اسمعیل؛ خوشکار، آرش؛ و داودی، پدرام . (1392). تجزیه ضریب جینی در ایران برحسب مناطق شهری و روستایی. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 48(3)، 1ـ12. https://doi.org/10.22059/jte.2013.35805
آروین، محمود؛ پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت‌الله و زنگنه شهرکی، سعید. (1400). شناسایی و اولویت‌بندی محرک‌های بهره‌گیری از شهر فشرده (مطالعه‌ی موردی: شهر اهواز). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 12(45)، 36ـ57. https://jargs.hsu.ac.ir/article_161548.html
آزادی، زیور؛ مجتبی‌زاده خانقاهی، حسین؛ و امیراحمدیان، بهرام. (1399). تحلیل فضایی شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی: منطقه 22 شهر تهران). جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 10(4)، 199ـ216. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.4.13.0
اشرفی، حسین؛ بردی‌آنامرادنژاد، رحیم؛ و لطفی، صدیقه. (1401). بررسی و تحلیل الگوی گسترش کالبدی شهر قائم‌شهر با رویکرد رشد هوشمند شهری. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 10(34)، 7ـ36. https://doi.org/10.22080/usfs.2022.23763.2272
افضلی، مرضیه؛ ابدالی، یعقوب؛ و حیدری، اصغر. (1399). تحلیل کالبدی ـ فضایی شهر خرم‌آباد با استفاده از شاخص‌های رشد هوشمند شهری. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 11(43)، 35ـ50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.43.3.6
اکبری، محمود؛ عزیزی، محمد؛ جهانی‌راد حجت‌اله؛ و پاشاپور، حجت‌اله. (1402). بکارگیری تکنیک آراس جهت تحلیل شاخص‌های توسعه مسکن (مطالعه موردی: شهرهای کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 14(55)، 79ـ92. https://doi.org/10.30495/jupm.2021.27606.3834
آنامرادنژاد، رحیم بردی؛ و محمدی کاظم آبادی، لیلا. (1402). بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 55(2)، 99ـ118. https://doi.org/10.22059/jhgr.2022.323805.1008300
آنامرادنژاد، رحیم؛ نیک‌پور، عامر؛ و حسنی، زهره. (1397). تحلیل کالبدی ـ فضایی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی: شهر بابل). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 9(34)، 19ـ30. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1397.9.34.2.3
انجمن بین‌المللی مدیریت شهری. (1398). حرکت به سوی رشد هوشمند شهری: اصول و سیاست‌های اجرایی. ترجمه: سمانه همتی‌زاده، سعید زنگنه شهرکی. تهران. انتشارات آراد.
انصاری، میترا؛ ولی شریعت‌پناهی، مجید؛ ملک حسینی، عباس؛ و مدیری، مهدی. (1400). مدل‌یابی عوامل موثر بر تحقق‌پذیری اصول رشد هوشمند در شهر ملایر. آمایش فضا و ژئوماتیک، ۲۵(۲)، ۱-۳۴. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-42841-fa.html
بهاتا، باسودب. (1393). تحلیل رشد شهری و پراکنده‌رویی با استفاده از داده‌های سنجش از دور. ترجمه: ابوالفضل مشکینی، فریاد پرهیز و حافظ مهدنژاد. ساری. جهاد دانشگاه واحد مازندران.
پریزادی، طاهر؛ و هرائینی، مصطفی. (1401). ارزیابی سیاست ایجاد بانک زمین در ایران با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی. جغرافیا (نشریه انجمن جغرافیایی ایران)، 20(73)، 119ـ136. https://dor.isc.ac/dor/http://dor.net/dor/20.1001.1.27833739.1401.20.73.7.5
پلتن، جوزف، ان؛ و سینگ، ایندو. (1401). شهرهای هوشمند امروز و فردا: فناوری، زیرساخت و امنیت بهتر. ترجمه کرامت‌اله زیاری و همکاران. تهران. انتشارات سیمای دانش.
پورطاهری، مهدی. (1393). راهبردها و سیاست‌های توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی (با تأکید بر تجربیات جهانی و ایران). تهران. انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. چاپ دوم.
ترابی، علی. (1398). روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره با نگرشی کاربردی. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
تفکری، اکرم؛ و وارثی، حمیدرضا. (1399). بررسی الگوی رشد شهرهای پیرامون کلان‌شهر تهران با تأکید بر سیاست‌های دولت بر زمین شهری؛ نمونه موردی: شهر دماوند. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(73)، 95ـ120. https://doi.org/10.22034/gp.2020.10863
جنکس، مایک و بورگس، رود. (1399). شهرهای فشرده: فرم‌های پایدار شهری برای کشورهای رو به توسعه. ترجمه: امین شهسوار، نجم‌الدین رش شیلان‌آباد و فرزین زرزا. تهران. انتشارات آریادانش.
حامدی، علیرضا؛ درسخوان، رسول؛ و فرامرزی‌اصل، مهسا. (1398). چارچوب عملیاتی تبیین و اندازه‌گیری شاخص‌های پراکنده‌رویی شهری با کاربست تجربیات جهانی مورد مطالعه: شهر ارومیه. صفه، 29(85)، 117ـ142. https://doi.org/10.29252/soffeh.29.2.117
حسینی، هادی و حسینی، معصومه. (1396). پراکنده رویی در شهرها ـ عوامل پیامدها و راهکارها. تهران. انتشارات نگارستان اندیشه.
حکمت‌نیا، حسن. (1398). اولویت‌بندی نقش مؤلفه‌های توسعه میان‌افزا (درون‌زا) در توسعه فیزیکی شهر با رویکرد تحقق شهر هوشمند (مطالعه موردی: شهر یزد). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 6(15)، 123ـ133. https://doi.org/10.30473/psp.2019.6393
رستمی، محمدحسین؛ انوری، فردوس؛ و امامدادی‌طارمی، محمدمهدی. (1400). تحلیل فضایی پراکنده‌رویی شهری با استفاده ازGIS و مدل هلدرن (مطالعه‌ی موردی؛ شهر بستک، استان هرمزگان). مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه‌ای، 2(3)، 100ـ121. https://www.srds.ir/article_132603_376ef573dabe635317203f2485e7381a.pdf
زیاری، کرامت‌الله؛ حاجی‌بابایی، سعید؛ و ذاکرحقیقی، کیانوش. (1400). تحلیل کالبدی- فضایی مناطق شهری همدان بر اساس تلفیق شاخص‌های رشد هوشمند. آمایش جغرافیایی فضا، 11(42)، 127ـ142. https://doi.org/10.30488/gps.2020.227234.3227
زینالی عظیم، علی؛ موسوی، میرسعید؛ و سرور، رحیم. (1403). ارزیابی توسعه کالبدی شهر تبریز به لحاظ فشردگی با رتبه‌بندی شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی منطقه 2، 4 و 7). فصلنامه آمایش محیط، 65(17)، 1ـ28. https://sanad.iau.ir/Journal/ebtp/Article/987676
سامی، ابراهیم؛ و کرباسی، پوران. (1399). ارزیابی وضعیت کمی و کیفی روند توسعه مسکن در شهر مراغه. فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 10(38)، 393ـ406. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.38.55.0
سرتیپی، زهرا؛ مدیری، مهدی؛ و پیشگاهی‌فرد، زهرا. (1401). ظرفیت‌سنجی توسعه پایدار شهری و پس‌کرانه‌های آن بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه لواسانات). فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 12(47)، 23ـ38. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.5405
سلیمانی، مهرنجانی، محمد؛ شهسوار، امین؛ و عبادی قره‌بابا، نادر. (1403). آینده‌نگاری توسعه فضایی ناحیه‌های پیراشهری (مورد پژوهی: محدوده جنوبی منطقه 19 کلان‌شهر تهران). جغرافیا و آینده‌پژوهی منطقه‌ای، 2(3)، 1ـ23. https://doi.org/10.30466/grfs.2024.55076.1038
شهسوار، امین؛ کمانرودی کجوری، موسی؛ پریزادی، طاهر؛ و ابوالقاسم‌پور، مه‌لقا. (1399). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه محله‌های شهری تهران (مورد مطالعه: محله فردوسی منطقه 12). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(57)، 281ـ295. http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2838-fa.html
ضمیری، محمدرضا؛ ضمیری، مهسا؛ و نسترن، مهین. (1394). روش‌های کمی در تحلیل توسعه فضایی مسکن شهری بجنورد (1384ـ1394). فصلنامه مطالعات شهری، 5(17)، 67ـ76. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_16023_cb439a6f5725e8c783681e7faa447f1e.pdf
طاهری، فروزان؛ رهنما، محمدرحیم؛ خوارزمی، امیدعلی و خاکپور، براتعلی. (1401). بررسی وضعیت فشردگی شهر شاندیز با تأکید بر نظریه شهر اکولوژیک. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 20(39)، 27ـ50. https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.48974.0
عبدالی، ابراهیم؛ کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ و پیوسته‌گر، یعقوب. (1398). تحلیل فضایی ـ کالبدی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند شهری نمونه موردی: شهر یاسوج. دانش شهرسازی، 3(7)، 83ـ97. https://doi.org/10.22124/upk.2019.13163.1190
علی‌اکبری، اسماعیل؛ شاطریان، محسن؛ و شیخ‌زاده، فاطمه. (1398). سنجش ظرفیت اجتماعی در پذیرش اصول رشد هوشمند در نواحی شهری (مطالعه موردی: کاشان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(2)، 239ـ264. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.226756.668
علیزاده، حسن؛ و خلج, محمد. (1399). ارزیابی توسعه کالبدی شهر اصفهان بر اساس تحلیل خطر زمین‌لرزه. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 7(2)، 97ـ110. https://doi.org/10.30473/psp.2020.7009
فرج‌زاده، کرامت‌الله؛ موسوی، میرنجف و مصیب‌زاده، علی. (1401). تحلیل فضایی ـ کالبدی شاخص‌های رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه (23 محله) یاسوج بر اساس مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(16): 53ـ76. https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.46479.0
فلاح حقیقی، نگین؛ رمضان‌پور نرگسی، قاسم؛ عبدالله‌زاده، غلامحسین؛ و شریفی, زینب. (1402). ارزیابی توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر اساس شاخص‌های زیربنایی. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 27(83)، 103ـ116. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14197
قربانی، رسول و نوشاد، سمیه. (1387). راهبردهای رشد هوشمند در توسعه شهری: اصول و راهکارها. جغرافیا و توسعه، 6(12): 163ـ180. https://doi.org/10.22111/gdij.2008.1248
کریمی‌اسبو، کوثر و اشرفی، حسین. (1400). ارزیابی گسترش کالبدی شهری با رویکرد رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: شهر جویبار). چشم‌انداز شهرهای آینده، 2(5): 77ـ90. http://jvfc.ir/article-1-90-fa.html
محمدی خوش‌بین، حامد؛ و یاران، علی. (1398). راهکارهای توسعه مسکن در شهرهای کوچک، مطالعۀ موردی: شهر خُمام در استان گیلان. باغ نظر، 16(78)، 15ـ26. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.159599.3884
محمدی‌دوست، سلیمان؛ خانی‌زاده، محمدعلی و زیلایی، شهباز. (1395). امکان‌سنجی به‌کارگیری اصول نوشهرگرایی در بازآفرینی پایدار محلات ناکارآمد و مسئله‌دار شهری با تأکید بر رشد هوشمند (مورد پژوهی: بخش مرکزی شهر اهواز). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 6(24)، 215ـ230. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1395.6.24.17.1
مدنی، رامین؛ عینی‌فر، علیرضا؛ جاد، بروس؛ و جلیلی، محمد. (1397). تبیین عوامل مؤثر بر شکل‌گیری حس‌تعلق اجتماعی در مجموعه‌های مسکونی محصور، مورد مطالعاتی: مجموعه‌های مسکونی شهر همدان. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 11(25)، 163ـ176. https://www.armanshahrjournal.com/article_85085.html
مرادی، مهدی؛ پریزادی، طاهر؛ و عندلیب، علیرضا. (1400). تحلیل سیاست‌های زمین و مسکن و میزان اثرگذاری آن‌ها بر توسعه کالبدی شهرها (مورد مطالعه: منطقه 15 شهرداری تهران). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 8(27)، 133ـ160. https://doi.org/10.22080/usfs.2021.17535.1889
مشکینی، ابوالفضل؛ زنگانه، احمد و مهدنژاد، حافظ. (1393). درآمدی بر پراکنده‌رویی (خزش) شهری. تهران. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی.
مهدوی، افسون؛ جلال‌آبادی، لیلا؛ و مبشر، سارا. (1401). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه‌های روستایی ـ شهری با تکنیک آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: منظومه فهرج). فصلنامه چشم‌انداز شهرهای آینده، 3(3)، 1ـ22. http://jvfc.ir/article-1-211-fa.html
مولایی قلیچی، محمد؛ مشکینی، ابوالفضل؛ و خاوریان گرمسیر, امیر. (1395). روندهای پراکنده‌رویی شهری و برنامه‌ریزی توسعه فضایی پایدار (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران). معماری و شهرسازی پایدار، 4(2)، 43ـ54. https://jsaud.sru.ac.ir/article_665.html
Abdali, E., Kalantari Khalilabad, H. and Peyvastehgar, Y. (2019). Spatial - Physical Analysis of the Urban Areas Based On the Smart Growth Indicators (Case Study: Areas of Yāsuj City). Urban Planning Knowledge, 3(2), 83-97. https://doi.org/10.22124/upk.2019.13163.1190 [In Persian]
Abounoori, E., Khoshkar, A. and Davoudi, P. (2013). Gini Coefficient Decomposition in Iran in Terms of Urban and Rural Areas. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 48(3), 1-12. https://doi.org/10.22059/jte.2013.35805 [In Persian]
Afzali, M., Abdali, Y., & Heydari, A. (2021). Physical-Spatial Analysis of Khorramabad City Using Urban Intelligence Growth Indices., 11(43), 35-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.43.3.6 [In Persian]
Akbari, M., Azizi, M., Jahanirad, H. A., & pashapour, H. A. (2024). Application of Aras technique in the analysis of housing development indicators in the cities of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad. , 14(55), 79-92. https://doi.org/10.30495/jupm.2021.27606.3834 [In Persian]
Aliakbari, E., Shaterian, M., & Sheikhzadeh, F. (2019). Evaluation of Social Capacity in Accepting Smart Urban Growth Principles (Case Study: Kashan). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 7(2), 239-264. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.226756.668 [In Persian]
Alizadeh, H., & Khalaj, M. (2020). Evaluation of Physical Development of Isfahan City Based on Earthquake Risk Analysis. Physical Social Planning, 7(2), 97-110. https://doi.org/10.30473/psp.2020.7009 [In Persian]
Annamoradnejad, R.., & Mohammadi Kazemabadi, L. (2023). Investigating the challenges of urban development with emphasis on physical indicators (Case study: Arak city). Human Geography Research, 55(2), 99-118. https://doi.org/10.22059/jhgr.2022.323805.1008300 [In Persian]
Ansari, M. (2021). Modeling Factors Affecting the Implementability of Smart Growth Principles in Malayer. MJSP, 25(2), 1-34. https://hsmsp.modares.ac.ir/browse.php?a_id=42841&sid=21&slc_lang=en [In Persian]
Artmann, M., Kohler, M., Meinel, G., Gan, J., & Ioja, I. C. (2019). How smart growth and green infrastructure can mutually support each other—A conceptual framework for compact and green cities. Ecological Indicators, 96: 10-22. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2017.07.001
Arvin, M., pourahmad, A., Ziyari, K. and zangenh shahraki, S. (2022). Identify and investigate the drivers to use the compact city (Case study: Ahvaz city). Journal of Arid Regions Geographic Studies, 12(45), 36-57. https://jargs.hsu.ac.ir/article_161548.html?lang=en [In Persian]
Ashrafi, S. H., Annamoradnejad, R., & Lotfi, S. (2023). Investigation and analysis of physical expansion pattern of Ghaemshahr city with smart urban growth approach. Urban Structure and Function Studies, 10(34), 7-36. https://doi.org/10.22080/usfs.2022.23763.2272 [In Persian]
Azadi, Z., Mojtabazadeh, H., & Amirahmadiyan, B. (2020). Providing optimum pattern urban smart growth (Case Study: District 22 of Tehran City). Geography (Regional Planning), 10(40), 199-216. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.4.13.0 [In Persian]
Barnett, J. (2018). Smart growth in a changing world. Londen and NewYork. Routledge.
Benton-Short, L., & Short, J.R. (2008). Cities and Nature. Londen and NewYork. Routledge.
Bhatta, B. (2014). Analysis of Urban Growth and Sprawl Using Remote Sensing Data. Translated by: Abolfazl Meshkini, Faryad Parhiz, and Hafez Mahdnezhad. Sari. Jahad University of Mazandaran Branch. [In Persian]
Blanc, F., & White, T. (2020). Life in London’s changing densities. Urban Geography, 41(10): 1318-1325. https://doi.org/10.1080/02723638.2020.1850630
Caves, R. W. (2005). Encyclopedia of the City. Oxfordshire. Taylor & Francis.
Cecilio, J., Calderia, F., & Wanzeller, C. (2018). CityMii - An integration and interoperable middleware to manage a Smart City. Procedia Computer Science, 130: 416-423. https://doi.org/10.1016/j.procs.2018.04.062
Chakraborty, S., Maity, I., Dadashpoor, H., Novotnẏ, J., & Banerji, S. (2022). Building in or out? Examining urban expansion patterns and land use efficiency across the global sample of 466 cities with million+ inhabitants. Habitat International, 120, 102503. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2021.102503
Ebrahimi, M., & Moareff, M. (2018). Sustainable urban development based on smart urban growth: An analysis of the components, characteristics, and benefits of a smart city. Research in the arts and humanities, 3(10), 25-43. https://ensani.ir/file/download/article/1536639441-10116-10-10.pdf [In Persian]
Environmental Protection Agency. (2019). What is smart growth? www.epa.gov/smartgrowth/about-smart-growth.
Fallah Haghighi, N., Ramezanpour Nargesi, G., Abdollahzadeh, G. and Sharifi, Z. (0621). Development Assessment of Provinces of Iran Based on Infrastructural Indicators. Journal of Geography and Planning, 27(83), 103-116. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14197 [In Persian]
Farjzadeh, K. and Mosayyebzadeh, A. (2022). Spatial-Physical Analysis of Smart City Growth Indicators in Four Areas (23 Neighborhoods) of Yasuj based on Multiple-Criteria Decision-Making Models. Geography and Urban Space Development, 9(1), 53-76. https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.46479.0 [In Persian]
Ghalehteimouri, K. J., Shamsoddini, A., Bayramzadeh, N., & Mousavi, M. N. (2023). Identifying the pleasant sounds in the city's public parks environment (Case study: Mellat riverside park, Urmia). 1., 9(1), 149–165. https://doi.org/10.25765/sauc.v9i1.690
Gorbani, R., & Noshad, S. (2008). Smart Growth Strategy in Urban Development, Principles and Approaches. Geography and Development, 6(12), 163-180. https://doi.org/10.22111/gdij.2008.1248 [In Persian]
Growing Smart Legislative Guidebook. (2013). Chicago, IL: American Planning Association. www.planning.org/publications/document/9148731.
Hamedi, A., Darskhan, R. and Fazamarzie Asl, M. (2019). An operational framework for explaining and measuring the indicators of The Urban Sprawl the city with the application of global experiences, case study: Urmia city. Soffeh, 29(2), 117-142. https://doi.org/10.29252/soffeh.29.2.117 [In Persian]
Hekmatnia, H. (2019). Prioritizing the Role of Infill Development Components in Physical Expansion of the City with Smart City Realization Approach (Case Study: Yazd). Physical Social Planning, 6(3), 123-133. https://doi.org/10.30473/psp.2019.6393 [In Persian]
Hosseini, H., & Hosseini, M. (2017). Sprawl in Cities - Factors, Consequences and Solutions. Tehran. Negarestan Andisheh Publications. [In Persian]
International Urban Management Association. (2019). Moving towards smart urban growth: principles and implementation policies. Translated by: Samaneh Hematizadeh, Saeed Zanganeh Shahraki. Tehran. Arad Publications. [In Persian]
Jenks, M., &Burgess, R. (2020). Compact Cities: Sustainable Urban Fors for Developing Countries. Translated by Amin Shahsavar et al. Tehran. Ariadanesh Publication. [In Persian]
karimiasboo K., & Ashrafi, S. (2021). Evaluation of urban physical expansion with smart urban growth approach (Case study: Jouibarcity). JFCV, 2(1). 77-90. https://jvfc.ir/article-1-90-en.html [In Persian]
Khodeir, L.M., Elsisy, A., & Nagy, M. (2016). Pre-assessment of Metropolitan Areas’ Smart Growth through Agent Based Modelling. Procedia Environmental Sciences, 34: 245-257. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2016.04.023
Knaap, G-J., Lewis, R., Chakraborty, A., & June-Friesen, K. (2023). Smart Growth. Oxford Bibliographies in Urban Studies. https://econpapers.repec.org/bookchap/elgeebook/19149.htm
Krishnaveni, K.S., & Anilkumar, P.P. (2022). How Smart Growth Can Curb Urban Sprawl: A Case Study of a Rapidly Urbanizing City in Kerala, India. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XLIII-B3-2022. XXIV ISPRS Congress (2022 edition), 6–11 June 2022, Nice, France. https://isprs-archives.copernicus.org/articles/XLIII-B3-2022/1355/2022/
La Greca, P., Barbarossa, L., Ignaccolo, M., Inturri, G., & Martinico, F. (2011). The density dilemma. A proposal for introducing smart growth principles in a sprawling settlement within Catania Metropolitan Area. Cities, 28 (6): 527-535. https://doi.org/10.1016/j.cities.2011.06.009
Lamson-Hall, P., Angel, S., DeGroot, D., Martin, R. and Tafesse, T. (2018). A new plan for African cities: The Ethiopia Urban Expansion Initiative. Urban Studies, 56(6): 1234-1249. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0042098018757601
Madani, R., Einifar, A., Judd, B. and Jalili, M. (2019). Factors Affecting the Development of Sense of Community in Gated Communities: A Case Study of Gated Communities in Hamedan. Armanshahr Architecture & Urban Development, 11(25), 163-176. https://www.armanshahrjournal.com/article_85085.html?lang=en [In Persian]
Mahdavi, A., Jalalabadi, L., & Mobasher, S. (2022). Identifying the key factors affecting sustainable development of rural-urban conurbations with Futures studies technique (Case study: Fahraj conurbation). JFCV, 3(3), 1-22. http://jvfc.ir/article-1-211-en.html [In Persian]
Marohn, C. L. (2019). Strong Towns: A Bottom-Up Revolution to Rebuild American Prosperity. John Wiley & Sons.
Matsa, M., Mupepi, O., & Musasa, T. (2021). Spatio-temporal analysis of urban area expansion in Zimbabwe between 1990 and 2020: The case of Gweru city. Environmental Challenges, 4, 100141. https://doi.org/10.1016/j.envc.2021.100141
McFarlane, C. (2016). The geographies of urban density: Topology, politics and the city. Progress in Human Geography, 40(5), 629–648. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0309132515608694
Meshkini, A., Zanganeh, A., & Mahdnejad, H. (2014). An Introduction to Urban Sprawl (Crawl). Tehran. Jihad Daneshgahi Publications, Kharazmi Branch. [In Persian]
Miller, J. S. & Hoel, L. A. (2002). The “smart growth” debate: Best practices for urban transportation planning. Socio-Economic Planning Sciences, 36(1): 1-24. https://doi.org/10.1016/S0038-0121(01)00017-9
Mohammadi dost, S., Khanizadeh, M. A., & Zilayi, S. (2017). The Feasibility Applying the Principles of New Urbanism in Sustainable Recreation of Inefficient and Problematic Urban Areas by Emphasing on Smart Growth (Case Study: Central Part of Ahvaz City). Regional Planning, 6(24), 215-230. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1395.6.24.17.1 [In Persian]
Mohammadi Khoshbin, H., & Yaran, A. (2019). Housing Development Strategies in Small Cities, Case Study: Khomam City in Guilan. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 16(78), 15-26. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.159599.3884 [In Persian]
Molaei Qelichi, M., Meshkini, A. and Khavarian Garmsir, A. R. (2017). Trends of urban sprawl and sustainable spatial development planning (case study: Region 2 in Tehran city). Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 4(2), 43-54. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25886274.1395.4.2.4.3 [In Persian]
Moradi, M., Parizadi, T., & Andalib, A. (2021). Analysis of land and housing policies and their impact on physical development of cities (Case study: District 15 of Tehran Municipality). Urban Structure and Function Studies, 8(27), 133-160. https://doi.org/10.22080/usfs.2021.17535.1889 [In Persian]
Mousavi, M. N., Shirazi, S. A., Nasar-u.-Minallah, M., & Bayramzadeh, N. (2025). Introducing the Mousavi Primate City Index for Iran’s Urban System assessment. GEOGRAPHY, ENVIRONMENT, SUSTAINABILITY, 18(1), 44–53. https://doi.org/10.24057/2071-9388-2025-3218
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., & Bayramzadeh, N. (2025). Assessing social infrastructure in border areas from a city prosperity perspective: a case study of border townships in West Azarbaijan Province, Iran. Discov. Cities, 2(1), 1–20. https://doi.org/10.1007/s44327-025-00057-3
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., Bagheri Kashkouli, A., & Bayramzadeh, N. (2024). Mitigating development barriers and addressing disparities in border cities of Iran: a comprehensive analysis of border provinces and influential factors. Geojournal, 89(4), 1–20. https://doi.org/10.1007/s10708-024-11181-9
Parizadi, T., & Hareeni, M. (2022). Evaluation of the policy of establishing a land bank in Iran based on the method of qualitative content analysis. Geography, 20(73), 119-136. https://dor.isc.ac/dor/http://dor.net/dor/20.1001.1.27833739.1401.20.73.7.5 [In Persian]
Pelton, J. N. & Singh, I (2022). Smart Cities Today and Tomorrow: Better Technology, Infrastructure, and Security. Translated by Ziari et al. Tehran. Simaye Danesh Publication. [In Persian]
Pourtaheri, M. (2014). Strategies and policies for the physical development of rural settlements (with emphasis on global and Iranian experiences). Tehran. Housing Foundation Publications. Second edition. [In Persian]
Rostami, M. H., Anvari, F. & Emamdadi Taremi, M. M. (2021). Spatial Analysis of Urban Sprawl using Geographic Information System (GIS) and Heldern Model (Case Study: Bastak City in Hormozgan Province). Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 2(1), 100-121. https://www.srds.ir/article_132603.html?lang=en [In Persian]
Saaty, T. L. (2013). Compact City: The next urban evolution in response to climate change. RWS Publications.
Sami, E., & karbasi, P. (2020). Assessment Quantitative and qualitative condition the process of housing development in Maragheh city. Geography (Regional Planning), 10(1), 393-406. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.38.55.0 [In Persian]
Sartipi, Z., Modiri, M., & Pishgahifard, Z. (2022). Capacity assessment of sustainable urban development and its aftermath based on passive defense criteria (Case study: Lavasanat District). Regional Planning, 12(47), 23-38. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.5405 [In Persian]
Sattlegger, L., & Rau, H. (2016). Carlessness in a car‐centric world: A reconstructive approach to qualitative mobility biographies research. Journal of transport geography, 53: 22-31. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2016.04.003
Shahsavar, A., kamanroodi, M., Parizadi, T., & Abolghasempor, M. (2020). Strategic Planning of Urban Neighborhoods in Tehran (Case Study: Ferdowsi neighborhood of Region 12). Jgs, 20(57), 281-295. https://doi.org/10.29252/jgs.20.57.281 [In Persian]
Soleimani Mehrnejani, M., Shahsavar, A., & Ebadi Gharebaba, N. (2024). Future Study of the Spatial Development of the Peri-Urban Areas (Case Study: Southern Range of the 19th District of Tehran Megalopolis). Geography and Regional Future Studies, 2(3), 1-23. https://doi.org/10.30466/grfs.2024.55076.1038 [In Persian]
Song, Y. (2005). Smart Growth and Urban Development Pattern: A Comparative Study. International Regional Science Review, 28(2): 239–265. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0160017604273854
Susanti, R., Soetomo, S., Buchori, I., & Brotosunaryo, P. M. (2016). Smart growth smart city and density: In search of the appropriate indicator for residential density in Indonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 227: 194-201. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.06.062
Tafakori, A., & Varesi, H. (2020). Explaining the physical expansion of Tehran’s peripheral cities with emphasis on state’s urban land use policies (case study: Damavand city). Journal of Geography and Planning, 24(73), 95-120. https://doi.org/10.22034/gp.2020.10863 [In Persian]
Taheri, F., Rahnama, M. R., Kharazmi, O. A., & Khakpoor, B. (2022). Investigating the Compaction Structure of Shandiz using Ecological City Theory. Journal of Geography and Regional Development, 20(2), 27-50. https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.48974.0 [In Persian]
Torabi, A. (2019). Multi-criteria decision-making methods with an applied approach. Tehran. Tehran University Press. [In Persian]
Varma, G. (2016). An Analysis on the Concept of Urban Densification and its Implications on Transportation.www.linkedin.com
Wang, L., Lv, T., Xie, H., Zhang, X., Zhang, Y., Cai, J., ... & Liu, J. (2024). Assessing urban smart growth in China based on the sustainable development goals framework. Environment, Development and Sustainability, 26(8), 19627-19657. https://doi.org/10.1007/s10668-023-03428-1
Zamiri, M. R., Zamiri, M. and Nastaran, M. (2016). Quantitative Methods in Analyzing Spatial Development of Urban Housing in Bojnord (2005-2015). Motaleate Shahri, 5(17), 67-76. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2159-en.html [In Persian]
Zeynaly Azim, A., Moosavi, M., & Sarvar, R. (2024). Evaluation of physical development of Tabriz in terms of compactness by ranking of smart urban growth indicators (Case study of zone 2, 4 and 7). Quarterly Journal of Environmental based Territorial Planning, 65(17), 1-28. https://sanad.iau.ir/en/Journal/ebtp/Article/987676 [In Persian]
Zhu, B., Li, X., Lei, J., & Zhang, X. (2009). Urban Spatial Expansion Based on "Smart Growth". First International Conference on Information Science and Engineering, Nanjing, China, PP: 4613-4617. https://doi.org/10.1109/ICISE.2009.1325
ابراهیمی، مازیار؛ و معرف، مریم. (1397). توسعه پایدار شهری بر مبنای رشد هوشمند شهری: تحلیلی بر مؤلفه‌ها، ویژگی‌ها و مزایای شهر هوشمند. پژوهش در هنر و علوم انسانی، 3(10)، 25ـ34. https://ensani.ir/file/download/article/1541244124-10129-35-4.pdf
ابونوری، اسمعیل؛ خوشکار، آرش؛ و داودی، پدرام . (1392). تجزیه ضریب جینی در ایران برحسب مناطق شهری و روستایی. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 48(3)، 1ـ12. https://doi.org/10.22059/jte.2013.35805
آروین، محمود؛ پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت‌الله و زنگنه شهرکی، سعید. (1400). شناسایی و اولویت‌بندی محرک‌های بهره‌گیری از شهر فشرده (مطالعه‌ی موردی: شهر اهواز). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 12(45)، 36ـ57. https://jargs.hsu.ac.ir/article_161548.html
آزادی، زیور؛ مجتبی‌زاده خانقاهی، حسین؛ و امیراحمدیان، بهرام. (1399). تحلیل فضایی شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی: منطقه 22 شهر تهران). جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 10(4)، 199ـ216. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.4.13.0
اشرفی، حسین؛ بردی‌آنامرادنژاد، رحیم؛ و لطفی، صدیقه. (1401). بررسی و تحلیل الگوی گسترش کالبدی شهر قائم‌شهر با رویکرد رشد هوشمند شهری. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 10(34)، 7ـ36. https://doi.org/10.22080/usfs.2022.23763.2272
افضلی، مرضیه؛ ابدالی، یعقوب؛ و حیدری، اصغر. (1399). تحلیل کالبدی ـ فضایی شهر خرم‌آباد با استفاده از شاخص‌های رشد هوشمند شهری. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 11(43)، 35ـ50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.43.3.6
اکبری، محمود؛ عزیزی، محمد؛ جهانی‌راد حجت‌اله؛ و پاشاپور، حجت‌اله. (1402). بکارگیری تکنیک آراس جهت تحلیل شاخص‌های توسعه مسکن (مطالعه موردی: شهرهای کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 14(55)، 79ـ92. https://doi.org/10.30495/jupm.2021.27606.3834
آنامرادنژاد، رحیم بردی؛ و محمدی کاظم آبادی، لیلا. (1402). بررسی چالش‌های توسعه شهری با تاکید بر شاخص‌های کالبدی (مطالعه موردی: شهر اراک). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 55(2)، 99ـ118. https://doi.org/10.22059/jhgr.2022.323805.1008300
آنامرادنژاد، رحیم؛ نیک‌پور، عامر؛ و حسنی، زهره. (1397). تحلیل کالبدی ـ فضایی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی: شهر بابل). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 9(34)، 19ـ30. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1397.9.34.2.3
انجمن بین‌المللی مدیریت شهری. (1398). حرکت به سوی رشد هوشمند شهری: اصول و سیاست‌های اجرایی. ترجمه: سمانه همتی‌زاده، سعید زنگنه شهرکی. تهران. انتشارات آراد.
انصاری، میترا؛ ولی شریعت‌پناهی، مجید؛ ملک حسینی، عباس؛ و مدیری، مهدی. (1400). مدل‌یابی عوامل موثر بر تحقق‌پذیری اصول رشد هوشمند در شهر ملایر. آمایش فضا و ژئوماتیک، ۲۵(۲)، ۱-۳۴. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-42841-fa.html
بهاتا، باسودب. (1393). تحلیل رشد شهری و پراکنده‌رویی با استفاده از داده‌های سنجش از دور. ترجمه: ابوالفضل مشکینی، فریاد پرهیز و حافظ مهدنژاد. ساری. جهاد دانشگاه واحد مازندران.
پریزادی، طاهر؛ و هرائینی، مصطفی. (1401). ارزیابی سیاست ایجاد بانک زمین در ایران با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی. جغرافیا (نشریه انجمن جغرافیایی ایران)، 20(73)، 119ـ136. https://dor.isc.ac/dor/http://dor.net/dor/20.1001.1.27833739.1401.20.73.7.5
پلتن، جوزف، ان؛ و سینگ، ایندو. (1401). شهرهای هوشمند امروز و فردا: فناوری، زیرساخت و امنیت بهتر. ترجمه کرامت‌اله زیاری و همکاران. تهران. انتشارات سیمای دانش.
پورطاهری، مهدی. (1393). راهبردها و سیاست‌های توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی (با تأکید بر تجربیات جهانی و ایران). تهران. انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. چاپ دوم.
ترابی، علی. (1398). روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره با نگرشی کاربردی. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
تفکری، اکرم؛ و وارثی، حمیدرضا. (1399). بررسی الگوی رشد شهرهای پیرامون کلان‌شهر تهران با تأکید بر سیاست‌های دولت بر زمین شهری؛ نمونه موردی: شهر دماوند. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(73)، 95ـ120. https://doi.org/10.22034/gp.2020.10863
جنکس، مایک و بورگس، رود. (1399). شهرهای فشرده: فرم‌های پایدار شهری برای کشورهای رو به توسعه. ترجمه: امین شهسوار، نجم‌الدین رش شیلان‌آباد و فرزین زرزا. تهران. انتشارات آریادانش.
حامدی، علیرضا؛ درسخوان، رسول؛ و فرامرزی‌اصل، مهسا. (1398). چارچوب عملیاتی تبیین و اندازه‌گیری شاخص‌های پراکنده‌رویی شهری با کاربست تجربیات جهانی مورد مطالعه: شهر ارومیه. صفه، 29(85)، 117ـ142. https://doi.org/10.29252/soffeh.29.2.117
حسینی، هادی و حسینی، معصومه. (1396). پراکنده رویی در شهرها ـ عوامل پیامدها و راهکارها. تهران. انتشارات نگارستان اندیشه.
حکمت‌نیا، حسن. (1398). اولویت‌بندی نقش مؤلفه‌های توسعه میان‌افزا (درون‌زا) در توسعه فیزیکی شهر با رویکرد تحقق شهر هوشمند (مطالعه موردی: شهر یزد). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 6(15)، 123ـ133. https://doi.org/10.30473/psp.2019.6393
رستمی، محمدحسین؛ انوری، فردوس؛ و امامدادی‌طارمی، محمدمهدی. (1400). تحلیل فضایی پراکنده‌رویی شهری با استفاده ازGIS و مدل هلدرن (مطالعه‌ی موردی؛ شهر بستک، استان هرمزگان). مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه‌ای، 2(3)، 100ـ121. https://www.srds.ir/article_132603_376ef573dabe635317203f2485e7381a.pdf
زیاری، کرامت‌الله؛ حاجی‌بابایی، سعید؛ و ذاکرحقیقی، کیانوش. (1400). تحلیل کالبدی- فضایی مناطق شهری همدان بر اساس تلفیق شاخص‌های رشد هوشمند. آمایش جغرافیایی فضا، 11(42)، 127ـ142. https://doi.org/10.30488/gps.2020.227234.3227
زینالی عظیم، علی؛ موسوی، میرسعید؛ و سرور، رحیم. (1403). ارزیابی توسعه کالبدی شهر تبریز به لحاظ فشردگی با رتبه‌بندی شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی منطقه 2، 4 و 7). فصلنامه آمایش محیط، 65(17)، 1ـ28. https://sanad.iau.ir/Journal/ebtp/Article/987676
سامی، ابراهیم؛ و کرباسی، پوران. (1399). ارزیابی وضعیت کمی و کیفی روند توسعه مسکن در شهر مراغه. فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 10(38)، 393ـ406. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.38.55.0
سرتیپی، زهرا؛ مدیری، مهدی؛ و پیشگاهی‌فرد، زهرا. (1401). ظرفیت‌سنجی توسعه پایدار شهری و پس‌کرانه‌های آن بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه لواسانات). فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 12(47)، 23ـ38. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.5405
سلیمانی، مهرنجانی، محمد؛ شهسوار، امین؛ و عبادی قره‌بابا، نادر. (1403). آینده‌نگاری توسعه فضایی ناحیه‌های پیراشهری (مورد پژوهی: محدوده جنوبی منطقه 19 کلان‌شهر تهران). جغرافیا و آینده‌پژوهی منطقه‌ای، 2(3)، 1ـ23. https://doi.org/10.30466/grfs.2024.55076.1038
شهسوار، امین؛ کمانرودی کجوری، موسی؛ پریزادی، طاهر؛ و ابوالقاسم‌پور، مه‌لقا. (1399). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه محله‌های شهری تهران (مورد مطالعه: محله فردوسی منطقه 12). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(57)، 281ـ295. http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2838-fa.html
ضمیری، محمدرضا؛ ضمیری، مهسا؛ و نسترن، مهین. (1394). روش‌های کمی در تحلیل توسعه فضایی مسکن شهری بجنورد (1384ـ1394). فصلنامه مطالعات شهری، 5(17)، 67ـ76. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_16023_cb439a6f5725e8c783681e7faa447f1e.pdf
طاهری، فروزان؛ رهنما، محمدرحیم؛ خوارزمی، امیدعلی و خاکپور، براتعلی. (1401). بررسی وضعیت فشردگی شهر شاندیز با تأکید بر نظریه شهر اکولوژیک. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 20(39)، 27ـ50. https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.48974.0
عبدالی، ابراهیم؛ کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ و پیوسته‌گر، یعقوب. (1398). تحلیل فضایی ـ کالبدی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند شهری نمونه موردی: شهر یاسوج. دانش شهرسازی، 3(7)، 83ـ97. https://doi.org/10.22124/upk.2019.13163.1190
علی‌اکبری، اسماعیل؛ شاطریان، محسن؛ و شیخ‌زاده، فاطمه. (1398). سنجش ظرفیت اجتماعی در پذیرش اصول رشد هوشمند در نواحی شهری (مطالعه موردی: کاشان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(2)، 239ـ264. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.226756.668
علیزاده، حسن؛ و خلج, محمد. (1399). ارزیابی توسعه کالبدی شهر اصفهان بر اساس تحلیل خطر زمین‌لرزه. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 7(2)، 97ـ110. https://doi.org/10.30473/psp.2020.7009
فرج‌زاده، کرامت‌الله؛ موسوی، میرنجف و مصیب‌زاده، علی. (1401). تحلیل فضایی ـ کالبدی شاخص‌های رشد هوشمند شهری در مناطق چهارگانه (23 محله) یاسوج بر اساس مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(16): 53ـ76. https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.46479.0
فلاح حقیقی، نگین؛ رمضان‌پور نرگسی، قاسم؛ عبدالله‌زاده، غلامحسین؛ و شریفی, زینب. (1402). ارزیابی توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر اساس شاخص‌های زیربنایی. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 27(83)، 103ـ116. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14197
قربانی، رسول و نوشاد، سمیه. (1387). راهبردهای رشد هوشمند در توسعه شهری: اصول و راهکارها. جغرافیا و توسعه، 6(12): 163ـ180. https://doi.org/10.22111/gdij.2008.1248
کریمی‌اسبو، کوثر و اشرفی، حسین. (1400). ارزیابی گسترش کالبدی شهری با رویکرد رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: شهر جویبار). چشم‌انداز شهرهای آینده، 2(5): 77ـ90. http://jvfc.ir/article-1-90-fa.html
محمدی خوش‌بین، حامد؛ و یاران، علی. (1398). راهکارهای توسعه مسکن در شهرهای کوچک، مطالعۀ موردی: شهر خُمام در استان گیلان. باغ نظر، 16(78)، 15ـ26. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.159599.3884
محمدی‌دوست، سلیمان؛ خانی‌زاده، محمدعلی و زیلایی، شهباز. (1395). امکان‌سنجی به‌کارگیری اصول نوشهرگرایی در بازآفرینی پایدار محلات ناکارآمد و مسئله‌دار شهری با تأکید بر رشد هوشمند (مورد پژوهی: بخش مرکزی شهر اهواز). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 6(24)، 215ـ230. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1395.6.24.17.1
مدنی، رامین؛ عینی‌فر، علیرضا؛ جاد، بروس؛ و جلیلی، محمد. (1397). تبیین عوامل مؤثر بر شکل‌گیری حس‌تعلق اجتماعی در مجموعه‌های مسکونی محصور، مورد مطالعاتی: مجموعه‌های مسکونی شهر همدان. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 11(25)، 163ـ176. https://www.armanshahrjournal.com/article_85085.html
مرادی، مهدی؛ پریزادی، طاهر؛ و عندلیب، علیرضا. (1400). تحلیل سیاست‌های زمین و مسکن و میزان اثرگذاری آن‌ها بر توسعه کالبدی شهرها (مورد مطالعه: منطقه 15 شهرداری تهران). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 8(27)، 133ـ160. https://doi.org/10.22080/usfs.2021.17535.1889
مشکینی، ابوالفضل؛ زنگانه، احمد و مهدنژاد، حافظ. (1393). درآمدی بر پراکنده‌رویی (خزش) شهری. تهران. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی.
مهدوی، افسون؛ جلال‌آبادی، لیلا؛ و مبشر، سارا. (1401). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه‌های روستایی ـ شهری با تکنیک آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: منظومه فهرج). فصلنامه چشم‌انداز شهرهای آینده، 3(3)، 1ـ22. http://jvfc.ir/article-1-211-fa.html
مولایی قلیچی، محمد؛ مشکینی، ابوالفضل؛ و خاوریان گرمسیر, امیر. (1395). روندهای پراکنده‌رویی شهری و برنامه‌ریزی توسعه فضایی پایدار (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران). معماری و شهرسازی پایدار، 4(2)، 43ـ54. https://jsaud.sru.ac.ir/article_665.html
Abdali, E., Kalantari Khalilabad, H. and Peyvastehgar, Y. (2019). Spatial - Physical Analysis of the Urban Areas Based On the Smart Growth Indicators (Case Study: Areas of Yāsuj City). Urban Planning Knowledge, 3(2), 83-97. https://doi.org/10.22124/upk.2019.13163.1190 [In Persian]
Abounoori, E., Khoshkar, A. and Davoudi, P. (2013). Gini Coefficient Decomposition in Iran in Terms of Urban and Rural Areas. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 48(3), 1-12. https://doi.org/10.22059/jte.2013.35805 [In Persian]
Afzali, M., Abdali, Y., & Heydari, A. (2021). Physical-Spatial Analysis of Khorramabad City Using Urban Intelligence Growth Indices., 11(43), 35-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.43.3.6 [In Persian]
Akbari, M., Azizi, M., Jahanirad, H. A., & pashapour, H. A. (2024). Application of Aras technique in the analysis of housing development indicators in the cities of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad. , 14(55), 79-92. https://doi.org/10.30495/jupm.2021.27606.3834 [In Persian]
Aliakbari, E., Shaterian, M., & Sheikhzadeh, F. (2019). Evaluation of Social Capacity in Accepting Smart Urban Growth Principles (Case Study: Kashan). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 7(2), 239-264. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.226756.668 [In Persian]
Alizadeh, H., & Khalaj, M. (2020). Evaluation of Physical Development of Isfahan City Based on Earthquake Risk Analysis. Physical Social Planning, 7(2), 97-110. https://doi.org/10.30473/psp.2020.7009 [In Persian]
Annamoradnejad, R.., & Mohammadi Kazemabadi, L. (2023). Investigating the challenges of urban development with emphasis on physical indicators (Case study: Arak city). Human Geography Research, 55(2), 99-118. https://doi.org/10.22059/jhgr.2022.323805.1008300 [In Persian]
Ansari, M. (2021). Modeling Factors Affecting the Implementability of Smart Growth Principles in Malayer. MJSP, 25(2), 1-34. https://hsmsp.modares.ac.ir/browse.php?a_id=42841&sid=21&slc_lang=en [In Persian]
Artmann, M., Kohler, M., Meinel, G., Gan, J., & Ioja, I. C. (2019). How smart growth and green infrastructure can mutually support each other—A conceptual framework for compact and green cities. Ecological Indicators, 96: 10-22. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2017.07.001
Arvin, M., pourahmad, A., Ziyari, K. and zangenh shahraki, S. (2022). Identify and investigate the drivers to use the compact city (Case study: Ahvaz city). Journal of Arid Regions Geographic Studies, 12(45), 36-57. https://jargs.hsu.ac.ir/article_161548.html?lang=en [In Persian]
Ashrafi, S. H., Annamoradnejad, R., & Lotfi, S. (2023). Investigation and analysis of physical expansion pattern of Ghaemshahr city with smart urban growth approach. Urban Structure and Function Studies, 10(34), 7-36. https://doi.org/10.22080/usfs.2022.23763.2272 [In Persian]
Azadi, Z., Mojtabazadeh, H., & Amirahmadiyan, B. (2020). Providing optimum pattern urban smart growth (Case Study: District 22 of Tehran City). Geography (Regional Planning), 10(40), 199-216. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.4.13.0 [In Persian]
Barnett, J. (2018). Smart growth in a changing world. Londen and NewYork. Routledge.
Benton-Short, L., & Short, J.R. (2008). Cities and Nature. Londen and NewYork. Routledge.
Bhatta, B. (2014). Analysis of Urban Growth and Sprawl Using Remote Sensing Data. Translated by: Abolfazl Meshkini, Faryad Parhiz, and Hafez Mahdnezhad. Sari. Jahad University of Mazandaran Branch. [In Persian]
Blanc, F., & White, T. (2020). Life in London’s changing densities. Urban Geography, 41(10): 1318-1325. https://doi.org/10.1080/02723638.2020.1850630
Caves, R. W. (2005). Encyclopedia of the City. Oxfordshire. Taylor & Francis.
Cecilio, J., Calderia, F., & Wanzeller, C. (2018). CityMii - An integration and interoperable middleware to manage a Smart City. Procedia Computer Science, 130: 416-423. https://doi.org/10.1016/j.procs.2018.04.062
Chakraborty, S., Maity, I., Dadashpoor, H., Novotnẏ, J., & Banerji, S. (2022). Building in or out? Examining urban expansion patterns and land use efficiency across the global sample of 466 cities with million+ inhabitants. Habitat International, 120, 102503. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2021.102503
Ebrahimi, M., & Moareff, M. (2018). Sustainable urban development based on smart urban growth: An analysis of the components, characteristics, and benefits of a smart city. Research in the arts and humanities, 3(10), 25-43. https://ensani.ir/file/download/article/1536639441-10116-10-10.pdf [In Persian]
Environmental Protection Agency. (2019). What is smart growth? www.epa.gov/smartgrowth/about-smart-growth.
Fallah Haghighi, N., Ramezanpour Nargesi, G., Abdollahzadeh, G. and Sharifi, Z. (0621). Development Assessment of Provinces of Iran Based on Infrastructural Indicators. Journal of Geography and Planning, 27(83), 103-116. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14197 [In Persian]
Farjzadeh, K. and Mosayyebzadeh, A. (2022). Spatial-Physical Analysis of Smart City Growth Indicators in Four Areas (23 Neighborhoods) of Yasuj based on Multiple-Criteria Decision-Making Models. Geography and Urban Space Development, 9(1), 53-76. https://doi.org/10.22067/jgusd.2021.46479.0 [In Persian]
Ghalehteimouri, K. J., Shamsoddini, A., Bayramzadeh, N., & Mousavi, M. N. (2023). Identifying the pleasant sounds in the city's public parks environment (Case study: Mellat riverside park, Urmia). 1., 9(1), 149–165. https://doi.org/10.25765/sauc.v9i1.690
Gorbani, R., & Noshad, S. (2008). Smart Growth Strategy in Urban Development, Principles and Approaches. Geography and Development, 6(12), 163-180. https://doi.org/10.22111/gdij.2008.1248 [In Persian]
Growing Smart Legislative Guidebook. (2013). Chicago, IL: American Planning Association. www.planning.org/publications/document/9148731.
Hamedi, A., Darskhan, R. and Fazamarzie Asl, M. (2019). An operational framework for explaining and measuring the indicators of The Urban Sprawl the city with the application of global experiences, case study: Urmia city. Soffeh, 29(2), 117-142. https://doi.org/10.29252/soffeh.29.2.117 [In Persian]
Hekmatnia, H. (2019). Prioritizing the Role of Infill Development Components in Physical Expansion of the City with Smart City Realization Approach (Case Study: Yazd). Physical Social Planning, 6(3), 123-133. https://doi.org/10.30473/psp.2019.6393 [In Persian]
Hosseini, H., & Hosseini, M. (2017). Sprawl in Cities - Factors, Consequences and Solutions. Tehran. Negarestan Andisheh Publications. [In Persian]
International Urban Management Association. (2019). Moving towards smart urban growth: principles and implementation policies. Translated by: Samaneh Hematizadeh, Saeed Zanganeh Shahraki. Tehran. Arad Publications. [In Persian]
Jenks, M., &Burgess, R. (2020). Compact Cities: Sustainable Urban Fors for Developing Countries. Translated by Amin Shahsavar et al. Tehran. Ariadanesh Publication. [In Persian]
karimiasboo K., & Ashrafi, S. (2021). Evaluation of urban physical expansion with smart urban growth approach (Case study: Jouibarcity). JFCV, 2(1). 77-90. https://jvfc.ir/article-1-90-en.html [In Persian]
Khodeir, L.M., Elsisy, A., & Nagy, M. (2016). Pre-assessment of Metropolitan Areas’ Smart Growth through Agent Based Modelling. Procedia Environmental Sciences, 34: 245-257. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2016.04.023
Knaap, G-J., Lewis, R., Chakraborty, A., & June-Friesen, K. (2023). Smart Growth. Oxford Bibliographies in Urban Studies. https://econpapers.repec.org/bookchap/elgeebook/19149.htm
Krishnaveni, K.S., & Anilkumar, P.P. (2022). How Smart Growth Can Curb Urban Sprawl: A Case Study of a Rapidly Urbanizing City in Kerala, India. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XLIII-B3-2022. XXIV ISPRS Congress (2022 edition), 6–11 June 2022, Nice, France. https://isprs-archives.copernicus.org/articles/XLIII-B3-2022/1355/2022/
La Greca, P., Barbarossa, L., Ignaccolo, M., Inturri, G., & Martinico, F. (2011). The density dilemma. A proposal for introducing smart growth principles in a sprawling settlement within Catania Metropolitan Area. Cities, 28 (6): 527-535. https://doi.org/10.1016/j.cities.2011.06.009
Lamson-Hall, P., Angel, S., DeGroot, D., Martin, R. and Tafesse, T. (2018). A new plan for African cities: The Ethiopia Urban Expansion Initiative. Urban Studies, 56(6): 1234-1249. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0042098018757601
Madani, R., Einifar, A., Judd, B. and Jalili, M. (2019). Factors Affecting the Development of Sense of Community in Gated Communities: A Case Study of Gated Communities in Hamedan. Armanshahr Architecture & Urban Development, 11(25), 163-176. https://www.armanshahrjournal.com/article_85085.html?lang=en [In Persian]
Mahdavi, A., Jalalabadi, L., & Mobasher, S. (2022). Identifying the key factors affecting sustainable development of rural-urban conurbations with Futures studies technique (Case study: Fahraj conurbation). JFCV, 3(3), 1-22. http://jvfc.ir/article-1-211-en.html [In Persian]
Marohn, C. L. (2019). Strong Towns: A Bottom-Up Revolution to Rebuild American Prosperity. John Wiley & Sons.
Matsa, M., Mupepi, O., & Musasa, T. (2021). Spatio-temporal analysis of urban area expansion in Zimbabwe between 1990 and 2020: The case of Gweru city. Environmental Challenges, 4, 100141. https://doi.org/10.1016/j.envc.2021.100141
McFarlane, C. (2016). The geographies of urban density: Topology, politics and the city. Progress in Human Geography, 40(5), 629–648. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0309132515608694
Meshkini, A., Zanganeh, A., & Mahdnejad, H. (2014). An Introduction to Urban Sprawl (Crawl). Tehran. Jihad Daneshgahi Publications, Kharazmi Branch. [In Persian]
Miller, J. S. & Hoel, L. A. (2002). The “smart growth” debate: Best practices for urban transportation planning. Socio-Economic Planning Sciences, 36(1): 1-24. https://doi.org/10.1016/S0038-0121(01)00017-9
Mohammadi dost, S., Khanizadeh, M. A., & Zilayi, S. (2017). The Feasibility Applying the Principles of New Urbanism in Sustainable Recreation of Inefficient and Problematic Urban Areas by Emphasing on Smart Growth (Case Study: Central Part of Ahvaz City). Regional Planning, 6(24), 215-230. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516735.1395.6.24.17.1 [In Persian]
Mohammadi Khoshbin, H., & Yaran, A. (2019). Housing Development Strategies in Small Cities, Case Study: Khomam City in Guilan. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 16(78), 15-26. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.159599.3884 [In Persian]
Molaei Qelichi, M., Meshkini, A. and Khavarian Garmsir, A. R. (2017). Trends of urban sprawl and sustainable spatial development planning (case study: Region 2 in Tehran city). Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 4(2), 43-54. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25886274.1395.4.2.4.3 [In Persian]
Moradi, M., Parizadi, T., & Andalib, A. (2021). Analysis of land and housing policies and their impact on physical development of cities (Case study: District 15 of Tehran Municipality). Urban Structure and Function Studies, 8(27), 133-160. https://doi.org/10.22080/usfs.2021.17535.1889 [In Persian]
Mousavi, M. N., Shirazi, S. A., Nasar-u.-Minallah, M., & Bayramzadeh, N. (2025). Introducing the Mousavi Primate City Index for Iran’s Urban System assessment. GEOGRAPHY, ENVIRONMENT, SUSTAINABILITY, 18(1), 44–53. https://doi.org/10.24057/2071-9388-2025-3218
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., & Bayramzadeh, N. (2025). Assessing social infrastructure in border areas from a city prosperity perspective: a case study of border townships in West Azarbaijan Province, Iran. Discov. Cities, 2(1), 1–20. https://doi.org/10.1007/s44327-025-00057-3
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., Bagheri Kashkouli, A., & Bayramzadeh, N. (2024). Mitigating development barriers and addressing disparities in border cities of Iran: a comprehensive analysis of border provinces and influential factors. Geojournal, 89(4), 1–20. https://doi.org/10.1007/s10708-024-11181-9
Parizadi, T., & Hareeni, M. (2022). Evaluation of the policy of establishing a land bank in Iran based on the method of qualitative content analysis. Geography, 20(73), 119-136. https://dor.isc.ac/dor/http://dor.net/dor/20.1001.1.27833739.1401.20.73.7.5 [In Persian]
Pelton, J. N. & Singh, I (2022). Smart Cities Today and Tomorrow: Better Technology, Infrastructure, and Security. Translated by Ziari et al. Tehran. Simaye Danesh Publication. [In Persian]
Pourtaheri, M. (2014). Strategies and policies for the physical development of rural settlements (with emphasis on global and Iranian experiences). Tehran. Housing Foundation Publications. Second edition. [In Persian]
Rostami, M. H., Anvari, F. & Emamdadi Taremi, M. M. (2021). Spatial Analysis of Urban Sprawl using Geographic Information System (GIS) and Heldern Model (Case Study: Bastak City in Hormozgan Province). Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 2(1), 100-121. https://www.srds.ir/article_132603.html?lang=en [In Persian]
Saaty, T. L. (2013). Compact City: The next urban evolution in response to climate change. RWS Publications.
Sami, E., & karbasi, P. (2020). Assessment Quantitative and qualitative condition the process of housing development in Maragheh city. Geography (Regional Planning), 10(1), 393-406. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.38.55.0 [In Persian]
Sartipi, Z., Modiri, M., & Pishgahifard, Z. (2022). Capacity assessment of sustainable urban development and its aftermath based on passive defense criteria (Case study: Lavasanat District). Regional Planning, 12(47), 23-38. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.5405 [In Persian]
Sattlegger, L., & Rau, H. (2016). Carlessness in a car‐centric world: A reconstructive approach to qualitative mobility biographies research. Journal of transport geography, 53: 22-31. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2016.04.003
Shahsavar, A., kamanroodi, M., Parizadi, T., & Abolghasempor, M. (2020). Strategic Planning of Urban Neighborhoods in Tehran (Case Study: Ferdowsi neighborhood of Region 12). Jgs, 20(57), 281-295. https://doi.org/10.29252/jgs.20.57.281 [In Persian]
Soleimani Mehrnejani, M., Shahsavar, A., & Ebadi Gharebaba, N. (2024). Future Study of the Spatial Development of the Peri-Urban Areas (Case Study: Southern Range of the 19th District of Tehran Megalopolis). Geography and Regional Future Studies, 2(3), 1-23. https://doi.org/10.30466/grfs.2024.55076.1038 [In Persian]
Song, Y. (2005). Smart Growth and Urban Development Pattern: A Comparative Study. International Regional Science Review, 28(2): 239–265. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0160017604273854
Susanti, R., Soetomo, S., Buchori, I., & Brotosunaryo, P. M. (2016). Smart growth smart city and density: In search of the appropriate indicator for residential density in Indonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 227: 194-201. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.06.062
Tafakori, A., & Varesi, H. (2020). Explaining the physical expansion of Tehran’s peripheral cities with emphasis on state’s urban land use policies (case study: Damavand city). Journal of Geography and Planning, 24(73), 95-120. https://doi.org/10.22034/gp.2020.10863 [In Persian]
Taheri, F., Rahnama, M. R., Kharazmi, O. A., & Khakpoor, B. (2022). Investigating the Compaction Structure of Shandiz using Ecological City Theory. Journal of Geography and Regional Development, 20(2), 27-50. https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.48974.0 [In Persian]
Torabi, A. (2019). Multi-criteria decision-making methods with an applied approach. Tehran. Tehran University Press. [In Persian]
Varma, G. (2016). An Analysis on the Concept of Urban Densification and its Implications on Transportation.www.linkedin.com
Wang, L., Lv, T., Xie, H., Zhang, X., Zhang, Y., Cai, J., ... & Liu, J. (2024). Assessing urban smart growth in China based on the sustainable development goals framework. Environment, Development and Sustainability, 26(8), 19627-19657. https://doi.org/10.1007/s10668-023-03428-1
Zamiri, M. R., Zamiri, M. and Nastaran, M. (2016). Quantitative Methods in Analyzing Spatial Development of Urban Housing in Bojnord (2005-2015). Motaleate Shahri, 5(17), 67-76. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2159-en.html [In Persian]
Zeynaly Azim, A., Moosavi, M., & Sarvar, R. (2024). Evaluation of physical development of Tabriz in terms of compactness by ranking of smart urban growth indicators (Case study of zone 2, 4 and 7). Quarterly Journal of Environmental based Territorial Planning, 65(17), 1-28. https://sanad.iau.ir/en/Journal/ebtp/Article/987676 [In Persian]
Zhu, B., Li, X., Lei, J., & Zhang, X. (2009). Urban Spatial Expansion Based on "Smart Growth". First International Conference on Information Science and Engineering, Nanjing, China, PP: 4613-4617. https://doi.org/10.1109/ICISE.2009.1325
